اگر برای طبیعت‌گردی‌های ناب آماده‌اید و کار با ماشین زمان را دوست دارید؛ ما را تا انتهای این نوشته همراهی کنید. بهترین مسیرهای پیاده روی در ایران به طور دقیق فهرست می‌شوند. دسته اول در فصل‌های گرم؛ سرما هدیه می‌کنند و دسته دوم در فصل‌های سرد؛ گرما می‌بخشند.
آنهایی که تجربه جهانگردی دارند می‌دانند که در سراسر این کره خاکی، کمتر کشوری پیدا می‌شود که مثل ایران، در یک روز و یک ساعت از سال، چهار فصل باشد و با سفر به هر گوشه آن، بتوان در آب و هوایی متفاوت قدم زد و پیاده‌روی کرد. اگر قدر و اهمیت این ویژگی را بدانیم؛ مانند این است که یک ماشین زمان در اختیار داریم. تجسم کنید که امروز در دفتر اداره خود نشسته‌اید و غروب دلگیر زمستان، هوای آلوده، بوق و ترافیک شهر خاطرتان را سخت آزرده است. با یک مرخصی دو روزه می‌توانید به جنوب کشور بروید، پایتان را در ماسه‌های گرم ساحلی فشرده و این فصل سرد را با آفتاب دلپذیر تابستان معاوضه کنید. مشابه همین امر در گرمای تابستان وجود دارد و رشته کوه‌های البرز و زاگرس سخاوتمندانه سرمای زمستان را به حاضرین فصول گرم هدیه می‌کنند.
دسته اول؛ فرار از گرما و پیاده روی در هوای دل‌انگیز بهاری
با تقریبی خوب، به لطف دو رشته کوه البرز و زاگرس، نیمی از ایران شرایط کوهستانی دارد. کار جالب‌تر می‌شود وقتی بدانیم بیش از هزار و پانصد بلندی با ارتفاع بالای سه هزارمتر، از ایران یک کشور خاص و منحصربه‌فرد در سطح جهانی ساخته است.
در صورتی که داوطلب استشمام هوایی خنک و مطبوع، آبشارهای بلند، تپه‌های سرسبز و دره‌های پر از گل هستید؛ باید در اوایل هر سال عازم رشته‌کوه‌های شمالی یا غربی ایران باشید. در سطرهای زیر، به چند نمونه از بهترین مسیرهای پیاده روی بکر و وسوسه‌انگیز، در دل رشته‌کوه‌های ایران اشاره می‌کنیم.
۱. کوه‌های تالش
استان‌های زنجان، اردبیل و گیلان، میزبانی از رشته‌کوهی را به عهده دارند که به تالش معروف است و با دو قله معروف خود، تیلار و باغرو، به عنوان یکی از مهم‌ترین مقاصد پیاده‌روی و کوهنوردی ایران مطرح است.
کوه‌های تالش زیبایی طبیعت و جاذبه فرهنگ‌های گیلکی و آذری را توامان دارند و اگر با یک تیم یا تور حرفه‌ای همراه شوید؛ این امکان وجود دارد که از ساحل دریای مازندران به جنگل‌های گیلان بیایید و پس از ملاقات با روستانشینان شمالی، دامداری آنها در کوهپایه‌های تالش را نظاره کرده و از آنجا عازم ارتفاعات اردبیل، چشمه آنا بولاغی و دریاچه نئور شوید.
اگر از نظر زمانی با محدودیت مواجه بودید، مقصد اصلی خود را شهر تالش قرار دهید و در همان حوالی، سراغ پارک ملی هیرکانی، ورزان، ییلاق سوباتان، پارک جنگلی گیسوم، رودخانه گرگان رود، دریاچه سراگاه، پارک جنگلی سیاه داران و منطقه دوخاله را بگیرید. حدفاصل تالش به سمت هرکدام از این جاذبه‌ها، به خودی خود یکی از بهترین مسیرهای پیاده روی در ایران خواهد بود؛ اما اگر فراغ بال داشتید و برای برنامه‌های هیجان انگیزتر و چند روزه آماده بودید؛ از هیات کوهنوردی تالش برنامه تورهای تخصصی را دریافت کنید و جایی برای بازدید از زیبایی‌های کوه تالش در استان اردبیل و حوالی خلخال نیز باز کنید؛ از این کار پشیمان نخواهید شد.
۲. کوه‌های سبلان
در صورتی که در برنامه تالش مجال حرکت به سمت اردبیل دست نداد؛ می‌توانید در سفری اختصاصی؛ کوه‌های سبلان را میزبان پیاده‌روی، کوهنوردی یا طبیعت‌گردی خود کرده و از زیبایی سومین کوه بلند ایران با ارتفاع بیش از چهار هزار متر لذت ببرید. ترک‌ها به سبلان، ساوالان می‌گویند و فراوانی از بومیان براین باورند که زرتشت از این کوه مبعوث شده و به همین خاطر، آن را مقدس می‌شمارند.
فارغ از این باورها که هاله‌ای مرموز و عرفانی به دور کوه می‌کشد؛ آتشفشانی بودن، دشت‌ها و دره‌های تزئین شده با لاله‌های سرخ، آبگرم‌های قرار گرفته در دامنه، عطرگیاهان دارویی نظیر میخک و گل گاو زبان، بافت جانوری گوناگون و غنی متشکل از خرس و روباه و خرگوش، تندیس طبیعی عقاب‌شکل جبهه غربی قله و دریاچه زلالی که از آب برف تغذیه می‌شود؛ چیزهایی نیستند که به راحتی در یک جغرافیای محدود، در نقطه‌ای دیگر از ایران یافت شود.
اگر طبیعت‌گرد حرفه‌ای هستید و از کوهنوردی سررشته دارید که هیچ، اما در صورتی که برای سفری تفریحی سراغ بهترین مسیرهای پیاده روی در ایران می‌روید؛ توصیه ما این است که در روزهای گرم تابستان عازم اردبیل و کوه‌های سبلان شوید تا هم مسیر پیاده‌روی برف چندانی نداشته باشد؛ هم دریاچه یخ زده نبوده و امنیت کمپ کردن و پیاده‌روی در مسیر توسط کوچ‌نشینان تامین شده باشد.
البته، اگر قصد دارید بخش زیادی از سفر را با اتومبیل شخصی طی کنید و در فواصل کوتاه به پیاده‌روی بپردازید؛ یا اینکه جنبه کمپ کردن در طبیعت برای شما چندان پررنگ نیست، برای آب گرم به سمت سرعین حرکت کنید، برای اسکی به سی کیلومتری سرعین رفته و در روستای آلوارس یکی از مجهزترین پیست‌های ایران را مشاهده کنید و در آخر، حتما به پل معلق مشگین شهر سرزده و اگر دلش را داشتید؛ روی آن قدم بگذارید. هر گوشه از کوه‌های سبلان برای شما خاطره‌های هزارساله خواهد ساخت.
۳. علم کوه و تخت سلیمان
آنهایی که در نیمه شرقی کشور زندگی می‌کنند و سفر به شمال غربی برایشان امری دشوار به نظر می‌رسد؛ برای پیاده‌روی در فضایی سرد و ییلاقی، باید به جایی بین چالوس و کرج، در حوالی کلاردشت مراجعه کرده و سراغ علم کوه و تخت سلیمان را بگیرند. توجه داشته باشید که صعود به قله چهارهزار و هشتصد متری رشته کوه البرز کار ساده‌ای نیست و حداقل یک کوهنورد حرفه‌ای در تور یا گروه می‌خواهد (صعود بین دو الی سه روز به طول می‌انجامد)؛ اما لذت بردن از منظره، حضور در دشت و دامنه منتهی به قله که با پوشش گیاهی چوبک و گون و حیات جانوری کبک، خرس، پلنگ، روباه و بز غنی شده؛ برای همه فوق العاده دلپذیر خواهد بود.
همانند قصه سبلان و زرتشت، علم کوه و تخت سلیمان نیز افسانه‌ای مذهبی را به دوش می‌کشد. اینطور که محلی‌ها می‌گویند؛ شرط ملکه صبا برای وصال سلیمان، یافتن بلند و سردترین نقطه سرزمین تحت فرمانش بوده و پس از شکست تمامی حیوانات دراختیار سلیمان، هدهد تلسم شکسته و پس از دو روز این قله را به پیامبر معرفی می‌کند.
توجه داشته باشید که بهای مشاهده زیبایی آلپ ایران، قطع بودن خط اینترنت در بعضی نقاط است. در نتیجه، پیش از حضور در یکی از بهترین مسیرهای پیاده روی در ایران، حتما تدابیر ایمنی را بیاندیشید و با یک گروه یا تور کارکشته عازم منطقه شوید.
۴. دماوند
دماوند مهم‌ترین سمبل طبیعی ایران زمین، با پنج هزار و هفتصد متر ارتفاع، بام کشور به حساب می‌آید. برای بهره‌گیری از زیبایی این کوه، نیازی نیست که حتما با تجهیزات کامل کوه‌نوری، عزم دست و پنجه نرم کردن با ارتفاعات و یخ‌های سخت را داشته باشید؛ بلکه کافی است چیزی در حدود هفتاد کیلومتر از تهران فاصله بگیرید و انتخاب کنید دوست دارید جنگل ببینید یا غار، صورت خود را چشمه بشویید یا آن را در انعکاس دریاچه نظاره کنید. بسته به انتخاب شما، پیاده روی‌هایی چند دقیقه‌ای الی چند ساعته در انتظارتان خواهد بود.
چشمه اعلا در چهار کیلومتری دماوند، دشت مشا در شش کیلومتری، دریاچه تار و هویر در فاصله بیست و پنج کیلومتری، غار رودافشان در پنجاه کیلومتری و آبشارهای تیزاب و فرح‌افزا در یک و پنج کیلومتری شهر دماوند، هر یک می‌تواند میزبان پیاده روی و طبیعت‌گردی شما باشد.
اما اگر ورزیده هستید و آماده پیمودن کوه، در تابستان که هوا پایدارتر است، با تجهیزات کامل، یکی از چهار جبهه شمال، جنوبی، شمال شرقی یا غربی را انتخاب کنید و شانس خود را برای فتح دماوند امتحان کنید. البته، در نظر داشته باشید که حتما نیازی نیست تا قله بروید؛ بلکه با حضور جانپناه‌هایی در مسیر صعود، این امکان وجود دارد که تا حد امکان به دیو سپید پای‌دربند ایران نزدیک شد.
۵. دره طالقان
بدون اغراق، در هر بلندی رشته کوه البرز که وارد شویم؛ جز زیبایی نخواهیم دید. دره طالقان که در استان تازه تاسیس البرز قرار دارد و در فاصله نود کیلومتری کرج واقع شده، یکی از هیجان‌انگیز و بهترین مسیرهای پیاده روی در ایران است.
اگر از ما می‌پرسید؛ در یکی از روزهای تابستان (تا اوایل پاییز)، راهی طالقان شوید و مقصد را دره سه هزار قرار دهید. پیاده‌روی بهشتی شما چیزی در حدود چهل کیلومتر خواهد بود و تا سه روز به طول می‌انجامد. از نظر ارتفاعی، کار را دره طالقان (روستای پراجان) آغاز می‌کنید؛ به تدریج در حدود چهارهزارمتر ارتفاع گرفته و دوباره به دره (سه هزار) باز می‌گردید. رود، چشمه، آبشار، سبزه و آسمان آبی و پاک همراه شما هستند و چشماندازهایی مشاهده خواهید کرد که کمتر کسی در طول زندگی به چشم می‌بیند.
اگر با تور سفر کنید که برنامه از پیش چیده شده است؛ اما برای سفر شخصی و خانوادگی، باید کسی در جاده سه هزار به تنکابن منتظر شما باشد تا پس از اتمام پیاده‌روی، بی‌دردسر به شهر برسید. هرچند به دلیل حضور گربه وحشی، گرگ، خرس و دو پلنگ ایرانی، توصیه ما این است که حتما مجهز و با تیمی کامل این مسیر را طی کنید.
۶. زرد کوه
اگر موافق باشید، برای یافتن بهترین مسیرهای پیاده روی در ایران دست از سر البرز برداریم و سراغ رشته کوه زاگرس در استان زیبای چهار محال و بختیاری برویم. زرد کوه با چهار هزار و دویست متر ارتفاع، پس از دنا، بلندترین قله زاگرس شناخته شده و نام خود را از خاک منحصربه‌فرد و زرد رنگش دریافت کرده است. دو رودخانه کارون و زاینده رود از دامنه این کوه سرچشمه می‌گیرند و انواع گیاهان دارویی در پستی و بلندی آن یافت می‌شود.
زیبایی طبیعی در کنار زندگی خالص و بی‌پیرایش عشایر کوهرنگ سبب شده تا همه ساله گروه‌های کوهنوردی و طبیعت‌گردی خارجی از سراسر دنیا مهمان زردکوه و دیدنی‌هایش باشند. آبشار کوهرنگ، دشت لاله‌های واژگون، آبشار شیخ علی‌خان، جنگل‌های بلوط، چشمه دیمه و روستای پلکانی سرآقا سید جاذبه‌های برجسته زردکوه به شمار می‌آیند. برای بازدید، پیاده روی و کمپ کردن، از شهرکرد به کوهرنگ حرکت کرده و از آنجا، قدم به قدم و گام به گام، از زیبایی طبیعت لذت ببرید. هرچند که بهترین زمان سفر به زردکوه بهار است؛ اما در زمستان می‌توانید روی ارتفاعات پر از برف آن برای اسکی حساب باز کنید.
دسته دوم؛ فرار از سرما و پیاده روی در هوای گرم تابستان
ماشین زمانِ طبیعت ایران تنها فصل‌های گرم را به سرد تبدیل نمی‌کند؛ گاهی می‌توان از سوز و تاریکی فرار کرد و با پیمودن چند کیلومتر، عازم تابستان شد. در نتیجه، اگر هوای پاییز و زمستان به شما نمی‌سازد و دوست دارید زیر آفتاب ملایم پیاده‌روی کنید؛ کافی است به جاذبه‌های زیر سر بزنید.
۷. کلوت شهداد
در فصل‌های گرم، کلوت شهداد، قرارگرفته در استان کرمان، یکی از داغ‌ترین نقاط این کره خاکی است. اما روزهای همین کویر در فصل‌های سرد، مشابه تابستانِ سایر نقاط ایران خواهد بود. از آنجا که اختلاف دمای روز و شب در کویر بالا است؛ توصیه می‌کنیم ماه مهر را برای سفر انتخاب کنید؛ در این فصل، روزها از تابش آفتاب لذت می‌برید و شب‌ها نسیمی ملایم روح و روانتان را نوازش می‌دهد.
برای پیاده‌روی در یکی از بهترین مسیرهای پیاده روی بیابانی ایران، باید خود را به کرمان رسانده و از آنجا صد کیلومتر تا شهر شهداد طی کنید. پس از آن، تنها چهل کیلومتر با کلوت‌های افسانه‌ای که به لطف بادهای صد و بیست روزه سیستان در طی قرن‌های متمادی به وجود آمده‌اند؛ فاصله دارید. اگر به دل کویر نمی‌زنید و از امکانات تعبیه شده نظیر اقامتگاه و آلاچیق‌های آماده در آبادی استفاده می‌کنید که هیچ، اما اگر بنا دارید حرفه‌ای پیاده‌روی کنید و زیر آسمان کلوت‌ها کمپ کنید؛ نیاز به مجوز و یک راهنمای حرفه‌ای دارید.
علاوه بر پیاده‌روی و مشاهده ظاهر منحصر به فرد کلوت‌ها؛ شترسواری، آفرود، درختچه‌های گز، رود شور میانه کویر که از بیرجند می‌آید و منظره بی‌بدیل ستاره‌های کویر آماده‌اند تا برای شما سفری فراموش‌نشدنی بسازند. در ضمن، این جاذبه‌ها به جز شما، سالانه انبوهی گردشگر خارجی را به ایران می‌کشاند؛ در نتیجه، اگر زمان داشتید؛ شانس حضور را از دست ندهید.
۸. کویر مصر
برای یافتن یکی دیگر از بهترین مسیرهای پیاده روی کویر ایران، باید از استان کرمان به اصفهان برویم و سراغ کویر مصر را بگیریم. همانند کلوت‌های شهداد، فصل مناسب سفر به کویر مصر اکتبر است و در این زمان، علاوه بر من و شما، توریست‌های خارجی نیز اسب خود را برای بازدید از ایران زین کرده‌اند.
برای رسیدن به کویر مصر، باید به چهارصد کیلومتری شرق اصفهان برویم؛ آنجا بسته به انتخابی که می‌کنیم، شهر خور یا جندق پل ارتباطی ما و کویر مصر خواهد بود. از خور شصت کیلومتر به شمال و از جندق چهل کیلومتر به شرق مسیری است که باید بپیماییم تا به شب، سکوت و کویر برسیم. درختچه‌های گز، تاق، نخل‌های زیبا و تپه‌های شنی که لحظه‌ای هستند و دمی بعد با باد به شکلی دیگر درمی‌آیند؛ بستری مناسب برای پیاده‌روی و کویرنوردی فراهم آورده است.
۹. کمپ کویری متین آباد
سفر به کویر مصر و کلات شهداد برنامه‌هایی دو یا سه روزه می‌طلبد و علاوه بر این، برای پیاده روی و کمپ کردن در مناطقی از آن، به راهنما، تور و گروه نیاز است. اگر در حال حاضر چنین شرایطی ندارید و به دنبال یک محیط سازگارتر می‌گردید؛ بهترین انتخاب کمپ کویری متین آباد است. برای رسیدن به این کمپ مجهز، زیبا و مدرن، باید در مسیر اتوبان تهران به اصفهان شصت کیلومتر از شهر کاشان عبور کنید و به سمت بادرود و روستای خالد آباد ادامه مسیر دهید. از آنجا دوازده کیلومتر راه دارید و راهنماهای مسیر شما را یاری خواهند کرد.
چادرهایی که به اشکال سنتی برای اقامت طراحی شده‌اند فوق العاده باکیفیت هستند و خدمات بهداشتی در پاکیزه‌ترین حالت ممکن قرار دارد. شترسواری، رصد ستارگان در شب و دوچرخه سواری تفریحاتی است که کمپ کویری متین آباد در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌دهد و همین دلیل، در فهرست بهترین مسیرهای پیاده روی ایران قرار گرفته است.
۱۰. کویر اشتهارد کرج
استان البرز منطقه عجیبی است. در شمال آن به دره طالقان و ارتفاعات ییلاقی می‌رسیم و در جنوبش، قشلاق کویری زیبا و سرخ‌رو که کم‌کم جای خود را بین جاذبه‌های گردشگری ایران باز می‌کند؛ انتظارمان را می‌کشد. برای مشاهده تپه‌های نمکی و نزدیک شدن به ستارگان آسمان به هنگام شب، کافی است خود را به شصت کیلومتری جنوب کرج رسانده و آنجا تنهایی خود را به دل طبیعت بسپارید.
شوره‌زار حاصل از حرکت رودخانه فصلی اشتهارد در دل کویر، ارتفاعات پدید آماده حاصل از خاک‌بازی بادهای موسمی، پوشش گیاهی خاص مناطق گرم و سکوت منحصر به فرد؛ لذتی دوچندان به پیاده‌روی کویری شما خواهد بخشید.
جمع‌بندی و کلام آخر
در این نوشته کوشیدیم بهترین مسیرهای پیاده روی ایران در فصل‌های سرد و گرم را فهرست کنیم. اگر در زمستان هستید و قصد فعالیت در هوای گرم را دارید به دسته دوم نظر داشته باشید و اگر شرایط و خواسته شما خلاف مطلب فوق پیش می‌رود؛ به دسته اول رجوع کنید. مثل همیشه، ناگفته پیداست که دیدنی‌های سرزمین چهارفصل ایران به مطالب بالا محدود نمی‌شود و ما تنها به دنبال چند نمونه گل درشت که امکان پیاده‌روی را فراهم می‌کنند بوده‌ایم. با این تفاسیر، مشتاقانه آماده دریافت نظر و تجارب ارزشمند شما هستیم تا این نوشته روز به روز غنی شده و عیار بگیرد.
