سفر و لذت ترک کاشانه، تنها رسیدن به مقصدی دور و آرام گرفتن در آشیانه‌ای جدید نیست؛ بلکه حضور در دل جاده و پیمودن کیلومتر به کیلومتر یک مسیر، صفایی دارد که اهل دل از ریز و درشت آن خبر دارند. در این نوشته، زیباترین جاده های ایران را معرفی می‌کنیم تا اگر هوس سفر با وسیله شخصی دارید؛ مسیر را طوری بچینید که گذرتان به آنها بیافتد و تجربه شیرین ماجراجویی جاده‌ای به طبیعت‌گردی شما اضافه شود. با ما همراه باشید.
۱. جاده چالوس؛ مرگ و زندگی روی خط باریک دره و کوهستان
در بین تمامی جاده های زیبای ایران، تنها مسیری که خود به عنوان یک جاذبه گردشگری معرفی شده و همسنگ مبدا و مقصد اهمیت دارد؛ جاده چالوس است. این جاده فاصله صد و شصت کیلومتری کرج به چالوس را پوشش می‌دهد و به قدری خارق‌العاده، زیبا و هیجان انگیز است که علی رغم وجود مسیرهایی دیگر نظیر محور فیروزکوه، مسافران می‌کوشند به هر قیمتی شده، از این طریق خود را به دریای مازندران برسانند.
جاده چالوس که به جاده ۵۹ نیز معروف است؛ چیزی در حدود نود سال قدمت دارد و به دلیل شرایط کوهستانی، احداث آن نه تنها در ایران آن روزگار، که در شرایط عمومی دنیا، شاهکاری بی‌بدیل بوده و هست.
این امر را بیش از هرچیز در تونل کندوان و میانه راه چالوس و کرج متوجه می‌شوید؛ جایی که دل کوه با بیل و کلنگ و دستِ نیروی انسانی، به عمق صد هزار متر مکعب خالی شده (دو کیلومتر طول، شش متر عرض و ارتفاع) تا نیازی به دور زدن کوه نباشد و جاده سیزده کیلومتر کوتاه، اما زیباتر شود.
پیچ‌های تند، مه، دره، صخره‌های خشن کوهستان، جنگل‌های تودرتو و بی‌انتها، حس حضور حیات باصلابت جانوری در عمق درختان راش، فراز و نشیب پی‌درپی، رود، آبشار، دریاچه، سد و صنایع دستی، گوشه‌ای از انبوه سوغاتی‌های جاده چالوس هستند.
به جز لذت هدایت خودرو در این جاده آسمانی، سد امیرکبیر (مناسب برای قایق‌سواری و ماهی‌گیری)، آبشار و تنگه روستای سپه‌سالار، آبشار نوجان و خور، غار یخ مراد، قله کرچان، روستا و آبشار هریجان، ولشت و کندوچال دیدنی‌های اطراف جاده چالوس هستند.
توصیه ما این است تا حد امکان در زمان بارش یا شب‌هنگام وارد این جاده نشوید و به ویژه در ورودی و خروجی تونل‌ها بیش از حد معمول محتاط باشید. به خاطر داشته باشید زیبایی خود مسیر است نه جایی که به آن منتهی می‌شود.
در نتیجه نیازی نیست برای تمام شدن یکی از زیباترین جاده های ایران عجله کنید و سرعت مجاز را زیر پا بگذارید. در آخر اینکه، روزهای تعطیل و مناسبت‌هایی مثل عید نوروز، ترافیک سنگینی به جاده چالوس تحمیل می‌کند؛ پس اگر نسخه خلوت و انحصاری‌تر مسیر را می‌خواهید؛ باید برنامه سفر را در اواسط هفته و روزهای خلوت هماهنگ کنید.
۲. اسالم به خلخال؛ زیبایی جنگل و دشت‌های شقایق
اگر جاده‌ای که اسالم در استان گیلان را به خلخال در استان اردبیل متصل می‌کند؛ توجه شما را به خود جلب نکند؛ به احتمال زیاد هیچ جاذبه طبیعی در ایران توانایی این‌کار را نخواهد داشت. هوای مطبوع، پیچ‌های لطیف و ملایم، سرسبزی بی‌مانند، کلبه‌های چوبی در دل طبیعت، دشت‌های سرسبز و پر از گل، جنگل‌های انبوه، عطر خوش طبیعت و گله‌هایی که در دور دست پرسه می‌زنند؛ هفتاد کیلومتر رویایی پدید آورده است.
عکس از نوشین مقدم
همانند جاده چالوس، امکان ندارد یک جاذبه طبیعی را بخواهید و با پیمودن چند کیلومتر در فرعی‌های راه به آن دست نیابید. قله اشراف (نرسیده به روستای نهالستان)، آبگرم کیوی، دریاچه نئور، مراتع روستای سوباتان، دشت‌هایی که در اواخر تابستان از شقایق پرمی‌شوند، کندوهای عسل و رودخانه کنار راه خاص‌ترین مناظری هستند که از پشت شیشه اتومبیل خود مشاهده کرده‌اید. با این تفاسیر، شایسته است که اسالم به خلخال را یکی از زیباترین جاده های ایران ایران بنامیم.
اگر از سمت گیلان به خلخال در حرکت باشید؛ عمده مسیر سربالایی است و شما از سیصد متری دریا، به دوهزار متری آن صعود می‌کنید؛ اما در صورتی که از شهرهای غربی کشور عازم شمال باشید؛ در سراشیبی رانندگی خواهید کرد. علاوه بر این مطلب، در محاسبات خود لحاظ کنید که مسیر فراوان با مه پوشانده می‌شود و عدم وجود تجهیزات روشنایی کافی، مشکل‌ساز خواهد بود. پیشنهاد ما این است که برنامه خود را طوری تنظیم کنید که وعده ناهار را در یکی از غذاخوری‌ها، گوشت تازه کبابی میل کنید.
۳. گردنه حیران؛ چهل کیلومتر از بهشت
اگر دوست دارید تمثیلی از بهشت، در جهان خاکی مشاهده کنید؛ کافی است از ابتدای تونل اردبیل تا آستارا، چهل کیلومتر رانندگی کنید. این گردنه یکی از زیباترین جاده های ایران است و مدت زمان حضور در آن از عمرتان حساب نمی‌شود. شما در مه جاده، در میان جنگل و رود می‌رانید و زیبایی به حدی است که تا به خود بیایید؛ مسیر تمام شده و رویای حضور در بهشت، جای خود را به طبیعت خاکی داده است.
پیشنهاد ما این است؛ یک روز گرم تابستان، پس از انجام سرویس‌های کامل خودرو، دل به جاده بزنید. آنچه انتظار شما را می‌کشد؛ منظره رود مرزی ارس در یک سو و زیبایی جنگل‌های مه گرفته در سمت دیگر است. در طول مسیر، هر بار که سعی در تخمین عمق دره داشته باشید؛ چند لحظه بعد، با کنار رفتن مه، به اشتباه خود پی می‌برید و حیران و سرگشته، به هماهنگی نام گردنه و خصوصیاتش صحه می‌گذارید. اگر خوش‌شانس باشید؛ یک فروشنده باصفای محلی سرراهتان قرار می‌گیرد و عسل کوهی تیره‌رنگ و خالصی مقابلتان قرار می‌دهد. همچنین، منظره دویدن اسب‌ها و گله‌هایی که شاداب در حال چرا هستند؛ با آدمی حرف می‌زند و اثبات می‌کند که حیوانات نیز قدردان حضور در گردنه حیران، این بهشت زیبا هستند.
متاسفانه طبیعت بکر این گردنه روز به روز با آسیب ساخت و ساز مواجه می‌شود؛ پس شاید بد نباشد پیش از تخریب طبیعت فعلی، اولویت سفرهای آتی را غرب کشور قرار دهید و چرخ‌های خودرو خود را با آسفالت گردنه حیران آشنا کنید. اگر برای اقامت طولانی برنامه داشتید؛ تله کابین و دهکده گردشگری حیران به همراه جنگل و پیست اسکی روی چمن فندقلو می‌توانند میزبانی از شما را به عهده گیرند.
۴. جاده اورامان؛ اوج همکاری انسان و طبیعت
آنچه تا اینجا معرفی شد؛ زیبایی خود را از رشته کوه البرز و طراوت دریای مازندران گرفته بود. حال زمان آن است که به بلندی‌های خشن زاگرس رفته و با عظمت قوم کرد رقیق شویم. در نود کیلومتری غرب شهر سنندج، جاده‌ای روستای هجیج در پاوه را به اورامان تخت می‌رساند. نگریستن به جاده تجلی یک هارمونی بی‌نقص از همکاری انسان و طبیعت در خلق زیبایی است. این جاده که به لطف روستای زیبا و طبقاتی قرار گرفته در مسیر، اورامان نام دارد؛ به دلیل صعود و فرود در دامنه کوه‌های سرسبز و پرافتخار کردستان، در فهرست زیباترین جاده های ایران قرار گرفته است.
عکس از حمزه کرباسی
مسیر چیزی در حدود چهل کیلومتر به طول می‌انجامد و در فواصل کوتاه، این امکان را فراهم می‌آورد تا خودرو را از جاده منحرف کرده، و برای نوشیدن یک استکان چای و لذت از طبیعت، توقف کنیم. اگر نظر ما را می‌خواهید؛ توقف بین راهی خود را در گردنه‌ای به نام ژالانه، پیش از رسیدن به اورامان تخت تنظیم کنید. درصورتی که تابستان مهمان این جاده باشید؛ دشت‌های شقایق، غار قوری قلعه، شهر مرزی ژالانه، دره و مزار پیر شالیار و منظره پلکانی روستا شرایط مناسبی برای میزبانی دارد. اما سفر در زمستان، هم اتومبیل خاص می‌خواهد؛ هم سلایق خاص.
درباره اورامان، فرهاد ورهام مستندهای قابل توجهی ساخته و نصرت الله کسرائیان نیز، تصاویر زیبایی را ثبت کرده است. شاید بد نباشد پیش از سفر نگاهی به آنها بیاندازید. به یاد داشته باشید؛ صنایع دستی که در این سفر خریداری کنید؛ از نظر کیفیت، دوام و منحصربه‌فرد بودن؛ بی‌نظیرند.
۵. جاده ساحلی چابهار به بریس؛ نقاشی طبیعت
از شمال و غرب کشور، به جنوب می‌رویم؛ جایی که امواج خروشان دریای عمان، سواحل صخره‌ای، تالاب لیپار، کوه‌های مینیاتوری و جنگل حرا دست به دست هم داده‌اند تا یکی از زیباترین جاده های ایران ساخته شود. از بندر چابهار تا بریس، چیزی در حدود شصت کیلومتر راه است و منظره به قدری فانتزی چیده شده که گاهی با یک نقاشی مینیاتوری اشتباه گرفته می‌شود.
سمت راست شما آبی بیکران اقیانوس است و دست چپ، نقش خاکستری و خشک کویر را نمایش می‌دهد. در ابتدا، برخورد امواج به سواحل صخره‌ای را مشاهده می‌کنید. به میانه راه که برسید؛ احساس فضانوردی را خواهید داشت که به مریخ پا گذاشته؛ کوه‌های مینیاتوری، درست مشابه آنچه در عکس‌های هوایی مریخ دیده‌ایم در اطراف قرار دارند و باعث حیرت شما می‌شوند. درصورتی که تا اینجا آمدید، بد نیست به جنگل‌های حرا نیز سر بزنید. این جنگل‌ها در صد و بیست کیلومتری چابهار، به هنگام مد، زیر آب فرو می‌روند و اگر با قایق بین آنها بروید؛ حیات جانوری ویژه‌ای را مشاهده خواهید کرد. در ضمن، در فصل مهاجرت، فلامینگو، عقاب و بسیاری دیگر در هزارتوی این درختان لانه دارند. اگر به این دست از دیدنی‌ها علاقه دارید؛ سفر چابهار را در اولویت قرار دهید.
توصیه ما این است که زمستان را برای سفر به این ناحیه انتخاب کنید؛ اما اگر چاره‌ای نبود و در فصل گرم عازم بودید؛ بازهم غمی نیست؛ زیرا به دلیل وجود باد در کنار ساحل، کم پیش می‌آید که دما بیش از سی درجه باشد.
۶. جاده شهداد به نهبندان؛ به یاد فیلم‌های وسترن
شهداد و کلوت‌های منحصر به فرد آن را می‌شناسید؟ اگر به این دست از فضاها علاقه دارید؛ بد نیست بدانید از شهداد کرمان تا نهبندان در خراسان جنوبی جاده‌ای سیصد کیلومتری کشیده شده تا اتصال شهرهای شمال و جنوب کشور را تسهیل کند. هرچند که اکثریت مساحت ایران خشک است و بی‌آب، اما این‌یکی کمی تفاوت دارد و به دلایلی در بین زیباترین جاده های ایران قرار گرفته است.
کلوت‌های شهداد، دشت‌های شنی، تپه‌های ریگی رنگارنگ و سرابی که در سطح جاده، روی آسفالت شکل می‌گیرد؛ تجربه‌ای است که نمی‌توان به سادگی از کنارش گذشت. زمانی که خودروی خود را به این جاده می‌اندازید؛ یاد فیلم‌های وسترن زنده می‌شود، موسیقی آغاز شده و قاب‌های عکس آماده‌اند تا در ذهن و دوربین شما ثبت و ضبط شوند.
مانند تمامی مسیرهای کویری، نظر مثبت ما روی شش ماه سرد سال است؛ اما اگر در تابستان بودید و وسوسه تماشای طلوع و غروب خورشید در این جاده و جاده‌های مشابه نظیر جندق معلمان یا طبس به خور و بیابانک، انتظار فرارسیدن پاییز و زمستان را ناممکن ساخت؛ پیش از عزیمت، از قدرت عملکرد خودرو خود در دمای بالا اطمینان حاصل کنید.
۷. عباس آباد کلاردشت؛ از ساحل دریا به قلب جنگل
برای تکمیل فهرست زیباترین جاده های ایران باید دوباره به شمال کشور بازگردیم. بین شهرهای چالوس و تنکابن، چسبیده به ساحل دریا، شهری است به نام عباس آباد که از زیبایی چیزی کم ندارد. حال اگر هوس رانندگی در جاده‌ای جنگلی به سرمان بزند، کافی است مقصد را کلاردشت انتخاب کنیم. این فاصله چیزی در حدود چهل کیلومتر به طول می‌انجامد. اگر چشمان قوی و آشنایی لازم با طبیعت را داشته باشید؛ با دیدن بوته‌های تمشک، ماشین را در کناری پارک کرده و با کمی کنجکاوی، ازگیل، انار و آلوچه هم خواهید یافت. ارتفاعات مازیچال، دریاچه عباس آباد و پارک ملی خشکه داران سایر دیدنی‌هایی هستند که در نزدیکی یکی شهرهای مبدا و مقصد در دسترس شما قرار می‌گیرند.
البته، در نظر داشته باشید که این جاده نیز به هنگام بارش برف و باران، خطرات خود را دارد و اگر در فصل سرد مهمانش شوید؛ باید حتما لوازم ایمنی لازم را به همراه داشته باشید.
۸. جاده مرزی ارس جلفا از زیباترین جاده های ایران
جاده ارس جلفا یکی از مسیرهای مرزی و فوق العاده زیبای کشور ماست که به خاطر منظره منحصر به فردش، نام و آوازه‌ای درخور برای خود دست و پا کرده است. مسیر موازی رودخانه ارس از کشورهای آذربایجان و ارمنستان آغاز شده و شما را تا جلفا همراهی می‌کند. زمانی که در جاده حضور داشته باشید؛ از شیشه کنار دست، روستاهای کشورهای همسایه را به چشم می‌بینید و با نزدیک شدن به شهر جلفا، طیف وسیعی انتخاب گردشگری نظیر آبشار ماهاران، پارک ملی کمتال، کلیسای سن استانپوس، کاروانسرای خواجه نظر و البته بازارچه مرزی جلفا در دسترس خواهند بود.
با توجه به موقعیت جغرافیایی، همراهی رود و بافت جنگلی ویژه، جاده مرزی ارس جلفا با شایستگی در زمره زیباترین جاده های ایران قرار گرفته است.
۹. جاده شاهرود گرگان از زیباترین جاده های ایران
عکس از محمد مهیمنی
جاده شاهرود به گرگان پل ارتباطی شمال شرق کشور به شهرهای شمالی است. این جاده از نظر پیچ و خم، شبیه به جاده چالوس است با این تفاوت که حال و هوای جنگلی آن از جنس درختان توسکا گرفته شده است. چشمه باغ سرهنگ، درختان بلوط و اورس، پارک جنگلی النگدره، دریاچه توشن و آبشار لوه جاذبه‌های اطراف جاده به شمار می‌آیند. اگرچه بهار فصل سرسبزی و شادابی طبیعت است؛ اما اگر در پاییز به این جاده سر بزنید؛ رنگین کمان زیبا جنگل هیرکانی، هنرمندانه چشمتان را نوازش می‌دهد.
مسافرانی که از مشهد راهی شمال هستند؛ می‌توانند پس از جنگل گلستان، به جای ادامه مستقیم راه به سمت گنبد کاووس و علی آباد کتول، به سمت چپ پیچیده و از شاهرود ادامه مسیر دهند. از تهران و غرب کشور نیز، می‌توان از طریق جاده فیروزکوه یا هراز خود را به ساری و گرگان رساند و از آنجا مسیر را به سمت شاهرود ادامه داد.
جمع‌بندی و کلام آخر در مورد زیباترین جاده های ایران
در این نوشته زیباترین جاده های ایران را از نظر گذراندیم. کار با جاده چالوس آغاز شد و پس از آن به چارگوشه ایران رفتیم تا برای ذائقه‌های مختلف چند نمونه مناسب سفر جاده‌ای معرفی کنیم. ناگفته پیداست که همکاری طبیعت و مهندسان راه به موارد بالا محدود نمی‌شود و جاده‌هایی نظیر جواهرده، شهرکرد به ایزه و سپیدان به نورآباد از قلم افتاده‌اند. با این تفاسیر، مشتاقانه در انتظار نظرات و پیشنهادات شما برای کامل کردن لیست و اعمال تغییرات لازم در روند رده‌بندی هستیم.
سلام جاده های زیبا در جنوب کشور هم هستند که کمتر شناخته شده هستند جاده سمیرم به یاسوج و گردنه بیژن که بلند ترین گردنه آسفالت و ماشین رو ایران است(در ارتفاع سه هزار و چند متری از سطح دریای آزاد) همچنین جاده شیراز به کازرون و بوشهر با تنگه ابوالحیات بسیار زیبا هستند.