حتما برای شما پیش آمده که به هنگام سفر جاده‌ای به‌سمت مشهد از کنار شاهرود عبور کرده باشید ولی فرصت کافی برای گشت‌وگذار در این شهر نصیبتان نشده باشد. در این مطلب قصد داریم شما را با زیباترین جاهای دیدنی شاهرود آشنا کنیم؛ جاهایی که آشنایی با آن‌ها باعث می‌شود دفعه بعد که قصد سفر داشتید، شاهرود را به‌عنوان یکی از اولین گزینه‌های خود انتخاب کنید. در ادامه همراه ما باشید.
شاهرود کجاست؟
شاهرود شهرستانی است که در استان سمنان واقع شده و یکی از وسیع‌ترین شهرستان‌های کشور است. حالا که می‌دانیم شاهرود کجاست بگوییم که شاهرود آب و هوایی چهارفصل دارد؛ از یک‌سو به دامنه‌های البرز تکیه داده و از سوی دیگر تا ابتدای کویر مرکزی ایران کشیده شده است. شاهرود دربرگیرنده جاذبه‌های طبیعی و تاریخی گوناگونی‌ست که به‌شکلی باورنکردنی در کنار هم قرارگرفته‌اند و این جاذبه‌ها و جاهای دیدنی شاهرود باعث شده‌اند این شهر به قاره کوچک معروف شود.
از جاهای دیدنی شاهرود و اطراف آن می‌توان به جنگل ابر، اولنگ و قطری، کویر حاج علی‌قلی و چاه جم، تپه رمل‌های رضاآباد، قله شاهوار، نخلستان طرود، دشت شقایق‌های کالپوش، روستای پلکانی مجن، آبشار مجن، چشمه هفت‌رنگ، زیستگاه یوزپلنگ ایرانی، کاروان‌سرای میاندشت، مقبره‌ی عرفای بزرگی چون بایزید بسطامی و ابوالحسن خرقانی، موزه آب، بازار انارکی‌ها، بازار شاهرود و … اشاره کرد. برای آشنایی بیشتر با جاهای دیدنی شاهرود و شناختن اینکه واقعا شاهرود کجاست در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.
۱. آرامگاه بایزید بسطامی
از جمله دیدنی های شاهرود که از محبوبیت خاصی در میان مردم برخوردار است، آرامگاه بایزید بسطامی است. این آرامگاه در دل شهر تاریخی بسطام و در کنار آرامگاه امامزاده محمد قرار گرفته و مرکز توجه عارفان و سالکان صاحبدل است.
ابویزید طیفور بن عیسی بن آدم بن سروشان بسطامی معروف به بایزید بسطامی و ملقب به سلطان‌العارفین بزرگ‌ترین عارف قرن سوم هجری بوده است. او که در یک خانواده‌ی زرتشتی متولد شده بود، طی از سر گذراندن داستان‌هایی به دین اسلام می‌گرود و بعد برای هرچه نزدیک‌تر شدن به باری‌تعالی به خدمت دو امام بزرگوار شیعه، امام جعفر صادق(ع) و امام محمدباقر(ع) می‌رود. سپس برای تبلیغ دین اسلام به بسطام برمی‌گردد.
در هر فصلی از سال و هر ساعتی از شبانه‌روز می‌توانید به این آرامگاه بروید. در اعیاد یا عزاداری‌های مذهبی، رفتن به آرامگاه بایزید بسطامی حال‌وهوای دیگری دارد.
برای رفتن به آرامگاه بایزید بسطامی از شهر شاهرود، باید در جاده‌ی شاهرود-آزادشهر، به‌سمت شمال برانید، بعد از طی پنج کیلومتر به شهر بسطام می‌رسید. در عرض چند دقیقه پس از ورود به شهر بسطام بنا و محوطه آرامگاه را در سمت چپ بلوار خواهید دید.
۲. آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی
«هر که در این سرا درآید نانش دهید و از ایمانش مپرسید چه آن‌کس که به درگاه باری‌تعالی به جان ارزد البته بر خوان بوالحسن به نان ارزد.»
شاید خیلی از شما که دارید این مطلب را می‌خوانید این جمله‌‌ی معروف از شیخ ابوالحسن خرقانی را شنیده باشید و جالب است بدانید آرامگاه این شیخ بزرگوار، یکی از جاهای دیدنی شاهرود است.
آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی، معروف به طاووس‌السالکین، در ۲۴ کیلومتری شمال شاهرود و در روستای قلعه‌نو خرقان قرار دارد؛ و همان طور که در قدیم‌الایام پذیرای بزرگانی چون بایزید بسطامی، ابوسعید ابوالخیر، ابوعلی سینا و … بوده، امروزه هم پذیرای گردشگران و عاشقان و صاحب‌دلان بسیاری از سرتاسر ایران است.
ساختمان مقبره، بالای یک بلندی تپه مانند و در وسط یک باغ کوچک قرار دارد که در ساخت آن از باغ‌های ایرانی الهام گرفته‌شده است.
برای رفتن به آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی از شهر شاهرود، باید در جاده شاهرود-آزادشهر، به‌سمت شمال برانید. بعد از طی ۲۴ کیلومتر بعد به روستای قلعه نو خرقان می‌رسید که در سمت چپ شما قرار دارد. وارد روستا شوید و خیابان اصلی را مستقیم در جهت غرب برانید. در انتهای خیابان به میدانی می‌رسید که اگر آنجا هم به‌سمت چپ بپیچید، در کمتر از یک دقیقه مقبره را خواهید دید.
مجموعه آرامگاه با توپوگرافی جالب به‌صورت باغ ایرانی است و نهر آبی از کنار آن روان است و در کنار آن مکانی برای استراحت گردشگران در نظر گرفته‌اند. نوع معماری خاص این بنا باعث شده این آرامگاه به یکی از جذاب‌ترین جاهای دیدنی شاهرود تبدیل شود. در وسط مجموعه بنای آرامگاه و مسجدی منسوب به شیخ ابوالحسن واقع است. محراب این مسجد که متعلق به دوره ایلخانی است ازجمله مهم‌ترین بخشهای بنا بوده و تنها محرابی است که رو به مغرب ساخته شده و در آن نوشتار فارسی بکار رفته که بدین مضمون است: «گفت علی شیخ قدس الله رحمه: قبله بر پنج است؛ کعبه، قبله‌ی مومنان است. بیت‌المعمور، قبله‌ی فرشتگان است. عرش، قبله‌ی دعاگویان است و حق، قبله جوانمردان و دوستان.»
۳. روستای قلعه بالا
روستای تاریخی قلعه بالا که با حفظ ساختار و معماری سنتی خود در کنار ذخیره زیست‌کره توران قرار گرفته، یکی از روستاهای زیبای کشور و جاهای دیدنی شاهرود است که مورد علاقه گردشگران زیادی است. هرساله جمعیت زیادی برای آشنایی با معماری خاص و تاریخی، بازدید از توران – مأمن یوزپلنگ آسیایی – و همچنین رصد آسمان صاف و پرستاره این منطقه، به قلعه بالا سفر میکنند.
مناسب‌ترین موقع برای سفر به قلعه بالا، فصل بهار و پاییز است. در هر ساعتی از روز می‌توان به قلعه بالا رفت؛ اما برای گشت و گذار در روستا و طبیعت اطراف، باید حتما چندساعتی از روز را در نظر بگیریم.
برای رفتن به روستای قلعه بالا، از شهر شاهرود که به سمت مشهد حرکت کنید، در فاصله کمتر از ۶۰ کیلومتری شهر بیارجمند را در سمت چپ خود خواهید دید. به‌سمت بیارجمند برانید. بعد از شهر بیارجمند و در فاصله‌ی ۲۴ کیلومتری از آن به روستای قلعه بالا می‌رسید.
۴. کویر رضاآباد
روستای کویری رضاآباد از دیدنی های شاهرود است که در منطقه جنوب شرقی این شهر واقع شده و ۱۴۰ کیلومتر از شاهرود فاصله دارد. تپه‌های شنی در شکل‌های مختلف، سیاه‌چادر عشایر، خانه‌های گنبدی خشتی، گله‌های شتر و آسمان صاف کویر، ازجمله ویژگی‌های جذاب این روستاست که باعث می‌شود هرکسی لااقل یک‌بار به آن سر بزند.
فصول مناسب برای سفر به رضاآباد اوایل بهار یا پاییز و یا نیمه دوم زمستان است که آب و هوا برای گشت و گذار مناسب‌تر از فصل‌های دیگر است. برای قدم زدن روی ماسه‌های روان باید ظهر در کویر باشید و برای رصد آسمان، باید شب را آنجا بمانید.
برای رفتن به کویر رضاآباد از شهر شاهرود که به‌سمت مشهد حرکت کنید، در فاصله کمتر از ۶۰ کیلومتری جاده بیارجمند را در سمت راست خود خواهید دید. به‌سمت بیارجمند برانید. بعد از شهر بیارجمند و در فاصله‌ی ۱۲۳ کیلومتری از آن به روستای رضاآباد می‌رسید.
یکی از جاذبه‌های رضاآباد، گردشگری روستایی و عشایری است. این روستا مرکز عشایر چوداری در استان سمنان بوده و تا قبل از اسکان طایفه چوداری، چشمه کرو (چشمه کور شده) و بعد از آن، پای‌پیر نام داشته است. عبور رودخانه شور از غرب آبادی نیزارهای وسیعی را به وجود آورده بود که منجر به پنهان شدن این چشمه در بستر رود شده و به همین علت، آن را چشمه کرو می‌نامیدند. پای‌پیر هم در فاصله ۱۵۰۰ متری جنوب شرقی روستا قرار دارد و هنوز هم برای زیارت اهالی مورداحترام است.
از دیگر جاذبه‌های این روستا هنر دست زنان و دختران سخت‌کوش رضاآبادی است که در قامت گلیم، نقش زیست‌بوم بکر این منطقه را به نمایش می‌گذارد. امروزه یکی از مراکز اصلی تولید و فروش گلیم در استان سمنان این روستا است که با استفاده از پشم شتر و گوسفند نقش‌های برگرفته از طبیعت را بر دارهای گلیم به تصویر می‌کشند. این نقش‌ها شامل بز، آهو، سوسمار، سیاه‌چادر و پرنده بوده و همه به‌طور ذهنی بافته می‌شود. رنگ‌های به‌کاررفته در انواع گلیم شامل کاهی، طوسی، قرمز، زیتونی و خودرنگ است.
باید یادآور شد که گونه‌های جانوری این منطقه نیز در نوع خود کم‌نظیر است که می‌توان به نمونه‌هایی چون یوزپلنگ و گورخر آسیایی، هوبره و زاغ بور اشاره کرد.
۵. جنگل ابر
یکی از جاهای دیدنی شاهرود جنگل ابر است که با گونه‌های گیاهی و جانوری مختلف، قسمتی از قدیمی‌ترین و زیباترین بخش جنگل های هیرکانی را تشکیل می‌دهد. این جنگل که با ۳۵ هزار هکتار وسعت در ادامه جنگل‌های سرسبز شمال قرار گرفته، یکی از زیباترین و محبوب‌ترین جاهای دیدنی شاهرود است.
اکثر مواقع فضای اطراف جنگل ابر را اقیانوسی از ابر فرا گرفته، به این نام معروف شده است. این جنگل محلی مناسب برای تفریح، کوهنوردی، دوچرخه سواری در جنگل، کمپینگ و اطراق شبانه است.
در این جنگل می توانید حیواناتی مثل اسب، خرس قهوه‌ای، گرگ، پلنگ، خوک وحشی، شغال، روباه، خرگوش، شوکا و بز را ببینید.
جنگل ابر در تمام فصول سال دیدنی است؛ ولی برای بازدید از آن در ایام سرد سال، باید تجهیزات کامل و لباس گرم به‌همراه داشت. البته بهترین زمان برای طبیعت گردی و گشت‌وگذار در این جنگل زیبا، اواخر فروردین ماه تا اواسط مهر ماه است.
۶. خانه یغمایی ها شاهرود
یکی دیگر از محبوب‌ترین جاهای دیدنی شاهرود خانه یغمایی‌ها است که قدمت آن به بیشتر از یک قرن می‌رسد. این خانه در اوایل دوره پهلوی، به دست استاد مهدی حیدریان به دستور یغمایی تاجر معروف وقت ساخته شده است. خانه یغمایی‌ها از دیدنی‌ترین مکان های تاریخی شاهرود است.
خانه یغمایی‌های شاهرود با اصول معماری اقلیم کویری ایران و بسیار شبیه به خانه‌های یزد با بادگیرها و حوضچه‌های اندرونی بنا شده و ارتفاع آن به نسبت دیگر بناها، بلندتر است.
بازدید از خانه یغمایی برای عموم آزاد و رایگان است.
۷. بازار شاهرود
چه اهل خرید و بازارگردی باشید و چه نباشید، بازار شاهرود با این مغازه‌های رنگارنگ و این قدمت تاریخی دل شما را بدست می‌آورد و بازدید از بازار شاهرود حسابی به دلتان مینشیند.
این بازار که در بافت قدیم شهر قرار دارد مانند همه بازارهای تاریخی ایران بخشهای مختلفی مانند کاروانسرا، بارانداز، مسجد و گرمابه را در دل خود جای داده است.
این بازار پنج ورودی اصلی و دو راسته اصلی به نام‌های راسته بازار و بازار انارکی‌ها دارد و در مساحتی حدود ۱۸ هزار مترمربع بنا شده است و بیشتر از ۲۵۰ باب مغازه دارد. بازار شاهرود در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
۸. موزه شاهرود
اگر در شاهرود گردی، به‌دنبال یک از دیدنی های شاهرود هستید که هم تاریخی باشد و هم علمی و هم به‌نوعی تفریحی باشد، موزه شاهرود که از مکان های تاریخی شاهرود به‌شمار می‌آید، بهترین گزینه است. این موزه در بنای تاریخی بلدیه شاهرود، با زیربنای ۴۶۸ مترمربع و در دو طبقه بنا شده که به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده است.
در موزه شاهرود که اولین موزه سمنان هم محسوب می‌شود، بیشتر از ۸۳۰ قلم شی تاریخی و بیش از ۱۲۰ نسخه خطی و کتاب قدیمی ارزشمند نگهداری می‌شود. همچنین ابزار سنگی و استخوانی که در موزه شاهرود نگهداری می‌شود بیشتر از هشت هزار سال قدمت دارد و از تپه سنگ چخماق بسطام به دست آمده است.
این موزه به دو بخش «باستان‌شناسی» و «مردم‌شناسی» تقسیم شده و بازدید از آن برای گردشگران بسیار سرگرم‌کننده است.
۹. مدرسه شاهرخیه بسطام
اگر طرفدار بناهای تاریخی هستید، مدرسه شاهرخیه بسطام می‌تواند حسابی هوش از سرتان ببرد. قدمت این مدرسه که یکی از جاهای دیدنی شاهرود است، به دوران تیموریان می‌رسد.
مدرسه شاهرخیه درحقیقت در شرق مجموعه بایزید بسطامی قرار گرفته است. این مدرسه با فاصله ۵ کیلومتری از شاهرود در دو طبقه بنا شده و ۲۸ حجره، مسجد، ایوان و زورخانه دارد و در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
۱۰. مسجد آقا شاهرود
یک دیگر از مکان های دیدنی شاهرود که بیشتر گردشگران از آن بازدید میکنند، مسجد آقا شاهرود است که قدمت آن به دوره قاجار می‌رسد. این مسجد با بنای تاریخی و دیدنی خود دو بخش زمستانی و تابستانی دارد. مسجد آقا در نوع خود بینظیر بوده و از اصلی‌ترین مکان های تاریخی شاهرود به‌شمار می آید.
مسجد آقا شاهرود بخش های مختلفی مانند ورودی، صحن، ایوان، شبستان‌های متعدد، آب‌انبار قدیمی، حجره‌ها و بناهای خدماتی را در برگرفته و تزیینات ساده ولی ظریف و دلنشینی دارد. مانند بیشتر بناهای تاریخی شاهرود، مسجد آقا هم در فهرست آثار ملی ایران جای گرفته است.
۱۱. آبشار مجن شاهرود
نوبتی هم باشد، نوبت می‌رسد به طبیعت‌گردی در شاهرود و لذت بردن از طبیعت بینظیر این شهر تاریخی. آبشار مجن مصداق بارز آنچه خوبان همه دارند تو یک‌جا داری است. آب وآبادانی و کوه و فضای سبز و یک هوای عالی!
آبشار مجن در ۳۵ کیلومتری شمال غربی شاهرود قرار دارد. این آبشار در نزدیکی شهرستان مجن و در دل صخره‌ای باشکوه قرار گرفته است. برای بازدید از آبشار مجن و دل سپردن به آب زلال آن باید یک مسیر حدودا ۲۵ متری را در آب پیاده‌روی کنید. پس بهتر است برای بازدید از آبشار مجن فصل تابستان را انتخاب کنید تا این مسیر برای شما لذت‌بخش‌تر باشد.
چرا جاهای دیدنی شاهرود معروف است؟
مهم‌ترین عاملی که سبب جذابیت شهر شاهرود می‌شود نزدیکی آن به مناطق متنوع آب و هوایی و مکان های دیدنی شاهرود است. طوری که اگر شما از میدان اصلی شاهرود فقط ۶۰ کیلومتر به سمت شمال حرکت کنید، به یکی از قدیمی‌ترین جنگل‌های دنیا، یعنی جنگل ابر می‌رسید. اگر از همین میدان ۱۰۰ کیلومتر به‌سمت شرق حرکت کنید، به منطقه‌ای بیابانی می‌رسید که زیستگاه یوزپلنگ ایرانی است. با ۱۰۰ کیلومتر حرکت به‌سمت جنوب شرقی، به تپه رمل‌های کویری می‌رسید. با ۷۰ کیلومتر پیشروی به‌سمت شمال غرب به بلندترین قله‌ی البرز شرقی خواهید رسید و قبل از آن و در میانه‌ی راه، روستای پلکانی مجن را خواهید دید. با ۱۰۰ کیلومتر رانندگی به‌سمت جنوب هم به نخلستان‌های طرود، مرکز تولید خرما و پرورش شتر شمال شرق کشور، می‌رسید.
جدا از تنوع آب و هوایی، جاذبه‌های طبیعی و همچنین مناطق حفاظت‌شده‌ی متعدد، به طبیعت و مکان های دیدنی شاهرود اهمیت خارق‌العاده‌ای بخشیده است.
از سوی دیگر، معماری، پوشش متنوع مردم روستایی، لهجه‌ها، گویش‌ها، آداب و سنت‌ها، عزاداری‌ها و جشن‌های ویژه‌ی محلی و همچنین آثار و ابنیه تاریخی، آرامگاه بزرگان دین و عرفان و هنر، همه و همه دست‌به‌هم داده‌اند که جاهای دیدنی شاهرود در همه جای ایران از محبوبیت خاصی برخوردار باشند.
