جاهای دیدنی اصفهان، یکی دو تا نیست. در میان این جاذبهها، میدان نقش جهان و کاخ عالی قاپو و سی و سه پل (یا همان پل الله وردی خان) را همه میشناسند.
امروز هم در مجله گردشگری علیبابا تصمیم گرفتیم به سراغ معرفی سی و سه پل اصفهان برویم و سری به این شاهکار معماری ایران بزنیم که خاطرات و قصههای زیادی برای گفتن دارد.
سی و سه پل یادگار دوران صفویه است و روی زاینده روز بنا شده. درست است که خشکی زایندهروز مدتهاست تن خستهی سی و سه پل را زخمی کرده، اما این پل تاریخی هنوز هم با تمام وجود رخنمایی میکند.
سی و سه پل کجاست؟
علت نامگذاری سی و سه پل چیست؟
سی و سه پل چند سال قدمت دارد؟
معرفی سی و سه پل اصفهان
«سی و سه پل» از طولانیترین پلهای زایندهرود با ۲۹۵ متر است که در همان دوران شاه عباس اول صفوی در راستای یکی از محورهای اصلی چهارباغ شکل گرفت. البته بماند که روزها و شبهای سختی را در این سالها گذارنده است. این که میگویم از زیباترینهاست، بدبیراه نمیگویم چون از تصاویر یکی از جاهای دیدنی اصفهان، این جلال و کرشمههای پل را دیدم.

عکس از: سایت Google maps
در جایی خواندهام که ۹۹ طاقچه در قسمت بالای و طبقه دوم پل بوده که نقاشیهایی به آن کوبیده شده بودند. منتها امروز انگار دستمان خالی مانده است. یک میدان در ابتدای «پل سی و سه پل» بود که ارمنیهای ساکن اصفهان فقط حق داشتند در آنجا با اصفهانیها یک فضای تجاری داشته باشند و صنایع و اموالشان را با آنها مبادله کنند.

عکس از: سایت Ittoorg
البته جالبیاش اینجاست که نمیتوانستند، یعنی اجازه نداشتند پایشان را روی پل بگذارند و به آنطرف سی و سه پل بروند. پل اللهوردیخان از یادگاران زمان صوفی و از شاهان قدرتمند است که میخش را در فهرست آثار ملی ایران نشانده است.
یعنی آنچنان همه را با آن انعکاس دهانههایش روی آب شیدا کرده بود که دلمان نیامد آن را در ۱۵ دی سال ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت نرسانیم. البته از همچین پلی هم برمیآید بعد از چند صد سال رسم زمانه، باز هم رویمان را کم کند و به ما نشان دهد پُلی نیست که از این خشکسالیها بترسد.

عکس از: سایت Ittoorg
اما خشکسالی در این چند ساله زده پدر این پل را در آورده. البته شایعاتی شنیده بودم که انگار زایندهرود احیا شده است که خدا کند همینطور باشد.
سی و سه پل کجاست؟
آدرس: استان اصفهان، شهر اصفهان، میدان انقلاب، ابتدای جنوبی خیابان چهارباغ بالا یا ابتدای شمالی خیابان چهارباغ عباسی و میدان انقلاب
لوکیشن سی و سه پل روی گوگل مپ

عکس از: سایت Ittoorg
بهترین مسیر رفتن به سی و سه پل
اگر مثل هر کس دیگری وسیله نقلیه دارید که استانش را همه میدانند. بزرگترین پایتخت سابق؛ اصفهان. از همانجا به میدان انقلاب بروید و در همان اولای خیابان چهارباغ عباسی و یکی از جاهای دیدنی اصفهان برسید.

عکس از: سایت Google maps
اما اگر عشق این پل باعث شده دلتان را به دریای خشک «سی و سه پل» بزنید، میتوانید از اتوبوس شهری جمهوری میدان انقلاب یا اتوبوسهای دیگر این شهر استفاده کنید. مترو اصفهان هم راه دیگری است که از ایستگاه سی و سه پل تا ایستگاه انقلاب در خدمت شماست تا عاشق را به معشوق برساند.
بهترین زمان بازدید از سی و سه پل اصفهان
روزهای قدم زدن روی سی و سه پل و تماشای زایندهرود پُرآب را فراموش نمیکنم؛ بهار و تابستانش، پاییز و زمستانش یا حتی شب و روزش را. اما هر فصلی و هر آبوهوایی، صفا و حال خودش را دارد. نورپردازیهای سی و سه پل در شب مثل فانوسهای چشمنوار، دل میبرند و چه روزش که دست و دلتان را میبرند به سمت تلفن هوشمند و دوربین عکاسیتان.

عکس از: سایت Ittoorg
اما با وجود خشکسالیهای اخیر، بهترین زمان بازدید از این پل وقتی است که آب زاینده رود جاری میشود؛ حالا چه صبح باشد چه شب.
علت نامگذاری سی و سه پل اصفهان
اگر شما هم درباره دلیل نامگذاری سی و سه پل کنجکاوید باید بگوییم داستانهای مختلفی درباره آن وجود دارد. یکی میگوید عدد ۱۳۳ به الهه آناهیتا ربط دارد. یکی میگوید چون اللهوردیخان (بانی پل) از گرجیهایی بوده که میخواسته به الفبای ۳۳ حرفی زبانش ادعای احترامی بگذارد، ۳۳ دهانه برای این پل ایرانی در قلب اصفهان بنا کرده که این داستان از همان داستانهای گذاف است.

عکس از: سایت Google maps
چون این پل از همان بدو تولدش، ۳۳ طالق که نه، ۴۰ دهانه داشته بود و «چهل چشمه» معروف بود. الان که از این مطمئن هستم علت نامگذاری «سی و سه پل» به خاطر ۳۳ دهانه بودن پل است.
نام دیگر سی و سه پل چیست؟
«پل شاه عباسی»، «پل اللهوردیخان»، «پل جلفا»، «پل زایندهرود»، «پل چهل چشمه»، «پل سی و سه چشمه» و «پل سی و سه پل». من که هیچ کدام از این نام و نشانها تا قبل به گوشم نخورده بود، جز همان «پل سی و سه پل». اصلا دیگر این را نمیدانستم که اینهمه نام برایش گذاشته بودند.

عکس از: سایت Google maps
علت نامگذاری تک تکشان یک پاراگراف جدا میطلبد، اما لُبش را مینویسم. شاه عباس اول صفوی را میشناسید که هر کجا میرفت، یکی از برجستهترین وظایفش را در معماری شهری آنجا میدید که دست دراز میکند و در کنار خیلی از بناهای یادگار آنموقع، دستور ساخت این پل را میدهد. اصلا همینجاست که این پل به «پل شاه عباسی» معروف میشود.

عکس از: سایت Google maps
انگار که ماجرا سرِ دراز داشته باشد، به اینجا ختم نمیشود و نام بانی، اللهوردیخان هم روی این پل گذاشته میشود. نشستم و فکر کردم که ۴۰ چشمه بودنش را چطور میشود به این پل ربط بدهم که دیدم گفتهاند این پل از همان ابتدای ظهورش، ۴۰ چشمه داشته و با طول ۳۶۰ متریاش به «پل چهل چشمه» نامی میشد که ۷ چشمهاش گرفته میشود و هیچکس از پَس باز کردنش برنمیآید و تنها ۳۳ چشمهاش باقی میماند.

عکس از: سایت Google maps
همه اینها منطقی به نظر میرسد، اما نام پل جلفا را کجای دلم بگذارم که میگویند مردم از این پل راهشان را به جلفا میگرفتند که نام «پل جلفا» کمکم خورد به پیشانی این پل و افتاد سر زبانها. درباره ماجری الهه آناهیتا هم گفتنی زیاد است که میگویند الهه آناهیتا (الهه آب) حتما به عدد ۱۳۳ ربطی دارد و آن زمان که موجهای زایندهرود از زیر این پل میگذشت، نام «پل آناهیتا» را رویش گذاشتند.
تاریخچه سی و سه پل
با هر قدم که روی این پل بر میداریم، ۴۰۰ سال در زمان به عقب و جلو میرویم و انگار میخواهد مو به مو قصه و داستانهایی که برایش در این سالها افتاده را بگوید. همین میشود که چراغی در شبهای تاریک روشن میکند و باید پای صحبتهایش بشینم تا این ۳۳ دهانه از تاریخ دوران شاه عباس یک صفوی بگویند. بله، قدمت سی و سه پل هم مانند بسیاری از جاذبههای تاریخی اصفهان به دوران صفویه و شاه عباس اول برمیگردد.

عکس از: سایت wikipedia
شاه عباس اول صفوی را به قدرت و عظمت و معماریهای بزرگش در اصفهان میشناسم که هر جا میرفت، معماری آنجا را یک تکانی میداد و خیالش جمع میشد. همین که به اصفهان رفت و آنجا را بعد از قزوین، پایتخت بیبدیل ایران بزرگ اعلام کرد، منتظر ماند تا زمانش برسد. زمانش هم به اندازه سه دوره ریاست جمهوری این دوره و زمانه طول کشید.

عکس از: سایت Irandirectory
این شاه شاهان در دوازدهمین دوره پادشاهیاش به سردار الله ورودی خان دستور داد تا ساخت پلی به درازای چه بگویم؛ ۲۹۵ متر طول و ۱۴ تا ۱۵ متر عرض را زیر نظر داشته باشد و بانیاش شود و حسین بنا اصفهانی هم معماریاش را برعهده بگیرد.

عکس از: سایت wikipedia
شاه عباس یکی از جاذبه های تاریخی اصفهان را برای جشنهای ملی ساخت تا مراسم آبپاشان (مراسم شستوشو، غسل کردن و آب پاشیدن در نوروز) در آن برگزار شود و ارمنیهای شکومند ایرانی هم برای جشن خاجشویان (جشن مسیحیها به مناسبت غسل تعمید حضرت مسیح) دلشان پَر میکشد تا به این پل قدیمی بیایند.
معماری سی و سه پل
هیچچیز نمیتواند همچین پلی با این عظمت بسازد، جز سنگ و آجر و گچ و ساروج (خاک رُس، آهک، خاکستر و مواد الیافی کویی) با یک دریا عشق. شبها و روزها میرفتند و میآمدند، تا معمار این پل، سنگهایی را در زیر پای ستونهایش سفت و قسمت بالاییش را با آجر و گچ و ساروج و با عشق تبُرک کند.

عکس از: سایت Ittoorg
پل سی و سه پل دو طبقه دارد و در زمانهای جوانیاش، با هر وسیله نقلیهای از طبقه دوم و بالاییش عبور میکردند، اما بعد از سالها ارزش این پل به چشم خیلیها آمد و برای اینکه آسیب زیادی به آن وارد نشود، از آن زمان به اینطرف بود که فقط مردم میتوانستند از روی آن عبور کنند، نه اسب و درشکه.

عکس از: سایت Google maps
از پل سی و سه پل بعید به نظر میرسد که ۶ راه داشته باشد؛ راه سنگفرش میان پل برای کاروان و سواره، پیادهرو طبقه اول، دو راهرو مسقف در دو طرف پل. اما در حال حاظر تنها یک مسیر روی این پل سوار شده است؛ طبقه اول و طبقه دوم.

عکس از: سایت Ittoorg
اگر فولاد هم که باشید، در برابر نوازش آب رودخانه طی این ۴۰۰ سال هم باید آسیب دیده باشد که دیدم، پایههای سی و سه پل آنقدر عجیب و غریب هستند که رطوبت و سردی آب در این سالها به آنها خراشی وارد نکرده و حتی دلش هم برای نوازشهای زایندهرود تنگ شده است.

عکس از: سایت wikipedia
عشق معماران ایرانی، این زمانه و آن زمانه نمیشناسد. یعنی اصلا برای ساخت بزرگترین پلها حتی در همین الان هم مهندسانِ خوشنام میدانند که پایههای پل باید در کمعمقترین بخش دریاچه، رودخانه یا دریا ساخته شوند. این مهندسان زبردست و خبره ایرانی هم در آن زمان، سی و سه پل را در عریضترین قسمت زایندهرود ساختند که عمق کمی داشت و راحت میتوانستند پل را فرش کنند.
دل ایرانیها از همان زمان قرص بود که این مصالح قوی طوری چپانده شده به این پل که طوفان نوح هم نمیتواند خرابش کند. البته «پل خواجو» و «پل مارنان» در اطراف «پل سی و سه پل» هم دستی به گردشگران تکان میدهند تا قربانصدقهشان برویم که میرویم، اما پل سی و سه پل چیز دیگری است.

عکس از: سایت Gettyimages
تفریحات کنار پل تاریخی اصفهان
تک تک جاهای دیدنی که در نقاط بکر دنیا، ایران و حتی اصفهان وجود دارد، در کنارش حتما اقامتگاههای استراحتی و تفریحی هم به بازدیدکنندگان چشمک میزنند که «پل سی و سه پل» در اصفهان هم جای خودش را دارد.
– پیادهروی
فکرش را کنید از این سر پل تا آن سرش در کنار همدم یا رفیقتان آهسته و پیوسته، چه در شب و چه در روز قدم میزنید. عجب روزی برایتان میشود که از بالای پل میگذرید و نگاهتان به آسمان میافتد تا ستارههای شب را ببینید و راه دوم هم در میان پایههای مرکزی سی و سه پل قرار گرفته تا در سکوتش خاطره بسازید.

عکس از: سایت wikipedia
– قایقسواری
هرجا که رودی جاری باشد، قایقها هم کمکم پیدایشان میشود. قایقسواری را باید از اولین تفریحاتی دانست که اطراف این پل تاریخی انجام میشود.

عکس از: سایت Gettyimages
– شبنشینی
شبهای این پل، صفای دیگر دارد. نه اینکه از روزش بهتر باشد. فقط میگویم حواستان به شبهای چراغانیش هم باشد که برای چند لحظه هم که شده، مسحورتان میکند. حالا همه اینها را کنار بگذارید، زمانی که صدای زایندهرود را میشنوید و حالا که تنها خاطرهاش را با بغلدستیتان مرور میکنید، حالتان از اینرو به آنرو میشود.

عکس از: سایت Gettyimages
– عکاسی
برای عکاسی از هر جا و مکانی به دنبال فرصت طلایی میگردید که به هیچ میرسید، اما برای عکاسی از هر نقطه «سی و سه پل» متوجه غروب و تاریکی شب اصفهان نمیشوید که تازه کار عکاسیتان شروع میشود تا از یکی از جاهای دیدنی اصفهان با چراغانیهایش در تیر و تاری شب لذت ببرید.
آسیبها و تخریبهای سی و سه پل؟
تا بوده، به بعضی از جاذبههای تاریخی اصفهان آسیبهای وارد شده است؛ چه طبیعی و چه انسانی. طبیعیاش که میشود خشکی زایندهرود و انسانیاش هم میشود حفر تونل مترو در کنار پل که کم مانده آن را هم از روی غرض یا سهو نابود کنند. خشکسالی و فرونشتهای این زایندهرود هم دست روی دست نگذاشته و افتاده به جان این پل.

عکس از: سایت Gettyimages
پایه استخواندار سی و سه پل که روی شن و ماسه سوار شدند، مثل ریشههای یک گل به آب نیاز دارند. اصلا معماریاش اینطوری است که بدون آب، کمکم خشکیده میشود. طبیعت و مدیران بیکفایت کافی نبودند، حالا بعضی از مردم با گُل به آب دادنها روی «سی و سه پل»، تیشه به ریشه معماری اصیل ایرانی میزنند.
نکات جالب درباره معماری و ویژگیهای پل
تا همین چند وقت پیش فکر میکردم، عید نوروز و سیزده بدر و شب یلدا از جشنها و مراسمهای ایرانی باشند. منتها در همین «سی و سه پل» مراسمهایی برگزار میشدند که هر کدامشان دنیایی دارند. بماند عاشقان و شیداهای آن زمان دلشان هوای پل میکرد. بماند هر شب عید و سیزده بدر مردم از جاهای مختلف، «سی و سه پل» را فراموش نمیکردند.

عکس از: سایت Gettyimages
همه اینها سر جای خودش، اما جشن آبپاشان عجیب است. در این مراسم در ۱۳ ماه تیر در کنار این پل، روی یکدیگر آب و گلاب میپاشیدند. یا مراسم خاجشویان که ارمنیهای اصفهان در سلسله صفویان این مراسم مخصوصشان را زنده نگه میداشتند.

عکس از: سایت Gettyimages
جان به جانمان کنند، نظر غربیها بیشتر برایمان جذاب است و به دلمان خوب میچسبد. انگار نظر ما نظر نیست و نظر آنور آبیها شاهکار است که «پیتور دلاوانه» از آجری بودن پل سی و سه پل بر رودخانه زایندهرود میگوید، از طاقنماهایش مینویسد و نظرش به راهروهای پل جذب میشود که در چله تابستان، غم و غصه بود که میشست و میبرد.

عکس از: سایت wikipedia
یا فحوای نظر «لرد جرج ناتانیل کرزن» (از سیاستمداران بریتانیا و ایرانشناس) درباره سی و سه پل این است که برای دیدن باشکوهترین پل دنیا چارهای ندارید، جز اینکه به ایران سفر کنید. ببینید آوازه و عشق این پل با شیخ علینقی کمرهای از شاعران دوره صفویه در پادشاهی شاه عباس صفوی چهها کرده که در اشعارش به این پل یک نیمنگاهی داشته بود.
یا «دن گارسیا» (از سفیران پادشاه اسپانیا) هم درباره بانی پل سی و سه پل میگوید که علیرغم دشمنی دشمنان و تهمت زدنشان برای گرفتن پول برای ساخت سی و سه پل، نمیتوانند از بانی بودن اللهوردیخان چشم بپوشند که او با جیب خودش این پل را ساخته است.

عکس از: سایت Gettyimages
جاهای دیدنی نزدیک به سی و سه پل
در اطراف سی و سه پل جاذبههای دیدنی متعددی وجود دارد که بازدید از آنها میتواند خاطره سفرتان به اصفهان را کامل و شیرینتر کند.
– میدان نقش جهان
میدان نقش جهان یکی از مهمترین مشهورترین جاهای دیدنی اصفهان است که در قلب شهر قرار گرفته و یادگاری از دوره صفویه است. این میدان وسیع و باشکوه با معماری منحصربهفردش و بناهای تاریخی اطرافش، قطعا نظرتان را به خود جلب میکند.

عکس از: سایت Visitworldheritage
علاوهبر دیدن جاذبههای تاریخی، عکاسی، درشکهسواری، پیادهروی و بازارگردی از دیگر تفریحات لذتبخش میدان نقش جهان اصفهان هستند.
– مسجد شیخ لطف الله
در ضلع شرقی میدان نقش جهان، نگینی فیروزهای رنگ به چشم میخورد. شاید در نگاه اول نداشتن مناره و حیاطی وسیع مانند سایر مساجد، شما را متعجب کند. اما کافیاست قدم به درون مسجد شیخ لطف الله بگذارید تا معماری و کاشیکاری آن شما را شگفتزده کند.

عکس از: سایت Google maps
نقش طاووس در فضای داخلی گنبد یکی از ویژگیهای جذاب این مسجد است. اگر خوش شانس باشید و در ساعت مناسبی از مسجد شیخ لطف الله بازدید کنید، میتوانید طرح طاووس را که پرتوهای نور، پرهای آن را کامل میکنند را ببینید.
– کاخ عالی قاپو
درست روبروی مسجد شیخ لطف الله، در ضلع غربی میدان نقش جهان، بنای باشکوه عالی قاپو قد علم کرده است. این عمارت در ۶ طبقه ساخته شده و هر طبقه تزئینات و ویژگیهای منحصربهفرد خود را دارد.

عکس از: سایت IranianDepth
یکی از جذابترین بخشهای عمارت عالی قاپو، تالار موسیقی یا اتاق صوت است. این تالار در طبقه آخر عمارت قرار دارد و به دلیل طراحی خاص گچبریهایش، صدادهی خوبی دارد. این گچبریها که به شکل کوزه، خمره و قندیل هستند، علاوهبر زیبایی بصری، به عنوان جاذب صدا عمل کرده و از انعکاس صدا جلوگیری میکردند.

عکس از: The Other Iranian
لحظهای چشمتان را ببندید؛ آیا میتوانید نوای موسیقی سنتی ایرانی را از میان این گچبریهای ظریف و پرنقشونگار بشنوید؟
– بازار قیصریه
یکی دیگر از جاهای دیدنی اطراف سی و سه پل، بازار قیصریه است. این بازار تاریخی که در ضلع شمالی میدان نقش جهان واقع شده است. این بازار که یکی از قدیمیترین بازارهای اصفهان است شما را به سفری در دل تاریخ و هنر این شهر دعوت میکند.
اگر قصد خرید صنایع دستی و صنایع دستی اصفهان را دارید، بازار قیصریه گزینه مناسبی برای شما است. فرشهای نفیس ظروف و محصولات میناکاری و خاتمکاری، ظروف مسی و زیورآلات از اجناسی هستند که میتوانید در این بازار تاریخی پیدا کنید.
– کاخ چهلستون
کاخ چهلستون اصفهان یکی از معروفترین بناهای تاریخی این شهر و یادگاری از دوران صفویه است. ساخت این کاخ در دوران شاه عباس اول شروع شد و در زمان شاه عباس دوم به پایان رسید و کامل شد.

عکس از: سایت Gateofnations
در بازدید از چهلستون، اگر با دقت به ستونهای آن نگاه کنید، متوجه میشوید این بنا تنها ۲۰ ستون دارد. دلیل نامگذاری این کاخ به چهلستون، انعکاس تصویر این ۲۰ ستون در حوض بزرگ مقابل کاخ است که منظرهای تماشایی ایجاد میکند.
– کاخ هشت بهشت
کاخ هشت بهشت یکی از زیباترین بناهای تاریخی دوره صفویه است که در نزدیکی سی و سه پل قرار دارد. این عمارت دو طبقه دارد و در میان باغی باصفا قرار گرفته است.

عکس از: سایت archilearn
ساختار هشتضلعی، گچکاری، نقاشی و تزیینات زیبا و حوض روبهروی عمارت از جذابیتهای بینظیر این کاخ محسوب میشوند.
– کلیسای وانک
با کمی فاصله از سی و سه پل و در محله جلفا میتوانید از کلیسای وانک، یکی از کلیساهای ارامنه اصفهان بازدید کنید. نقاشیهای کلیسای وانک که داستانهایی از کتاب مقدس را به تصویر کشیدهاند یکی از جذابترین بخشهای این کلیسا هستند.
برج ناقوس، کتیبهها و موزه از دیگر بخشهای کلیسای وانک است که میتوانید از آنها بازدید کنید.
– پل خواجو
سی و سه پل تنها پلی نیست که روی زایندهرود خودنمایی میکند. در ضلع شرقی این پل، میتوانید یکی از شاهکارهای معماری ایرانی یعنی پل خواجو را ببینید.
این پل ۱۳۳ متر طول و ۲۳ ستون دارد و با طاقهای زیبایش منظره شگفتانگیزی خلق کرده است. انعکاس پل خواجو در زایندهرود در طول روز و نورپردازی آن در شب، این پل را تماشاییتر کردهاست.
– باغ پرندگان اصفهان
تا اینجا، جاذبههای تاریخی اطراف سی و سه پل را به شما معرفی کردیم. اما اگر به دنبال تجربهای متفاوت هستید، باغ پرندگان اصفهان، گزینه مناسبی برای شما خواهد بود.
این باغ که یکی از زیباترین باغ پرندگان ایران بهشمار میرود، مجموعهای از بینظیر از پرندگان را در دل خود جای دادهاست. در این باغ میتوانید پرندگانی چون طوطی، مرغ عشق، شاهین، طاووس، فلامینگوهای صورتی و پرندگان دیگر را از نزدیک ببینید. وجود امکانات رفاهی مناسب، این مجموعه را به مکانی ایدئال برای گردش خانوادگی تبدیل میکند.
رستورانهای نزدیک سی و سه پل
بعد از بازدید از سی و سه پل و جاهای دیدنی اطراف آن، نوبت به شکمگردی میرسد. در اطراف این پل تاریخی، رستورانهای مختلفی وجود دارد که میتوانید طعم غذایهای سنتی اصفهان را تجربه کنید. در ادامه لیستی از بهترین رستورانهای نزدیک به سی و سه پل را برایتان قرار دادهایم:

عکس از: سایت Google maps
- رستوران بریانی اعظم اصفهان
- کافه رستوران ترنج
- رستوران خوان گستر
- رستوران شهرزاد
- رستوران نقش جهان
- رستوران قصر منشی
توصیههای علی بابا برای بازدید از سی و سه پل
این همه از کرشمههای سی و سه پل گفتم و نظری انداختم به تاریخچه و معماری و جاذبهها و شگفتیهایش که شاید این خشکی زیر پاهایش نتواند شما را از تماشای این پل جدا کند. دلیل نمیشود چون آب زایندهرود حالا به هر دلیلی خشک شده، سی و سه پل را فراموش کنید.

عکس از: سایت ۱BPblogspot
اگر بخواهم چند نکته برای بازدید هرچه بهتر از این پل به شما بگویم، این موارد را در نظر بگیرید:
- هرچند سی و سه پل در هر فصلی جذابیتهای خودش را دارد، اما سی و سه پل اصفهان در شب و در فصلهای بهار و پاییز جلوه دیگری دارد.
- پیادهروی و قدم زدن روی سی و سه پل و دیدن مناظر اطراف آن را از دست ندهید.
- بهترین زمان برای عکاسی در کنار سی و سه پل، طلوع و غروب خورشید است.
- فراموش نکنید سی و سه پل اثری تاریخی است. پس در حفظ و نگهداری آن کوشا باشید.
کسی که این پل رو ساخت (الله وردی خان) یک گرجی اهل ایران بود و در زبان گرجی ۳۳ حرف وجود داره بخاطر همین این پل هم ۳۳ پل نام گرفت
دو تا از عکسها مربوط به پل خواجو است.