برای آشنایی با تاریخ ایران، باید به استان‌های مختلف سفر کنیم. در هر یک از مناطق کشور میتوانید نشانه‌هایی از عظمت و اقتدار ایرانیان در دوره‌های مختلف را ببینید. یکی از بهترین نمونه‌ها برای این موضوع، محوطه بیستون کرمانشاه است که قدمتی دیرینه داشته و آثار تاریخی بسیار ارزشمندی را در دل خود جای داده است. از آخرین باری که به این منطقه سفر کردم مدت زیادی نمی‌گذرد اما زیبایی‌های این محوطه و آثار تاریخی فراوان آن باعث شده دوباره برای سفر برنامه‌ریزی کنم. اما قبل از هر چیز، ترجیح دادم بخشی از اطلاعاتی که در سفر قبلی کسب کردم را در این مقاله از مجله گردشگری علی‌بابا در اختیار شما قرار دهم.
بیستون کجاست؟
مهمترین سنگنگارههای بیستون چه نام دارند؟
بهترین زمان بازدید از مجموعه بیستون چیست؟
آیا امکان اقامت در مجموعه بیستون وجود دارد؟
تاریخچه بیستون
بیستون به‌عنوان بزرگ‌ترین سنگ‌نبشته جهان از جمله آثار تاریخی مربوط به دوره هخامنشیان است که در حدود سال ۵۲۰ پیش از میلاد ساخته شده. این سنگ‌نبشته در ۳۰ کیلومتری شهر کرمانشاه و در شهر بیستون از توابع شهرستان هریسن روی دامنه کوه پرآو بیستون قرار دارد.
بیستون یکی از مهمترین اسناد تاریخی در زمان هخامنشیان است که به نمایش شرح پیروزی داریوش در مقابل گئومات مغ و در نهایت به بند کشیدن یاغیان می‌پردازد. بنابراین می‌توان علت ساخت بیستون را به نمایش گذاشتن قدرت داریوش کبیر و ارتشش دانست. سنگ‌نبشته بیستون در سه نسخه زبان فارسی باستان، زبان ایلامی و زبان اکدی به خط میخی نگاشته شده و در نتیجه یکی از عوامل مؤثر در رمزگشایی از زبان فارسی باستان و خط میخی بوده است چرا که تمامی این متن‌ها هم معنی بوده و با دانستن یکی، به‌راحتی می‌توان دیگری را نیز ترجمه کرد و به معنی لغات پی برد.
محوطه بیستون یکی از مهمترین آثار تاریخی ایران است که در تاریخ ۱۵ دی ماه سال ۱۳۱۰ ثبت ملی شده و در نشست سی‌ام سال ۲۰۰۶ نیز به ثبت میراث جهانی یونسکو درآمده است و الان یکی از جاهای دیدنی کرمانشاه شده است.
همان‌طور که اشاره کردیم، سنگ‌نبشته بیستون بر دامنه کوه پرآو ساخته شده و در ارتفاع بیش از ۱۰ متر قرار دارد، بنابراین سنگ‌تراشان برای ایجاد این اثر زیبا باید به نحوی به این ارتفاع دست پیدا می‌کردند. آثار به‌جا مانده از تعدادی پلکان در قسمت بالایی کوه، گواه مسیری است که سنگ‌تراشان طی می‌کردند تا نقش‌ها را روی بستر سخت کوه بتراشند. البته تنها نشانه‌هایی از پلکان وجود دارد، چرا که پس از اتمام کار و به منظور عدم دسترسی افراد به این اثر، پلکان خراب شده است.
علت ساخت بیستون در این منطقه از کرمانشاه
بیستون از جمله مهمترین محدوده‌های تاریخی در کرمانشاه است و بنا به دلایل مختلفی، داریوش بزرگ برای ساخت این کتیبه، این منطقه را انتخاب کرده است. از جمله مهمترین دلایل این تصمیم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شرایط آب و هوایی مطلوب این منطقه
- موقعیت جغرافیایی عالی و نزدیکی به بین‌النهرین و ارتباط راحت با مسیرهایی چون جاده ابریشم و جاده ماد به بابل
- مسیر عبور کاروان‌های مختلف و محل عبور نظامیان
با توجه به دلایل فوق، این ناحیه عملا یک منطقه استراتژیک برای پادشاهان بود تا قدرت خود را به نمایش گذارند. به همین دلیل، غیر از داریوش بزرگ، پادشاهان دیگری نیز برای به نمایش گذاشتن عظمت خود در قالب نقش‌برجسته و کتیبه، این محل را انتخاب کرده‌اند.
وسعت بیستون
بیستون وسعتی حدود ۱۶۵۰ هکتار دارد و در حریم ۳۶ هزار هکتاری اطراف آن میتوانید آثار تاریخی بسیاری را ببینید که به جا مانده از دوره‌های گوناگونی است. هر کدام از این آثار به دلیل به نمایش گذاشتن قدرت و عظمت پادشاهان دوره‌های مختلف ساخته شده و علت ساخت آن در این منطقه نیز، اهمیت استراتژیک بالایی است که محدوده بیستون در گذشته داشته است. اما از میان تمام آثار تاریخی که در این منطقه وجود دارد، کتیبه بزرگ داریوش معروف به کتیبه بیستون بوده که این ناحیه را در ایران و جهان به شهرت رسانده است.
آثار تاریخی مختلف اطراف بیستون
بیستون تنها شامل سنگ‌نبشته نیست و در این محوطه، آثار تاریخی بی‌شماری وجود دارد که متعلق به دوره‌های مختلفی از پیش از اسلام و پس از آن است. در حال حاضر ۲۸ اثر تاریخی این ناحیه در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند. آثار تاریخی مختلف اطراف بیستون به شرح زیر است.
- نیایشگاه مادی از دوره مادها
- غار مرخر و غار شکارچیان از دوره پیش از تاریخ
- نقش برجسته و کتیبه بیستون از دوره هخامنشیان
- سنگ بلاش
- کاخ بیستون
- تندیس هرکول از دوره سلوکیان
- نقش مهرداد اشکانی از دوره اشکانیان
- سنگنگاره گودرز از دوره اشکانیان
- پل ساسانی و بنای ساسانی از دوره ساسانیان
- فرهاد تراش
- سنگ بلاش
- کاروانسرای ایلخانی از دوره ایلخانیان
- پل بیستون از دوره صفوی
- کاروانسرای شاه عباسی
- کتیبه علی خان زنگنه
اصلا بیستون یعنی چه؟
نام بیستون که متأسفانه برخی مواقع «بیستون» خوانده می‌شود در طول تاریخ تغییرات زیادی کرده تا به نام کنونی رسیده است. در ابتدای کار نام این منطقه بغستان بوده که در آن “بغ” به معنی “خدا” و “ستان” به معنی “جایگاه و سرزمین” است. بنابراین بغستان به مفهوم جایگاه خدایان خواهد بود. البته به جای بغستان از واژه بگستان نیز استفاده می‌شده است. پس می‌توان نتیجه گرفت که علت نامگذاری این محدوده به نام بغستان اشاره به جایگاه خدایان دارد.
در دوره‌های بعدی، بعد از دوره هخامنشی، نام بغستان تغییراتی پیدا کرده است. به عنوان مثال در دوره پهلوی به بیستون به زبان پهلوی بهیستان و بهیستون نیز گفته می‌شد. نام بیستون در دوره اسلام به بهستون تغییر پیدا کرد و در حال حاضر نیز که با نام بیستون خوانده می‌شود.
کتیبه بیستون کرمانشاه
روی این اثر میتوانید تصویر داریوش کبیر را ببینید که در ابعاد طبیعی (۱۸۱ سانتی‌متر قد) تراشیده شده و در پشت سر او، دو تن از سردارانش حضور دارند که کوتاه‌تر از داریوش کبیر هستند. چهره شاه با دقت بسیاری شکل گرفته و دارای جزئیات کاملی است. ده شورشگر نیز بسیار کوتاه‌تر هستند و همگی با زنجیر به یک‌دیگر متصلند که نشان از سلطه بر آن‌ها و سرکوب یاغیان دارد.
اولین نفر از یاغیان در این نقش برجسته، گئوماتا یا همان بردیای دروغین است که با یک دست و پای بالا گرفته زیر پاهای داریوش کبیر افتاده و پای چپ داریوش کبیر به همراه کمان شاه، روی بدن بردیای دروغین قرار دارد و سردسته شورشیان نیز با دست‌های بسته در ابتدای صف ایستاده است. قد ۸ نفر از شورشیان و یاغیان ۱۲۶ سانتی‌متر است اما نفر آخر یعنی سکونخا با احتساب کلاه بلندش قدی حدود ۱۷۸ سانتی‌متر دارد.
در این کتیبه زیبا، شاه دست راست خود را به نشانه پرستش فروهر بالا گرفته است. پس با توجه به جزئیاتی که در این سنگ نبشته وجود دارد می‌توان نتیجه گرفت که هدف از ایجاد آن تنها نشان دادن قدرت نبوده بلکه اهدافی چون تبلیغ پرستش فروهر نماد اهورامزدا نیز در آن نهفته است.
نماد فروهر نیز دقیقا روبروی داریوش کبیر قرار گرفته و دست خود را به نشانه دعای خیر برای پادشاه بالا گرفته است. یکی دیگر از نشانه‌های اهورائی بودن داریوش می‌توان به شباهت تصویر نقش بسته روی تاج کنگره‌دار داریوش و دایره بالای کلاه فروهر اشاره کرد که هر دو دارای یک ستاره هشت‌پَر هستند.
در بیستون، ۱۱ کتیبه کوچک و بزرگ نقش بسته که بزرگ‌ترین آن‌ها دارای طول ۹.۲۳ متر و عرض ۳.۶۳ متر است و دقیقا ۴۱۴ سطر نوشته دارد. در سمت راست میتوانید کتیبه‌ای به زبان ایلامی را ببینید که ۵.۶ متر طول و ۳.۷ متر عرض دارد. بخش دیگری از این کتیبه در سمت چپ قرار گرفته و طول آن ۵.۶۷ متر و عرض آن ۳.۶۳ متر است. کتیبه بابلی در سمت چپ کتیبه ایلامی نقش بسته و طول آن ۴ متر و عرض آن ۲.۵۲ متر است.
در داخل برخی از حروف متن پارسی، بقایای سرب دیده شده و از طرفی ذرات اکسید شده آمیخته با سنگ آهک نیز در سرتاسر نقش برجسته بیستون دیده می‌شود. این آثار نشان می‌دهند که پس از اتمام کار و به منظور حفظ اثر در مقابل شرایط جوی، تمام نمای بیستون را با ماده‌ای پوشانده‌اند که هنوز ترکیبات آن برای دانشمندان مشخص نشده است.
کاخ‌ها و بناهای مجموعه بیستون
در محوطه بیستون کرمانشاه، کاخ‌ها و بناهای مختلفی ساخته شده که هر کدام مربوط به دوره خاصی هستند. در ادامه به معرفی هر کدام از این بناها می‌پردازیم.
۱- کاخ بیستون
کاخ بیستون که در ۲۰ کیلومتری کرمانشاه واقع شده، یکی از کاخ‌های ویران‌شده از دوران ساسانی است که در نزدیکی سنگ نبشته بیستون ساخته شده بود. روبروی این کاخ و در مسیر باستانی بیستون، دریاچه بیستون قرار دارد. در گذشته، این کاخ پیش از حمله اعراب به ایران، محل اقامت شیرین، بانوی پادشاه ساسانی یعنی خسرو پرویز بوده است.
۲- پرستشگاه پارتی
در قسمت شمالی نقش‌برجسته بیستون، بنایی از دوران پارتی قرار دارد که پرستشگاه زمان اشکانیان بوده است. این پرستشگاه از دو صفه تشکیل شده که با استفاده از ۱۰ پله به یک‌دیگر می‌رسند. پله‌ها نامنظم هستند و تا نزدیکی نقش برجسته بلاش ادامه پیدا می‌کنند. پرستشگاه پارتی روی یک تخته سنگ قرار گرفته و در میانه صفه بالایی آن بقایایی از یک آتش‌دان دیده می‌شود. قطر آتش‌دان ۳۵ سانتی متر است اما در مقابل بسیار کم‌عمق است. در دامنه‌های کوه بیستون سفالینه‌هایی از دوران پارتی نیز کشف شده است.
۳- نیایشگاه مادی
در زیر نقش برجسته داریوش بزرگ و روبروی سراب بیستون، آثاری از یک صفه با ارتفاع ۱.۵ متر، طول ۱۰ متر و عرض ۷ متر قرار داد که با استفاده از سنگ‌های تراش‌نخورده ساخته شده است. یک راهروی باریک به عرض ۱.۵ متر و طول ۷ متر، این صفه زیبا را به دو بخش تقسیم کرده و انتهای آن به اتاقی می‌رسد که ۶.۵ متر طول و ۳.۵ متر عرض دارد. این اتاق در میانه دو شکاف کوه شکل گرفته و در انتهای آن نیز دیواری به طول ۵.۵ متر و عرض ۱.۵ متر قرار دارد. از این صفه به‌عنوان نیایشگاه مادی یاد می‌شود.
۴- دژ مادی
محوطه‌ای در شمال غربی مجموعه بیستون قرار دارد که به آن دژ مادی گفته می‌شود. این دژ طی کاوش‌هایی در سال ۱۹۶۶ کشف شد و دارای برج و باروهای مستطیلی شکل بوده است. دیوارهای دژ مادی با استفاده از سنگ‌های بزرگ و کوچک و به شیوه خشکه چین ساخته شده است.
یکی از مهمترین دلایلی که این دژ را به دوره مادها نسبت داده‌اند، کشف سفالینه‌هایی است که شباهت بسیاری به سفالینه‌های مادها در نوشیجان ملایر و گودین تپه کنگاور دارد. از طرفی در این محوطه یک سنجاق سینه برنزی کشف شده که متعلق به قرن هشتم پیش از میلاد است و در نتیجه نسبت دادن دژ به دوره مادها را تأیید می‌کند.
۵- سراب بیستون
در محوطه بیستون، چشمه‌ای از دل زمین می‌جوشد که باعث شکل‌گیری برکه‌ای در این منطقه شده که به آن سراب بیستون می‌گویند. در اصل می‌توان گفت که وجود این برکه و سراب عامل اصلی حضور انسان‌های دوران پارینه سنگی در این منطقه بوده است. علاوهبراین، این منطقه محل مناسبی برای چادر زدن مسافران و کاروان‌ها و زدودن خستگی سفر در زمان گذشته بوده و حالا به سرابی زیبا در این منطقه تبدیل شده است. ارتفاع این سراب از سطح دریا حدود ۱۳۲۰ متر است و به دلیل اینکه از زمین می‌جوشد، فاقد طعم و بو است. این سراب در تاریخ ۲۵ اسفند ماه سال ۱۳۸۰ به ثبت ملی رسید و در تاریخ ۳ مرداد ۱۳۸۸ نیز به‌عنوان یکی از آثار تاریخی ایران در سازمان میراث فرهنگی ثبت شد.
۶- کاروانسرای ایلخانی
این کاروانسرا از دیگر آثار تاریخی بیستون است که پایین‌‌تر از دیوار فرهاد تراش قرار گرفته و در اصل روی بقایای کاخ ساسانی ساخته شده است. کاخ ساسانی این منطقه ناتمام مانده بوده و در دوره ایلخانی، این کاروانسرا در همین محل ساخته شد. برای ساخت کاروان سرای ایلخانی از مصالحی مانند ملات گچ، تکه‌های سنگ و آجر استفاده شده و دارای یک مسجد کوچک در وسط بنا و ۶۴ اتاق است. جالب است بدانید که از برخی مصالح به‌جا مانده از کاروانسرای ایلخانی برای ساخت کاروانسرای شاه عباسی استفاده شده است.
۷- کاروانسرای شاه عباسی بیستون
کاروانسرای شاه عباسی به دستور شاه عباس صفوی اول در محوطه بیستون ساخته شد و در زمان پادشاهی سلیمان و صدارت زنگنه به پایان رسید. این کاروانسرا هنوز هم پابرجاست و پذیرای گردشگرانی است که هر ساله به بیستون سفر می‌کنند. بنای این کاروانسرا به گونه‌ای است که معماری دوران صفوی را به رخ می‌کشد اما متأسفانه در طول سال‌های متمادی دستخوش تغییراتی قرار گرفته که علت اصلی آن نیز آسیب‌های وارده ناشی از عبور قوای نظامی از این منطقه در گذشته است.
کاروانسرای شاه عباسی در ۱۳ مردادماه سال ۱۳۸۳ به‌عنوان یکی از آثار تاریخی به ثبت ملی رسید. این کاروانسرا مساحتی حدود ۶ هزار متر مربع دارد و فرم معماری آن نیز چهارایوانی است. اخیرا نیز هتلی در این کاروانسرا راهاندازی شده که ظرفیت ۱۰۰ مهمان را داشته و دارای سوئیت و محل اقامت است.
۸- بقایای شهر پارتی
در بخشی از محوطه بیستون کرمانشاه، بقایای شهری را میتوانید ببینید که متعلق به دوره پارتی است. از تمام بناهای این شهر تنها چند تخته سنگ در بخش‌های مختلف باقی مانده که از وجود آن‌ها می‌توان تشخیص داد که ابعاد شهر به طول ۸۰۰ متر و عرض ۳۰۰ متر بوده است. سفالینه‌های کشف شده از این محل، نشان از سفالینه‌های دوره اشکانی دارد. جالب است که هنوز هم می‌توان بخش‌های کوچکی از این سفالینه‌ها را در محوطه شهر دید.
۹- پل ساسانی
پل ساسانی که به آن پل خسرو نیز گفته می‌شود در فاصله ۱۰ کیلومتری شهر بیستون و در ناحیه جنوب غربی این شهر احداث شده است. دهانه و گذرگاه پل تخریب شده اما پایه‌ها هنوز پابرجا هستند. این اثر در تاریخ ۱۹ اسفند ماه سال ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
۱۰- پل بیستون
پل بیستون که به آن پل شاه عباسی، پل دینورآب، پل کهنه و پل صفوی نیز گفته می‌شود یکی از آثار دوره صفوی است که در تاریخ ۵ بهمن سال ۱۳۴۶ به ثبت ملی رسیده است. شواهد نشان می‌دهند که پایه‌های پل در دوره ساسانی ساخته شده اما ناتمام مانده است. پل بیستون در سده چهارم هجری توسط برخی از فرمانروایان محلی تکمیل و در دوره ایلخانی نیز پشتبندهای مثلثی آن بازسازی شد. این پل که روی رودخانه دینورآب ساخته شده، درست در مسیر راه قدیمی کرمانشاه به شهر صحنه قرار گرفته است.
مجسمه‌ها و سنگنگارههای مجموعه بیستون
در بیستون کرمانشاه، مجسمه‌ها و سنگنگارههای بسیاری وجود دارد که هر کدام داستانی برای گفتن دارند.
۱- کتیبه شیخ علی خان
کتیبه شیخ علی خان زنگنه که در اصل وقف‌نامه وی است، روی نقش برجسته مهرداد دوم در دامنه بیستون ساخته شده و به همین دلیل باعث تخریب نقش برجسته مهرداد دوم شده است. شیخ علی خان زنگنه در ابتدا حاکم کرمانشاه بود و طی مدت حکم‌رانی خود امور خیر بسیاری نظیر کارهای عمرانی انجام داد. کتیبه شیخ علی خان دارای ۳۶۳ سانتی‌متر طول و ۲۷۶ سانتی‌متر عرض است و در آن ۱۵ سطر به خط ثلث نوشته شده است. این اثر در تاریخ ۱۹ اسفند سال ۱۳۸۰ به ثبت ملی رسید.
۲- سنگ نگاره گودرز
سنگ نگاره گودرز یا کتیبه گودرز توسط گودرز (یکی از شاهان اشکانی) روی کوه بیستون شکل گرفته است. نقش برجسته گودرز شاه شامل پیکری زره‌پوش سوار بر اسب با نیزه‌ای بلند در دست است که به سواری دیگر حمله کرده و او را از اسب به زمین می‌اندازد. این سنگنگاره نیز مانند کتیبه شیخ علی خان زنگنه در کنار نقش برجسته مهرداد دوم قرار دارد. در بالای سر نقش گودرز، میتوانید نقشی را ببینید که به عقیده برخی، نشان از رب‌النوع پیروزی در یونان باستان دارد.
۳- فرهاد تراش
صخره تراش خورده فرهاد تراش از جمله بزرگ‌ترین صخره‌های تراش خورده ایران با عرض ۲۰۰ متر و طول ۳۶ متر است. روی صخره فرهاد تراش میتوانید آثاری از قلم‌های حجاری و همین‌طور گودی‌های ناشی از استفاده از گوه‌های چوبی را ببینید. درباره علت شکل‌گیری این صخره، نظرات بسیاری وجود دارد که یکی از محتمل‌ترین آن‌ها نوشتن یک واقعه تاریخی توسط خسرو پرویر، پادشاه ساسانی است. اما برخی دیگر معتقدند که فرهاد تراش طی فرآیند جداکردن سنگ برای ساخت بناهای دیگر شکل گرفته است.
۴- نقش مهرداد اشکانی
نقش برجسته مهرداد اشکانی یکی از پیکره‌هایی است که در کوه بیستون نقش بسته و روی دیواری مقابل سنگ‌نبشته داریوش هخامنشی قرار دارد. در این نقش برجسته میتوانید پیکره مهرداد دوم اشکانی را ببینید که در مقابلش ۵ نفر از بزرگان اشکانی قرار دارند. این بزرگان با دست راست خود پیش‌کشی را به محضر مهرداد دوم اعطا می‌کنند. متأسفانه بخشی از این نقش برجسته به دلیل شکل‌گیری کتیبه شیخ علی خان زنگنه تخریب شده است.
۵- سنگ بلاش
قدمت نقش برجسته بلاش یا سنگ بلاش به دوره اشکانیان برمی‌گردد و در محوطه تاریخی بیستون قرار دارد. این اثر در تاریخ ۱۹ اسفند ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و نقش برجسته یکی از شاهان اشکانی است که ایستاده و پیاله‌ای در دست چپ دارد و دست راست او به آتش‌دان است. این نقش برجسته در ۴۰۰ متری نقش برجسته گودرز و روی تخته سنگی چهارضلعی و بزرگ به ارتفاع ۲.۵ متر حجاری شده است.
۶- مجسمه هرکول
مجسمه هرکول روی یک سکوی سنگی به طول ۲.۲ متر در کنار شاهراه شرقی به غربی جاده ابریشم قرار دارد. در این مجسمه، هرکول به پهلوی چپ تکیه زده و پیاله‌ای بزرگ نیز در دست چپ خود دارد. طول این مجسمه ۱.۴۷ متر است و از دل کوه تراشیده شده است. پشت مجسمه هرکول میتوانید کتیبه‌ای را ببینید که به زبان یونانی قدیم است. برخی از باستان شناسان معتقدند که قدمت این مجسمه به سال ۱۵۳ پیش از میلاد بازمی‌گردد.
خدمات رفاهی و امکانات بیستون
از جمله امکانات و خدمات رفاهی مجموعه بیستون کرمانشاه می‌توان به پارکینگ، نمازخانه، سرویس بهداشتی، شربت‌خانه، رستوران و اقامتگاه و همچنین غرفه عرضه صنایع دستی و سوغات کرمانشاه اشاره کرد.
شرایط بازدید از مجموعه بیستون
از زمستان ۱۳۹۹ کارشناسان در حال مرمت نقش برجسته بیستون و کتیبه داریوش کبیر هستند و به همین دلیل بازدید از این اثر زیبا ممکن نیست. اما گردشگران می‌توانند از قسمت شرقی سراب بیستون، نقش برجسته داریوش کبیر را ببینند.
لازم به ذکر است که در محوطه بیستون برپا کردن چادر و روشن کردن آتش ممنوع است و مسافران اجازه صخره‌نوردی یا پرش با چتر را نخواهند داشت مگر اینکه از پایگاه میراث فرهنگی بیستون، مجوز دریافت کنند.
علاوهبراین با توجه به اینکه در سال‌های اخیر کاروانسرای عباسی تغییر کاربری داده و به هتل تبدیل شده است، امکان بازدید از آن نیز فراهم نیست. اما میتوانید برای اقامت این هتل زیبا و قدیمی را انتخاب کنید.
کوه بیستون
کوه بیستون کرمانشاه در فاصله ۳۰ کیلومتری از کرمانشاه واقع شده و از جنس آهک است. در محوطه این کوه، میتوانید ۲۸ اثر تاریخی مربوط به دوران‌های مختلف را ببینید که مهمترین آن‌ها نقش برجسته داریوش کبیر است.
از دیگر جاذبه‌های دیدنی کوه بیستون در بخشی از این مقاله اطلاعات کاملی در اختیارتان قرار گرفته است. این کوه قدمتی بسیار طولانی دارد به گونه‌ای که غاری مربوط به دوران پارینه سنگی در آن کشف شده که نشان از شرایط مساعد این منطقه برای سکونت در گذشته دارد. از کوه بیستون در اشعار قدیمی ایران نام برده شده و داستان آن مربوط به خسرو و فرهاد کوه‌کن است.
دیواره کوه بیستون عرضی بیش از ۵ هزار متر دارد و به‌عنوان پنجمین دیوار مرتفع جهان شناخته می‌شود. این دیوار همچنین شرایط بسیار مساعدی برای سنگ‌نوری دارد اما برای این کار نیاز به مجوز خواهید داشت.
غارهای کوه بیستون
در کوه بیستون کرمانشاه ۵ غار وجود دارد که به شرح زیر هستند.
۱- غار مرخر
غار مرخر در قسمت شمال شرقی غار شکارچیان واقع شده و علت این نوع نامگذاری، ورودی گرد آن است. از جمله آثار کشف شده از غار مرخر می‌توان به تیغه‌های ضخیم سنگی و ابزار تراش سنگ اشاره کرد که مربوط به دوران پیش از تاریخ است. البته برخی آثار دیگری در این غار موجود است که به دوره ساسانی برمی‌گردد.
۲- غار مرآفتاب
برخی از گفته‌ها حاکی از آن است که در دوران پارینه‌سنگی از این غار به‌عنوان غار فصلی استفاده می‌شده است. غار مرآفتاب حدود ۲۶ متر عمق داشته و دهانه ورودی آن نیز ۶ متر ارتفاع دارد. در این غار تعدادی ابزار استخوانی کشف شده که مربوط به دوران پارینه سنگی است.
۳- غار مردودر
غار مردودر ارتفاعی حدود ۱ الی ۳ متر داشته و در نتیجه مرتفع‌ترین غار در محوطه کوه بیستون است. در این غار نیز آثاری از دوران پارینه‌سنگی کشف شده که نشان از قدمت آن دارد. غار مردودر دارای دو دهانه ورودی است و عمقی حدود ۲۰ متر دارد.
۴- غار شکارچیان
غار شکارچیان یا غار بیستون دقیقا بالای مجسمه هرکول واقع شده و به نوعی پناهگاهی موقت برای شکارچیان بوده است. شکارچیان در گذشته از این غار برای مخفی شدن از دید حیوانات وحشی، استراحت و قصابی شکار استفاده می‌کردند.
۵- غار مرتاریک
این غار در سمت شمال غربی غار مرخر واقع شده و برخی ابزار کشف شده از آن نظیر تراشه و تیغه و خراشنده و اسکنه، مربوط به دوران پارینه سنگی است. از طرفی استخوان برخی حیوانات مانند خفاش، ماهی و موش نیز در آن کشف شده است.
بیستون کجاست؟
بیستون در فاصله ۳۰ کیومتری از شمال شرق استان کرمانشاه واقع شده و با تور گردشگری و خودروی شخصی میتوانید به آن دسترسی داشته باشید.
بیستون کرمانشاه روی گوگل مپ
بیستون، کوهی به قدمت تاریخ بشر
محوطه بیستون کرمانشاه به دلیل وجود سنگ‌نبشته‌ها، مجسمه‌ها و نقش برجسته‌های فراوانی که در دل خود جای داده، به‌عنوان یکی از اماکن تاریخی و البته بسیار مهم در ایران شناخته می‌شود. سفر به این منطقه برای همه ما مانند یک کلاس تاریخ است، تاریخی که با فرازونشیب‌های بسیار همراه بوده و در این میان داستان‌های جذاب بسیاری نیز وجود دارند که شما را شیفته خود خواهند کرد. اگر به بیستون سفر کرده‌اید از تجربه خود برای ما بگویید، اینکه آثار تاریخی منحصربه‌فرد این منطقه را چطور دیده‌اید.
با عرض سلام و تقدیم احترام،
آیا کلمه بیستون در اصل و ریشه به شکل بیست اون نبوده به معنای او ۲۰ تاست؟ کلمه ماد به شکل جمع یعنی مادها ، براساس بینش و باور فردی من بصورت 《 ما ده آ 》 بوده است. یعنی هرکدام از ما افراد انسانی در آفرینش اولیه محتوای کیهان یا جهان در نهایت کمال ایده آل خوبی و زیبایی ؛ اعتدال و نظم و هماهنگی با کمیت و کیفیت بهشت برین بصورت خانواده های ده عضوی مشتمل بر پنج مرد و پنج زن خودی آفریده شده ایم. در همین زمینه واژه قرآنی مائده هم در اصل و ریشه به شکل 《ما آ ده 》 بوده و به همان معنا و نه به معنای سفره یا خوان آسمانی بلکه ابعاد ده گانه نفسانی. در همین رابطه واژه اوستایی 《خویدوده 》 در اصل و ریشه خطاب به شنونده به معنای 《خود تو ده تائی هستی 》 بوده و نه به معنای ازدواج با محارم. عبارت اوستایی 《 آژی ده اکه 》 هم به معنای زندگانی های دهگانه آسمانی بوده و نه اژدها یا ضحاک. منظور اینکه قبل از پیدایش داستان آدم و حوای سه دین توحیدی ابراهیمی یعنی یهودیت و مسیحیت و اسلام، مردم سرزمین ایران در اعصار غار نشینی و امرار معاش از طریق شکار و قبل از پیدایش خطوط میخی سه گانه سومری و ایلامی و اوگاریتی و هیروگلیف مصریان و قبل تولد نوآه ( نوح ) در مورد آفرینش کیهان یا جهان و انسان دارای بینش و باور حقیقی تری بوده اند مبنی بر هفت سامان یا نظم کلی کیهانی به شکل 《 پیام هفت سین به معنای هفت سامان و نه هفت سبزی 》 و ده گانه بودن ابعاد هرکدام از افراد انسانی مشتمل بر پنج من مردانه و پنج من زنانه. این ده انسان در طول سفر دایره وار مقطعی، نزولی و صعودی محتوای کیهان یا جهان بین دو حالت بهشت برین متوالی، پشت سر هم و در طول همدیگر به دنیا می آیند و زندگی های دنیوی خودرا تجربه و سپری و آنهم نه در ده عالم یا دنیا به شکل ده آسمان و زمین بلکه در هفت عالم یا دنیا به شکل آسمان ها و زمین های هفتگانه و هرآنچه که بین آنهاست و آنهم از طریق گردش وقوع مه بانگ های هفتگانه بر اثر نوسانات خودکار و متوالی انبساط و انقباض محتوای هرکدام از گیتی ها یا کیهان ها و یا جهان های متناهی و مساوی و موازی و بیشمار بطور مطلقا یکسان و برابر.