بین تمام مشکلات و مصائب روزگار، گاهی نقطه‌ای از زمین شما را با طبیعت و خودتان آشتی می‌دهد و فکر و ذهنتان را روشن می‌کند. دره شمخال هم چنین خصوصیتی دارد. با آبِ زلال و هوایی پر از اکسیژن، دیواره‌های سنگی بلند و سیمای حیرت‌انگیزش به استقبالتان می‌آید و شما را در آغوش می‌کشد.
دره شمخال از جذاب‌ترین جاهای دیدنی قوچان در خراسان رضوی است که اگر اهل طبیعت‌گردی باشید، می‌توانید یکی دو روزی را در این مکان بگذرانید. تفاوتی ندارد از مشهد به دره شمخال بروید یا از هر جای دیگر، به‌هرحال وقتی قدم در دره می‌گذارید از دنیای اطرافتان و شلوغی شهر جدا می‌شوید.
دره شمخال کجاست؟
بهترین زمان بازدید از دره شمخال چه موقعی است؟
کدام جاذبههای گردشگری به دره شمخال نزدیک است؟
دره شمخال چه امکانات رفاهی و تفریحی دارد؟
در بازدید از دره شمخال کجا اقامت کنیم؟
مشخصات دره شمخال
دره شمخال در قوچان، شمالی‌ترین شهرستان استان خراسان رضوی، واقع شده است. برای رسیدن به آن باید از شهر قوچان، ۸۲ کیلومتر به سمت شهر مرزی باجگیران طی کنید. ورودی اصلی این دره از کنار روستای شمخال می‌گذرد.
دره روی نقشه ۱۳ کیلومتر طول دارد. اما در واقعیت طی کردن مسیرهای پرپیچ‌وخمی عدد ۳۳ کیلومتر را روی جی‌پی‌اس ثبت می‌کند.
عکس از: سایت ایکس
دره شمخال بین دیواره‌های بلند رشته‌کوه‌های شمخال محصور شده است. اینجا مثلِ معروفِ «اگر به بالا نگاه کنید کلاه از سرتان می‌افتد» واقعیت پیدا می‌کند، زیرا طول دیواره‌های سنگی اطراف دره گاهی تا ۲۰۰ متر هم می‌رسد.
هرچه بخواهیم از زیبایی و ابهت محیط داخل دره بگوییم کم است؛ هر نقطه‌اش جاذبه زیستی متفاوتی از زندگی انواع گیاهان و جانوران را به نمایش می‌گذارد.
رودخانه مسافرِ همیشگی دره شمخال است که گاهی هم صاحب‌خانه می‌شود و از طبیعت‌گردها پذیرایی می‌کند. سه رودخانه شارک قرچه، دربادام و شمخال از این دره می‌گذرند که گاهی از چشمه‌های طبیعی دره تغذیه می‌شوند و گاهی با سرعت زیاد از ارتفاعات دره به پایین سرازیر می‌شوند.
عکس از: سایت Google Maps
آب به‌راستی مایه حیاتِ گیاهان و جانوران داخل دره است. پوشش طبیعی جنگلی مثل گردو‌های وحشی، زرشک و تمشک حیوانات مختلف وحشی و اهلی و… شبانه‌روز از حیاتی‌‌ترین عنصر دره یعنی رودخانه تغذیه می‌کنند. البته، دره با سخاوتمندی‌اش دسترسی به آب را برای مسافران هم راحت کرده است.
اگر اهل شنا کردن و آبتنی باشید به وفور حوضچه‌های کم‌عمق و عمیق را می‌توانید پیدا کنید و از آبتنی زیر نور خورشید و هوای دلنشین دره، به خصوص در تابستان، لذت ببرید.
دره شمخال کجاست؟
حالا که کمی با دره و محیط آنجا آشنا شدیم، بهتر است با موقعیت مکانی و مسیرهای منتهی به این پدیده طبیعی هم آشنا شوید تا هرچه زودتر بار‌وبندیل سفرتان را ببندید و راهی مشهد یا قوچان شوید. سپس می‌توانید از این دو شهر به شمخال بروید.
عکس از: سایت Google Maps
دره شمخال درواقع یکی از جاهای دیدنی خراسان رضوی است. این دره کنار روستایی با همین نام در شهرستان قوچان آرام گرفته است. دو سمت دره یکی به روستای شمخال، کوه آسمله و سمت دیگر به رودخانه کال شمخال می‌رسد.
آدرس دره شمخال: استان خراسان رضوی، شهرستان قوچان، شهر باجگیران، روستای شمخال، جنوب شرقی روستا (ورودی دره شمخال).
لوکیشن دره شمخال روی نقشه گوگل مپ
دره شمخال قوچان با چند شهر و روستای پرجمعیت و مشهور احاطه شده است که به ترتیب هرکدام را معرفی و توضیحی کوتاه درباره آنها می‌دهیم.
شمخال
شمخال روستایی تقریبا بزرگ و مناسب برای اتراق شبانه و آماده شدن قبل از سفر چندروزه به داخل دره است. این روستا ۸۲ کیلومتر تا قوچان و چند صد متر تا ابتدای دره شمخال فاصله دارد.
عکس از: سایت Google Map
باجگیران
باجگیران شهری هم‌مرز با ترکمنستان و شمالی‌ترین شهر استان خراسان رضوی است. این شهر علاوه‌بر اینکه موقعیت مناسبی برای اسکان مسافران دارد، پر از مکان‌های گردشگری و طبیعت‌گردی دیگر هم هست. مثلا یک بازارچه مرزی دارد که می‌توانید سری به آن بزنید و خرید کنید. فاصله شمخال تا باجگیران ۶ کیلومتر است.
قوچان
قوچان مرکز شهرستان قوچان و بزرگ‌ترین شهر در مسیر مشهد-شمخال است. هر چیزی که بخواهید در این شهر پیدا می‌شود. پس اگر برای سفر به شمخال کم‌وکسری دارید بهتر است همین جا تهیه کنید.
عکس از: سایت Google Maps
بهترین مسیر دسترسی به دره شمخال
دره شمخال درواقع شرقی‌ترین نقطه شمال کشور است. در انتخاب مسیرهای منتهی به این دره همه چیز به موقعیت مکانی شما بستگی دارد.
- اگر اهل شرق کشور، یعنی استان‌های خراسان جنوبی و سیستان‌وبلوچستان هستید، بهترین مسیر از مشهد، قوچان و در نهایت شمخال می‌گذرد.
- اگر اهل استان‌های مرکز کشور مثل تهران و اصفهان هستید، بازهم بهترین مسیر برای رفتن به دره شمخال شهرهای مشهد و قوچان هستند.
- اگر در استان‌های شمالی کشور زندگی می‌کنید بهتر است از گرگان به بجنورد، سپس قوچان و بعد به دره شمخال بروید.
عکس از: سایت Google Maps
درواقع، تا روستای شمخال شما به خودرویی نیاز دارید که این مسیر را تا پارکینگ‌های روستای شمخال سرحال طی کند. بعد از روستا پیشنهاد می‌کنیم به زانوهایتان تکیه و کل مسیر را پیاده بروید.
البته در روستای شمخال تراکتور یا حیواناتی مثل الاغ کرایه داده می‌شوند که تا آخر مسیر کمک‌حال شما نیستند و فقط تا اوایل دره و قبل از رسیدن به نقاط مرتفع می‌توانند کمکتان کنند.
– فاصله مشهد تا دره شمخال
فاصله مشهد تا دره شمخال ۲۲۰ کیلومتر است که حدود ۳ ساعت و نیم طول می‌کشد.
عکس از: سایت Google Maps
– مسیر مشهد به دره شمخال
مسیر مشهد تا دره شمخال از شهر و روستاهای چناران، قوچان، امام قلی و شمخال می‌گذرد.
– فاصله تهران تا دره شمخال
فاصله تهران تا دره حدود ۶۲۰ کیلومتر است که تقریبا ۱۲ ساعت طول می‌کشد.
– مسیر تهران به دره شمخال
کوتاه‌ترین مسیر تهران تا دره از شهر و روستاهای گرمسار، دامغان، شاهرود، سبزوار، قوچان، امام قلی و شمخال می‌گذرد.
عکس از: سایت Google Maps
– فاصله قوچان تا دره شمخال
فاصله قوچان تا دره شمخال حدود ۸۲ کیلومتر و زمان این مسیر حدود ۱ ساعت و نیم است.
– مسیر قوچان به دره شمخال
این مسیر از روستا و شهرهای امام قلی، دربادام و شمخال می‌گذرد.
بهترین زمان بازدید از دره شمخال
طبیعت مثل دست‌سازه‌های انسان نیست که هر لحظه بتوان به آن دسترسی داشت. برای بازدید و زندگی در طبیعت باید صبر کرد، سریع بود و به موقع پیش‌رفت تا بتوان بهترین و کامل‌ترین لذت را برد. حرکت در مسیر دره شمخال نیز از این قاعده مستثنا نیست.
عکس از: وب‌سایت ایکس
اینجا وحشی است و کوچک‌ترین خطا می‌تواند به شما آسیب برساند. بهترین و مناسب‌ترین زمان بازدید از دره شمخال از نظر امنیت دربرابر وقایع جوی و طبیعی، تابستان است. در این فصل، دره در سکون و آرامش نسبی به سر می‌برد. آب روان است، هوا مطبوع و دلنشین و آسمان کوک‌شده برای پایداری جوی و لذت شما.
از سوی دیگر، خطرناک‌ترین فصل بازدید از دره فصل‌های زمستان و پاییز است. مخصوصا سرمای زمستانی این دره که می‌تواند هر انسانی را تا مرز یخ‌زدگی پیش براند. از طرفی، بارش‌های پاییزی هم باعث خروش و بالا آمدن سطح آب رودخانه و افزایش خطر می‌شوند.
دره شمخال در بهار
حس‌وحال دره در نوروز همچون خود بهار ناپایدار است؛ گاهی بارانی، گاهی آرام، گاهی آفتابی و لذت‌بخش با شب‌های سرد و نمور. جو ناپایدار دره شمخال در نوروز، باعث می‌شود نتوانید کل مسافت دره را طی کنید.
عکس از: سایت Google Maps
اما حال‌وهوای دره در بهار بسیار عجیب‌وغریب است. شکوفه‌های درختان جوانه زده‌اند، بوی سبزی و چمن فضا را در آغوش گرفته، طراوت آسمان و رطوبت هوا هم دست‌به‌دست هم داده تا آرام‌آرام موجودات زنده به بهار و آفتاب سلام کنند. این شکوفایی فقط مختص گیاهان نیست و حیوانات هم در این فصل بیشتر دیده می‌شوند.
دره شمخال در زمستان
زمستانِ شمخال طبیعتی خاموش و خوفناک دارد. زمین پوشیده از برف است و خطرناک. به طور طبیعی هیچ صدایی در دره شمخال شنیده نمی‌شود. یخ‌زدگی، پوشش برف و گیاهان خفته در خواب زمستانی در این فصل کاملا دره را بی‌روح می‌کنند.
البته باید در نظر داشته باشید که شاید گیاهان خواب و خاموش باشند، اما حیوانات وحشی دره در زمستان خواب ندارند. پیشنهاد می‌کنیم زمستان را برای بازدید از آن انتخاب نکنید.
عکس از: وب‌سایت ایکس
دره شمخال در تابستان
بهترین و امن‌ترین زمان برای سفر به دره شمخال فصل تابستان است؛ آب‌وهوا پایدار، رودخانه‌ها آرام، سنگ‌ها و زمین سرزنده، درختان سبز، گیاهان آماده برداشت و طبیعت با شما مهربان است. در این فصل، دره شمخال مهیای سفری چندروزه و پیاده‌روی طولانی است.
البته از نظر قیمتِ اسکان شاید هزینه‌های شما کمی افزایش یابد و کمی هم بیشتر از قبل آدم دوروبَرتان ببینید؛ ولی بازهم ارزشش را دارد و گاهی بودن آدم‌ها در اطراف و آن‌هم در جایی مثل دره شمخال خالی از لطف نیست.
عکس از: سایت Google Maps
نکاتی برای لذت بردن بیشتر از دره شمخال:
- در شرایط جوی پایدار، همراه داشتن طناب و وسایل فرود از ارتفاعات و صخره‌ها، برای پیمودن کل مسیر دره نیاز است.
- حتما وسایل خواب مثل کیسه خواب یا چادر و پتو همراه داشته باشید، حتی در تابستان.
- برای بازدید از دره در شرایط جوی ناپایدار به این نکته توجه کنید که محل استراحت و خوابتان در ارتفاعات باشد، زیرا با بارش باران حتما سطح آب رودخانه بالا می‌آید.
- در فصل تابستان احتمال شلوغی دره شمخال، به دلیل تعدد تورهای گردشگری، زیاد است. علاوه‌بر آن، مسیر دره، محل عبورومرور محلی‌ها هم هست.
دلیل نامگذاری دره شمخال
نزدیکترین و ملموس‌ترین دلیل نامگذاری دره شمخال، وجود روستای کوهپایه‌ای کنار دره است که دقیقا هم‌نام آن است. اما شمخال، علاوه‌بر نام دره و روستا، نام نوعی تفنگ هم در این منطقه است و احتمالا این نام‌گذاری‌ها بی‌ربط به یکدیگر نیستند.
عکس از: سایت Google Maps
با این حال، عده‌ای برای کلمه شمخال ریشه عربی و عده‌ای نیز ریشه کرمانجی یافته‌اند. در زبان ترکی، عبارت «شاوهال» عبارتی برای نامگذاری و یادآوری پادشاهان و فرمانروایان ترک بوده است.
پوشش گیاهی و جانوری دره شمخال
تنوع و جزئیات بسیار زیادی در پوشش گیاهی و حیوانی این منطقه وجود دارد که حتی قدیمی‌های شمخال نیز از آنها بی‌خبرند. با قدم‌گذاشتن در دره متوجه خواهید شد که هر نقطه‌اش پوشش گیاهی متفاوتی دارد. گیاهانی که گاهی کاربرد خوراکی دارند، گاهی دارویی و گاه سمی‌اند.
عکس از: سایت Google Maps
پرتکرارترین درختان دره شمخال گردو، انجیر، تمشک، بید و سپیدار هستند. البته این درختان باغی و خانگی نیستند، بلکه اینها بوته‌های خودرو و وحشی هستند که مام زمین ترجیح داده آنها را اینجا و در دل خود پرورش دهد.
اگر تابستان سراغ دره بروید، می‌توانید از بوته‌های تمشک و زالزالک هم میل کنید، اما در خوردن آنها زیاده‌روی نکنید تا در مسیر دچار افت فشار نشوید.
عکس از: سایت Google Maps
اگر فکر می‌کنید وقتی قدم در محیط دره می‌گذارید شما صاحب اینجایید و هیچ موجود زنده دیگری نیست، سخت در اشتباهید. بهتر است به این نکته توجه کنید که ما در طبیعت، به‌خصوص جاهایی همچون دره شمخال، مهمانهای یک یا دو روزه هستیم و این حیوانات و گیاهان دره هستند که صاحب اصلی این مکان‌اند.
پس علاوه‌بر مراقبت از خانه و کاشانه آنها، باید از خودمان دربرابر بعضی از این حیوانات مراقبت کنیم. وحشی‌ترین حیوان دیده‌شده در دره شمخال پلنگ است. گراز، قوچ، میش، کبک، تیهو و هزاران خزنده و چرنده دیگر هم در این دره هستند که باید از محل زندگی‌شان مراقبت کنیم تا از گزندشان در امان باشیم.
جاهای دیدنی اطراف دره شمخال
حالا که تصمیم گرفته‌اید به دره شمخال سفر کنید، بد نیست اطلاعاتی از این منطقه داشته باشید تا در سفر به دره از دیگر جاهای دیدنی خراسان رضوی هم بازدید کنید. کل شهرستان قوچان، به‌ویژه منطقه باجگیران، پر از جاذبههای گردشگری اکوتوریسم است.
عکس از: سایت Google Maps
البته بین پدیده‌های طبیعی گاهی مناطق تاریخی و قدیمی هم وجود دارد، اما جو غالب فضای این شهرستان دره، کوه، بیشه، جاده‌ها و آب‌وهوای کوهستانی است.
– منطقه گردشگری باجگیران
بعد از ثبت دره شمخال به‌عنوان هفتمین دره زیبای جهان توجه به آن افزایش یافت. دره شمخال همراه چندین دره و بیشه و جاذبه توریستی دیگر جزء منطقه گردشگری باجگیران است؛ کوهستان‌های بلند، دره‌های سبز، بازارچه مرزی، محیطی کاملا توریستی و زیبا با امکاناتی مثل اقامتگاه‌های توریستی و… بخشی از ویژگی‌های بارز منطقه گردشگری باجگیران است.
عکس از: سایت Google Maps
– روستای دربادام
روستای دربادام یکی از جاذبه های گردشگری منطقه باجگیران است. روستایی جذاب و بکر پر از پدیده‌های طبیعی. این روستا قبل از شمخال و تقریبا ۶۰ کیلومتری قوچان قرار دارد. از جاذبههای گردشگری این روستا می‌توان به دره‌های طبیعی، مزارع کشاورزی، بیشه‌زارها، درختان بلند و آبشار‌های فصلی اشاره کرد.
– روستای شمخال
می‌توانید حدس بزنید که مشهورترین جاذبه گردشگری این منطقه، روستای شمخال است که درست کمی قبل از دره شمخال قوچان قرار گرفته است. روستایی جذاب و دوست‌داشتنی با مردمانی مهربان که همواره پذیرای مهمانهای خود از سراسر ایران هستند.
عکس از: سایت Google Maps
امکانات تفریحی دره شمخال
دره شمخال و منطقه باجگیران میعادگاه عاشقان طبیعت است؛ کسانی که انتظار مشاهده طبیعت بکر را دارند. این گوشه از ایران به دلیل دسترسی سخت، هنوز دست‌نخورده مانده است و می‌توان قابی به دور از دخالت انسان در آن مشاهده کرد.
– پیاده‌روی
هوای سالم این منطقه فرصت خوبی برای پیاده‌روی و ورزش کردن مهیا کرده است. به‌طورکلی، برای مشاهده شگفتی‌های دره باید پیاده‌روی و صخره‌نوردی کرد و یا چند ساعتی از روز را در یک بیشه سبز و زیر سایه یک درخت کنار رودخانه گذراند.
عکس از: سایت Google Maps
– کمپینگ
کمپ‌های شبانه در دل طبیعت از دیگر تفریحات این منطقه جادویی است. از نظر موقعیت مکانی، عموما تورهای گردشگری از دو موقعیت دره شمخال برای شب‌مانی استفاده می‌کنند:
- بخش ابتدایی دره شمخال که اگر شب‌‌هنگام به آنجا برسید، همان جا کمپ خواهید کرد و احتمالا اطرافتان پر باشد از چادرهای دیگر
- بخشی به نام حمام دوم که اگر صبح زود وارد دره شوید، به طور معمول، شب به این نقطه خواهید رسید و کمپ خواهید کرد.
عکس از: سایت Google Maps
– عکاسی
روی هر نقطه این دره کادر دوربین را ببندید، می‌توانید بکرترین منظره را ثبت کنید. سوژه‌ها فراوان‌اند و فقط عکاسی صبور و تیزبین می‌خواهد که تق‌وتق شکارشان کند و بسپاردش به خاطرات فراموش‌نشدنی زندگی‌اش.
عکس از: وب‌سایت ایکس
– شنا
جای‌جای صخره‌های دره شمخال قوچان، حوضچه‌هایی هستند که انگار ساخته شده‌اند برای آبتنی. اگر در شنا کردن تبحر دارید می‌توانید به‌سمت حوضچه‌های عمیق بروید، اما اصلا به‌سمت رودخانه‌های خروشان دره نروید. شنا در رودخانه به دلیل خطر غرق شدن و برخورد با سنگ‌های رودخانه توصیه نمی‌شود.
عکس از: سایت Google Maps
امکانات رفاهی دره شمخال
طبیعی است که در داخل دره شمخال، به خاطر شرایط خاص، دسترسی به امکانات رفاهی و بهداشتی و خرید وجود ندارد و چنین انتظاری هم نباید از فضای آن داشت، اما در روستای شمخال تا دلتان بخواهد از این دست امکانات وجود دارد و می‌توانید هر چیزی نیاز دارید آنجا تهیه کنید.
عکس از: سایت Google Maps
اقامت در دره شمخال
اقامت در دره شمخال به دو صورت ممکن است:
- می‌توانید شب را در روستاها یا شهرهای اطراف دره مثل شمخال و قوچان و باجگیران سپری کنید.
- بعد از ورود به دره، در همان جا کمپ کنید و یک شب‌مانی متفاوت را تجربه کنید.
فقط یادتان باشد که در ایام شلوغی، ظرفیت اقامتگاه‌های بومگردی و خانه‌های اجاره‌ای خیلی زود تکمیل می‌شود و حتما باید قبل از سفر رزرو کنید.
عکس از: سایت Google Maps
کمپینگ و شب‌مانی حوالی دره شمخال
برای شب‌مانی در طبیعت دره شمخال درگز به امکانات خاصی مثل چادر، کیسه خواب، وسایل گرمایشی کوچک و چراغ‌های شارژی نیاز دارید. اگر احتمال بارش باران در بالادست دره یا بالاآمدن سطح آب رودخانه را می‌دهید، حتما کمپ شبانه‌تان را بالاتر از سطح رودخانه و جای مناسبی برپا کنید.
عکس از: سایت Google Maps
اقامتگاه‌های بومگردی روستای شمخال
در این روستا، فقط یک اقامتگاه بومگردی دایر شده که البته اقامتگاهی مناسب و درخور است و سکونت یکی دوروزه خوبی را برای شما فراهم می‌کند. اتاق‌های کاهگلی، معماری سنتی و تجربه زندگی در فضای روستا، تجربه جالبی برایتان رقم می‌زد.
هر اتاق این اقامتگاه شش‌نفره و ساعت تحویل و خروج از اتاق‌ها نیز ساعت ۴ بعدازظهر است.
عکس از: سایت Google Maps
توصیه‌هایی برای سفر به‌یادماندنی در دره شمخال
- همان‌طور که گفته شد سفر به دره شمخال یعنی زندگی در دل طبیعت. طبیعت رسم و آیین خاص خودش را دارد و به ساز ما نمی‌رقصد، پس بسیار مهم است که قبل از سفر راجع‌به شرایط و محیط دره اطلاعات کافی داشته باشید.
- سعی کنید برای طی کردن مسیر دره وسایل زیادی را با خودتان حمل نکنید. وسایل غیرضروری و هر چیزی را که اضافه است همراه خود نبرید.
- ترجیحا با گروهی سفر کنید که همفکر خودتان باشند تا بیشتر به شما خوش بگذرد.
- به هیچ وجه تنها به مسیر دره پا نگذارید و حتما راهنمای محلی داشته باشید.
- ترجیحا با طلوع آفتاب حرکت خود را به سوی دره شروع کنید. در این صورت، اگر صبح وارد دره شوید تا رسیدن به اولین محل اتراق زمان خواهید داشت و یا حتی می‌توانید در میانه راه برگردید، چون طول دره مسافت زیادی دارد.
- حواسمان باشد که زباله یا رد غیرمعمولی بر طبیعت به جا نگذاریم. اینکه ما پا به طبیعت بگذاریم و از آن محافظت نکنیم، اصلا کار درستی نیست.
درود به تمامی فرزندان مادر عزیزم ایران …
دره شمخال متعلق به خود روستای شمخال است که خود این روستا از بخش های باجگیران است و هیچ ربطی به درگز نداره و فقط ادامه آب رودخانه شمخال و رودخانه دره دربادام در منطقه ای به نام دو ابی به هم ملحق می‌شوند و به سوی سد درونگر جاری می‌شوند
دره شمخال نامش را از روستای شمخال بخش باجگیران شهرستان قوچان گرفته و دره نیز از این روستا شروع می شود
ولی انتهای آن در شرق به روستای درونگر درگز می رسد
بنابراین این دره ، نامش دره شمخال قوچان است که از سالیان دراز هم به همین نام معروف است
ابن دره متعلق به قوچان وباجگیران وهیچ ربطی به درگز نداره