رنگ کویری خانه طاهری سمنان حرف‌ها دارد

همیشه خانه‌های قدیمی را ترجیح می‌دادم به خانه‌های بی در و پیکری که معلوم نیست اصالت‌شان کجا رفته، اصلا زیبای و ویژگی نابشان کجاست. این روزها که دارم می‌گردم دنبال خانه های تاریخی، چشمم افتاد به خانه طاهری سمنان و دیدم که باز هم خانه تاریخی سنتی پیدا می‌شود، آن هم چه خانه‌ای. با اینکه تمام شهرها و استان‌های ایران که تاریخ و هنرشان را نشان می‌دهند و سمنان هم همان بافت قدیمی‌اش را حفظ کرده، اما این را دیگر نمی‌دانستم که خانه‌ای در سمنان با این قدمت هم پیدا می‌شود.

اصلا چه فرصتی بهتر از این که در مجله گردشگری علی بابا از یکی از جاهای دیدنی سمنان بنویسم.

تاریخچه خانه طاهری سمنان

خانه طاهری در سال ۱۳۰۶ خورشیدی در همان روزهایی ساخته شد که آخرین شاه قاجار تاج و تختش را به ناچار رها می‌کند و پهلوی اول، رضاخان جایش را می‌گیرد. دو سال بعد از ساخت خانه طاهری هم پل سیاه اهواز در جنوب ایران و راه‌آهن سراسر ساخته می‌شود.

عکس از: سایت Google Maps

می‌دانستم که طهران آن زمان ایران، دوره قاجار را می‌گویم، خانه‌های گَل و گشادی داشته و یک حیاط بزرگ با حوض آبی و گلدان‌های رویش. اما انگار سمنان هم نه فقط بناهای قاجاری، حتی بناهای صفوی و تیموری هم دارد که بخواهد نشان دهد.

عکس از: سایت Irna

یکی از آن خانه‌ها هم می‌شود همین خانه طاهری سمنان که خان اسفنجان در آن‌جا زندگی‌اش را می‌کرد و به گفته محلی‌ها هم بعضی از جشن‌ها و عروسی‌های ۱۵۰ سال قبل در این خانه برگزار می‌شد که راست و دروغش بماند به پای همان‌ها. اما هر چه که باشد، خانه جذابی است.

عکس از: سایت Google Maps

خانه‌ای، کاخی، بنایی، چیزی سراغ دارید که بعد از سال‌ها زیر خاک زمانه بودن، آسیبی نبیند؟ خب، خانه طاهری سمنان هم متاسفانه بعد از این همه سال آسیب‌هایی دیده که بخش بزرگش را مرمت و بازسازی کردند.از آن‌جا بود که قدرش را دانستند و این خانه تاریخی را در سال ۱۳۷۹ خورشیدی در کنار دیگر آثار ملی ایران قرار دادند.

عکس از: سایت Irna

۱۶ سال بعد یعنی در سال ۱۳۹۵ خورشیدی هم از یک خانه، البته همچین هم یک خانه معمولی نیست به عنوان یک خانه تاریخی به بخش خصوصی داده شد تا بیشتر از آن مراقبت شود. البته خانه‌های تاریخی دیگری هم در سمنان وجود دارد که به بخش خصوصی تحویل داده شده تا حواسشان بیشتر به آن‌ها باشد.

پیشنهاد خواندنی: کویر رضاآباد سمنان؛ دریایی از شن‌های طلایی!

خانه طاهری سمنان کجاست؟

آدرس: ایران، استان سمنان، جنوب غربی شهر سمنان، محله اسفنجان، نزدیک خیابان ابوذر، خانه طاهری.

خانه طاهری سمنان روی گوگل مپ

بهترین مسیر دسترسی به خانه طاهری سمنان

اصلا اجازه دهید آدرس دقیق‌تری بنویسم. وقتی از تهران حالا یا با هواپیما یا قطار یا با سواری به استان سمنان رفتید، بروید به جنوب غربی شهر سمنان و محله اسفنجان. بعد هم خیابان ابوذر را پیدا کنید و خودتان را برسانید به کوچه شهید محمدعلی مهدوی. همین که این کوچه را دیدید، خانه طاهری سمنان به نگاهتان می‌خورد.

عکس از: سایت Google Maps

نگاهی به معماری خانه طاهری سمنان

می‌دانید که معماری خانه‌های ایرانی در هر استان به‌سبک و سیاق فرهنگ و آب و هوا و شرایط محیطی‌شان بستگی دارد. یعنی اگر در شمال ایران خانه‌ها سقف‌های شیب‌داری دارد، به‌خاطر باران‌های زیاد آن منطقه است. یا در یزد که باران که چه عرض کنم، سالی یکی دو بار آن هم به زحمت می‌بارد، خانه‌هایی از خاک و رسی ساخته می‌شود تا گرمای خورشید را دفع کند؛ البته در روستاهای یزد.

عکس از: سایت Google Maps

حالا خانه طاهری سمنان با بادگیری که در اتاق تابستانه‌اش قرار گرفته تا خانه را در روزهای سینه‌کش آفتاب خنک کند هم همین‌طور است. این خانه که با خاک، خشت، چوب و ساروج در این سال‌ها دوام خودش را نشان داده، خودش را به‌عنوان یک خانه درونگرای ایرانی معرفی می‌کند. یعنی تمام حیاط و حوض در دل خانه قرار گرفته و اتاق‌های خانه آن‌ها را دوره کردند. از آجرکاری سردر، گج‌کاری دیوار اتاق‌ها، تزیینات، گچ‌بری سرستون‌ها، قوس‌ها و … این بنا هم نمی‌گذرم.

عکس از: سایت Google Maps

زمانی که وارد خانه طاهری سمنان می‌شوید، یک هشتی زیبا با پله‌هایی که به حیاط مرکز خانه می‌رسد، انتظارتان را می‌کشد. از حیاط مرکز خانه گفتم، بدانید که خانه طاهری ۱ حیاط که نه، بلکه ۲ حیاط دارد. حیاط اولی را که هنگام ورود به خانه می‌بینید، حیاط دوم که آن را به حیاط فرعی می‌شناسند هم در بخش پشتی ساختمان مشاهده می‌کنید.

عکس از: سایت Google Maps

الان خانه‌های ما هشتی دارد، یا اطاق خادم، یا آب انبار؟ بخش اندرونی چطور؟ بخش بیرونی، بنای بیرونی، بنای اندرونی، بادگیر کوچک چطور؟ نمی‌دانم چرا دیگر خانه‌های امروزی این‌ها را ندارد. درصورتی که خانه‌های همین چند ده سال قبل به تمام این بخش‌ها مجهز بودند و حتی به کار اهالی خانه هم می‌آمدند. حالا بد نیست درباره مساحت بنای خانه طاهری سمنان هم بگویم که خیلی هم مهم نیست. حدود ۱۶۳۰ متر مساحت دارد.

عکس از: سایت Irna

معماری داخلی خانه طاهری سمنان

بادگیر را نمی‌شود از معماری خانه‌های کویری گرفت. البته خانه طاهری سمنان هم از آن خانه‌هایی محسوب می‌شود که یک بادگیر بلند قد و قامتی دارد تا هوای روزهای گرم و گرماپزان تابستان را در اتاق تابستانه خنک کند. حرف از اتاق تابستانه زدم، این را هم بگویم که در و پنجره‌های این اتاق نور و گرمای خورشید را بسیار کم وارد اتاق می کنند تا زحمت بادگیرهایش هدر نرود.

عکس از: سایت Irna

یک هشتی کوچک بعد از پله‌های حیاط مرکزی خانه طاهری سمنان وجود دارد که بعد از آن با حیاط اصلی روبه‌رو می‌شوید. بعد از آن است که یک حوض درجه یک ایرانی، یک حوض مستطیلی کوچک را می‌بینید که زندگی می‌بخشید به ساکنان خانه. البته الان که آبی در حوض نیست و خالی شده است. مغز ستون‌هایی که این خانه را به دوش کشیدند هم از چوب و ساروج ساخته شدند.

عکس از: سایت Google Maps

معماری بیرونی خانه طاهری سمنان

• درایگاه؛
• پیرنشین؛
• در داخلی هدایتگر؛
• دالان برای محرمیت خانه.

عکس از: سایت Google Maps

تزیینات خانه طاهری

خانه طاهری سمنان هم مانند هر خانه تاریخی که از دوره‌های مختلف ایران مثل دوره پهلوی و قاجار برایمان به‌جا مانده، تزیینات دلربایی دارد. اصلا همین که پایتان را گذاشتید داخل این خانه کویری، در سر در ورودی‌اش، آجرکاری زیبایی می‌بینید که حتی برای چند لحظه هم که شده، نگاهتان را جذب می‌کند. حالا اگر می‌توانید، داخل حیاط اصلی خانه نشوید. گچ‌کاری دیواره اتاق‌های این خانه هم از تزییناتی است که کمتر خانه ایرانی می‌توانم پیدا کنم که از آن بی‌بهره باشد. قوس‌های زیادی هم در آن‌جا می‌بینید.

عکس از: سایت Google Maps

بهترین زمان بازدید از خانه طاهری سمنان

مثل هر جای دیگری، برای بازدید از خانه طاهری سمنان باید فصلش را پیدا کنید تا حال و هوایتان سر جایش بیاید و نفس‌تان چاق شود. با اینکه برای سفر به سمنان با آن آب و هوای معتدل و متنوعش، هر زمان که بروید لذت سفر برایتان به یادگار می‌ماند. اما پیشنهاد می‌کنم بهار را برای سفر به سمنان انتخاب کنید.

عکس از: سایت Irna

جاهای دیدنی نزدیک به خانه طاهری

حالا که از خانه طاهری نوشتم، بد نیست از جاهای دیدنی سمنان نزدیک به خانه طاهری هم بنویسم که هر کدام جذابیت خودشان را نشان می‌دهند.

پیشنهاد خواندنی: دروازه ارگ سمنان نمادی از شکوه معماری قاجار

– مسجد جامع سمنان

مسجد جامع سمنان با سبک و سیاق معماری آذری، محل عبادی مردم برای حداقل چند سال یکی از مساجد قدیمی آنجا در نظر گرفته می‌شود. من نمی‌گویم، اما خیلی‌ها می‌گویند که این مسجد جامع آن‌قدر قدمت دارد که در قرن ۱ ساخته یا در دوران سلجوقی و تیموری ساخته شد. آن هم روی ویرانه‌های آتشکده‌ای که در آن زمان محل عبادت مردمان آن زمان بوده است. این مسجد در سال ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی به‌ثبت رسیده است و نزدیک خانه طاهری سمنان قرار دارد.

عکس از: سایت Google Maps

– گرمابه پهنه سمنان

گرمایه پهنه در دوران یکی از شاهان تیموری، ابوالقاسم بابرخان به دستور وزیرش خواجه غیاث‌الدین بهرام سمنانی ساخته شده بود. یعنی در همان قرن ۹ هجری قمری و از همان دوره صفوی تا قاجار و بعد هم پهلوی به حمام حضرت و حمام پهنه شناخته می‌شد و امروز هم به گرمابه پهنه سمنان شناخته می‌شود.

عکس از: سایت Google Maps

جالب است که ارزش این گرمابه آن‌قدر بوده که در سال ۱۳۵۳ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت و ۲۰ سال بعد هم مرمت و بازسازی شد. در همین سال‌ها بود که به موزه محلی مردم شناسی تغییر کاربری داد و به پذیرای خوبی برای مردم تبدیل شد. این گرمابه که نزدیک خانه طاهری سمنان قرار گرفته، یکی از زیباترین دیدنی‌های شهر است.

پیشنهاد خواندنی: جاهای دیدنی سمنان؛ ناشناخته‌های سمنان را کشف کنید

– موزه مهر و سکه کومش

این موزه به‌عنوان تنها موزه مهر و سکه در سال ۱۳۹۲ خورشیدی راه‌اندازی شد و ۸۰ عدد مهره‌های هزاره دوم قبل از میلاد مسیح و زمانه قاجاری، پول‌های اولیه، بیش از ۵۰۰ سکه‌های چند هزار ساله، سفته، ۲۴ برگ اسکناس و … که در خودش جایی داده را به نمایش می‌گذارد. اصلا تقریبا ۲۰۰۰ قطعه تاریخی در این موزه وجود دارد تا ارزش خود را بیشتر از قبل نشان دهد و نزدیک خانه طاهری سمنان قرار داد.

عکس از: سایت Google Maps

– قلعه پاچنار نزدیک خانه طاهری سمنان

می‌گویند ۱۰۰۰ سالی را عمر کرده است که از همین‌جا می‌توانم آن را به دوره و زمانه طاهریان ببرم. حتی در برو و بیای فتحعلی شاه هم اهمیت پیدا کرده بود. قلعه پاچنار دو قلعه بزرگ با در و دیوارهای بلندی است که آن را از همان زمان به‌خاطر دوقلو بودنش به قلعه دوقلو سمنان هم شناخته می‌شود.

عکس از: سایت Google Maps

– میدان دروازه ارگ سمنان

دروازه آجری با آن همه کاشی‌کاری‌های دلربای ارگ سمنان را دیگر کجای دلم بگذارم. اصلا بعد از تماشای خانه طاهری سمنان و جاهای دیدنی سمنان که به بعضی‌هایشان اشاره کردم، میدان دروازه ارگ هم گوشه ذهن‌تان باشد. دوره‌اش که باز هم مانند جاهای دیدنی امروز برمی‌گردد به همان دوره قاجار که بهمن میرزای بها الدوله آن را به عنوان بخشی از ارگ سمنان ساخت.

عکس از: سایت Google Maps

فرزند فتحعلی شاه را می‌گویم. حتی جذابیت این دروازه باعث شده بود تا در سال ۱۳۵۸ در آثار ملی ایران قرار بگیرد. امان از دوره پهلوی و رضاخان که برای ساخت بناهای جدید، زد و این مجموعه ارگ دولتی قدیمی سمنان را نابود کرد و الان فقط دورازه شمالی ارگ باقی مانده است.

عکس از: سایت Irna

جای سایر جاهای دیدنی سمنان نزدیک به خانه طاهری را خالی نمی‌گذارم و به بعضی از آن‌ها اشاره می‌کنم. البته شاید در روزهای بعد از این جاهای دیدنی نوشتم.

• کاروانسرای آهوان
• چشمه آبگرم
• برج چهل دختران
• تکیه پهنه
• قلعه پاچنار
• امامزاده یحیی
• خانه رجبی
• بقعه پیغمبران
• تکیه ناسار

چرا باید از خانه طاهری سمنان بازدید کنید

امروز از خانه طاهری سمنان نوشتم. یعنی دیگر می‌دانم که این خانه کویری یکی از خانه‌های تاریخی و سنتی سمنان با همان بافت آن منطقه است. شما را دیگر نمی‌دانم، اما من که زیبایی خانه‌های دوره قاجار و پهلوی را فقط به رنگ و لعاب در و دیوارها، حیاط بزرگ با کاشی‌کاری‌ها و حوض آبی‌اش می‌شناسم و این خانه طاهری هم یکی از آن خانه‌ها و جاهای دیدنی سمنان است و خواهد بود.