مجموعه تاریخی و فرهنگی نیاوران با عمارت‌های زیبا و چشمگیر، مکانی جذاب و گیرا برای گذراندن یک روز کامل تفریحی و یکی از جذاب‌ترین جاهای دیدنی تهران است. عمارت‌هایی با سبک‌های مختلف معماری و بسیار فتوژنیک که هر گردشگری را وادار به عکاسی می‌کند و گذر زمان برای بازدید کنندگان خود نا ملموس می‌شود. با علی بابا همراه باشید تا با شناخت کامل به بازدید کاخ نیاوران بروید.
مجموع کاخ‌ها و عمارت‌هایی که در این باغ قرارگرفته و ساخته شده بالغ بر 5 ساختمان اصلی و فرعی است و زمان ساخت آن‌ها، دوره‌های تاریخی مختلف از قاجاریه تا پهلوی دوم را شامل می‌شود. کاخ نیاوران، کاخ صاحبقرانیه، کوشک احمدشاهی، کاخ جهان‌نما، کتابخانه اختصاصی و موزه خودرو و چند ساختمان دیگر، مجموعه فرهنگی نیاوران را تشکیل می‌دهد و همه‌ی این بناها در باغی به وسعت 11 هکتار قرارگرفته است و مکان فوق‌العاده‌ای برای مروری بر تاریخ و فرهنگ معاصر ایران زمین است.
امروز با مجله گردشگری علی‌بابا همراه باشید تا کاخ نیاوران را مثل کف دستتان بشناسید.
تهران، میدان شهید باهنر (نیاوران)، مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران
در مسیر مترو، ایستگاه مترو تجریش پیاده شوید. با پنج دقیقه پیاده‌روی به میدان قدس بروید و از آنجا با تاکسی‌های نیاوران به کاخ نیاوران برسید.
یازده هزار هکتار
مجموعه نیاوران از کاخ اختصاصی نیاوران، کاخ صاحبقرانیه و موزه حوض‌خانه، کوشک احمد شاهی، موزه جهان‌نما، کتابخانه اختصاصی، موزه خودروهای اختصاصی و باغ کتیبه‌ها تشکیل شده است.
بهار و تابستان ۹ تا ۱۹ و پاییز و زمستان ۸ تا ۱۷
قدم‌به‌قدم از ورودی مجموعه تا کاخ نیاوران و تمام جزئیاتی که باید بدانید
۱. ورودی و شروع بازدید از کاخ جهان‌نما
ورودی مجموعه از سمت شرقی میدان باهنر نیاوران بوده (آدرس و چگونگی دسترسی در انتهای متن آورده شده است) و خرید بلیط نیز از همین محل صورت می‌گیرد.
در بدو ورود سیستم‌هایی الکترونیکی برای خرید بلیط قرار داده شده است که کاربری بسیار ساده‌ای نیز دارد و شما با انتخاب تعداد نفرات و موزه‌هایی که می‌خواهید از آن‌ها بازدید کنید، و همچنین استفاده از کارت عابربانک می‌توانید بلیط‌های دلخواه خود را تهیه کرده و بازدیدتان را شروع کنید. البته اگر نقطه‌ی مبهمی در این مراحل برای شما به وجود آمد، راهنمایانی که در آنجا حضور دارند به کمک شما خواهند آمد.
ابتدای ورود، حیاطی خواهید دید که در گوشه‌ی انتهایی آن موزه جهان‌نما وجود دارد.
موزه جهان‌نما در سال 1355 تأسیس شده و جهت حفظ و نگهداری آثار اهدایی به خاندان پهلوی، علی‌الخصوص فرح دیبا و همچنین آثاری که توسط آن‌ها خریداری شده استفاده می‌کرده‌اند. اسم جهان‌نما نیز از تالار آینه‌کاری کاخ صاحبقرانیه اقتباس شده است.
ساختمان این موزه شامل یک طبقه همکف با چهار سالن و زیرزمینی با تنها یک سالن اصلی است و آثار قرارگرفته در این موزه از هنرمندان برجسته ایرانی و خارجی و همینطور آثاری از تپه سیلک، حاشیه رود نیل و… است.
در میان این نام‌ها، اسامی هنرمندان مشهور و تأثیرگذاری به چشم می‌خورد که از نمونه‌های آن می‌توان به: «پابلو پیکاسو، سالوادور دالی، پرویز تناولی، سهراب سپهری، آیدین آغداشلو و نام‌آورانی دیگر» اشاره کرد. سقف سالن اصلی نیز با طرحی از یک فرش مزین‌شده که چشمان شما را به خود می‌دوزد.
۲. کاخ صاحبقرانیه، بدون بازدید!
کاخ صاحبقرانیه نزدیک‌ترین کاخی است که بعد از بازدید موزه جهان‌نما خواهید دید. این کاخ به دستور ناصرالدین‌شاه ساخته شده و یادگاری از دوره قاجار محسوب می‌شود.
اگر تا به امروز فرصت دیدن فضای داخلی صاحبقرانیه را نداشته‌اید، احتمالاً تا تاریخ نامعلومی دیگر این شانس را نخواهید داشت! کاخ صاحبقرانیه به‌دلیل موقعیت جغرافیایی خود، روی گسل و یک قنات بنا شده که این دو عامل مذکور، سبب بدون بازدیدبودن کاخ از سال 1394 تا مدت زمان نامعلومی شده است و برای کسب اطلاعات و دیدن تصاویر درون کاخ صاحبقرانیه باید از راهنمایان مربوطه کمک بخواهید.
در کاخ نیاوران، راهنمایی برای ارائه توضیحات درباره‌ی کاخ صاحبقرانیه وجود دارد که شما را به بازدیدی مجازی دعوت می‌کنند؛ البته تمامی راهنمایان این مجموعه اطلاعات جامعی ندارند!
اگر اهل فیلم و سریال باشید، در آثاری همچون: «کمال‌الملک، دلشدگان، سلطان صاحبقران، شازده احتجاب، میرزا کوچک‌خان و…» موفق به دیدن نمایی از درون کاخ شده‌اید.
این کاخ از اتاق‌ها و سالن‌های متفاوتی تشکیل شده که طی گذشت زمان، طبیعتا کاربری‌های متفاوتی هم به خود دیده است. یکی از فضاهای این کاخ مربوط به حرم‌سرای ناصرالدین‌شاه بوده که محمدرضا شاه کاربری آن را تغییر می‌دهد و از این محل برای پذیرایی از مهمانان خارجی خود استفاده می‌کرده است. البته ناگفته نماند که این کاخ در زمان رضا شاه تا حدی رو به فراموشی می‌رود…
از اتاق‌های جالب توجه کاخ صاحبقرانیه می‌توان به اتاق دندان‌پزشکی آن اشاره کرد. محمدرضا پهلوی برای چکاپ و رسیدگی به دندان‌های خود تصمیم به ساخت این اتاق در کاخ می‌گیرد، چراکه در حالت کلی و به نقل از راهنمایان، وضعیت دندان‌های وی خیلی سروسامانی نداشته و برای جلوگیری از تردد زیاد در شهر و رعایت اقدامات امنیتی، این اتاق ساخته می‌شود.
وضعیت ظاهری حمام و شیرآلات آن هم که همگی برنزی است و در فرانسه ساخته شده است، خود گویای به‌روزبودن تجهیزات به‌کاررفته در ساختمان‌های کاخ است. البته از حیث به‌روزبودن‌ها می‌توان به استفاده از دستگاه ATM در سال 1353 اشاره کرد و همینطور استفاده امیرعباس هویدا از کامپیوتر که از اولین افرادی بود که در دفتر کار خود از کامپیوتر شخصی استفاده می‌کرد.
در صاحبقرانیه کرسی‌خانه‌ای وجود دارد که طراحی آن را فرح دیبا برعهده داشته و از این قسمت عمارت برای برگزاری مراسم یلدا استفاده می‌کرده‌اند و تناژ رنگی قرمز این قسمت نشان از میوه‌های قرمز و تزیینات شب یلدا دارد.
۳. کوشک احمدشاهی، نگینی در باغ نِی‌آوران
کوشک احمدشاهی یکی از شناخته‌شده‌ترین عمارت‌های مجموعه نیاوران است که مطمئناً این بنای زیبا را بارها به طرق مختلف دیده‌اید. از بارزترین مثال‌های آن، به تصویر کشیدن این عمارت از زوایای مختلف در سریال قهوه تلخ است (کوشک، عمارتی است که وسط باغ باشد و از داخل آن بتوان 4 جهت اطراف بنا را دید.)
نِی‌زار خوش‌آب‌وهوایی که به‌مرورزمان توجه شاهان اعصار مختلف را به خود جلب کرد و بعدها در آن کاخ‌های باشکوهی مثل صاحبقرانیه و کوشک احمدشاهی ساخته شد و با گذشت زمان سکونتگاه اصلی محمدرضا پهلوی و خانواده‌اش شد و تغییر نامی از «نِی‌آوران» به «نیاوران» را همراه داشت.
این بنا با مساحتی بیش از 800 مترمربع، به‌عنوان خوابگاه ییلاقی احمد شاه استفاده می‌شده است؛ اما با گذشت زمان و مرمت‌هایی که در دوره‌ی پهلوی دوم در آن صورت می‌گیرد، کوشک احمدشاهی به‌عنوان دفتر کار و محل سکونت رضا پهلوی در می‌آید.
ساختمان کوشک احمدشاهی در دو طبقه ساخته شده و در آن می‌توانید محل استراحت و کار رضا پهلوی را مشاهده کنید. طبقه بالای عمارت یک سالن اصلی دارد و دورتادور آن را ایوان سرتاسری تشکیل شده است که از این سالن به‌عنوان اتاق موسیقی استفاده می‌شده. اطراف سالن قفسه‌های چوبی قرار دارد که ویترین دارند.
طبقه دوم نمی‌شود بازدید کرد، تمام وسایلی هم که در آن وجود داشته به طبقه همکف منتقل شده که ازجمله آن‌ها می‌توان به آلات موسیقی مختلف اشاره کرد.
یک حوض با طراحی زیبا، سالن غذاخوری، کلکسیون شخصی رضا پهلوی، اتاق آجودان، اسباب‌بازی‌های رضا پهلوی و… از نمونه‌هایی است که در این قسمت خواهید دید.
قبل از ورود، آجرهای نخودی‌رنگ زیبای بنا توجه شما را به خود جلب خواهند کرد. این آجرها که برای ساخت آن‌ها از قالب‌هایی با طرح‌های متنوع استفاده شده، بارها مرمت شده است.
در کنار کوشک کافه‌ای وجود دارد که برای چند دقیقه‌ای نشستن و خستگی درکردن گزینه خیلی خوبی است.
۴. کاخ نیاوران، سکونتگاه اصلی محمدرضا پهلوی و خانوده‌اش
این بنا مساحتی معادل 9000 مترمربع دارد و در دو طبقه و یک‌ونیم طبقه ساخته شده است که زیر آن نیز فضایی زیرزمین‌مانند وجود دارد که از آن به‌عنوان آشپزخانه استفاده می‌شده است.
ساخت این بنا از سال 1337ش شروع می‌شود و تا سال 1346 ادامه می‌یابد و پس از یک وقفه، در همان سال به اتمام می‌رسد. طراحی چهارضلعی آن الهام‌گرفته از معماری ایرانی با به‌کارگیری فناوری‌های مدرن است.
طبقه همکف را سالن سینمای اختصاصی 400 متری، سالن پذیرایی، اتاق غذاخوری، اتاق انتظار، تالار آبی و راهروهای فرعی تشکیل داده است. تزیینات مختلفی در طبقه همکف مشاهده می‌شود که از آن‌ها می‌توان مبلمان امریکایی و همینطور فرانسوی را عنوان کرد و ظروف مختلف موجود در گوشه و کنار کاخ را نشان داد.
تالار آبی در این کاخ بدون بازدید است و فقط زمانی که در آن نمایشگاهی برپا می‌شود، شما امکان دیدن آن را دارید. این تالار محل پذیرایی از رئیس‌جمهور اسبق امریکا یعنی جیمی کارتر بوده است؛ در زمان پهلوی، بعد از مدتی دست به تغییر و بازسازی‌هایی در آن می‌زنند و رنگ تالار را به آبی بدل می‌کنند، اما این تغییرات با وقوع انقلاب، ناتمام باقی مانده و تالار به همان شکل خود می‌ماند.
از راه‌پله‌ها که بالا بروید، به یک‌ونیم طبقه خواهید رسید که تنها بخش کوچکی از آن را می‌توانید مشاهده کنید. این طبقه اتاق خواب لیلا و اتاق ندیمه‌اش، اتاق کار و کنفرانس و دفتر منشی فرح را شامل می‌شود.
طبقه سوم، اتاق خواب دیگر فرزندان شاه، اتاق خواب و استراحت نیمروزی محمدرضا پهلوی و همچنین اتاقی برای لباس‌های فرح پهلوی و اتاقی برای آرایش او نیز وجود دارد. دو اتاق دیگر هم یکی برای ورزش و دیگری برای موسیقی فرح وجود دارد که بازدید از این دو اتاق به‌دلیل راهروی باریک آن‌ها امکان‌پذیر نیست.
در این طبقه به‌خوبی می‌توانید سقف آلومینیومی کاخ نیاوران را ببینید. این سقف متحرک است! و از وسط به طرفین باز می‌شود. در فصول گرم سال و باتوجه‌به شرایط جوی سقف را تا حدود 1 متر باز می‌کنند.
پس از بازدید طبقه سوم به‌سمت راه‌پله‌ها که بروید، آسانسوری خواهید دید که شاید برای شما سؤالاتی پیش بیاورد و ممکن است تصور کنید این اولین آسانسور ایران است، درحالی‌که چنین نیست، بلکه ساخت اولین آسانسور در ایران به دوره پهلوی اول (سال 1312ش) بر می‌گردد. آنچه مشاهده می‌کنید در سال 1345ش ساخته شده است.
از راه‌پله‌ها که پایین بیایید، اتاقی خواهید دید که در آن لباس‌های رسمی، نظامی و مدال‌های محمدرضا پهلوی قرارگرفته‌اند، اما تمامی زوایای اتاق دیده نمی‌شود.
۵. کتابخانه اختصاصی با کتبی از Walt Disney، پروین اعتصامی و آثاری دیگر
کتابخانه اختصاصی کاخ نیاوران در دو طبقه و مساحتی حدود 770 مترمربع ساخته شده و متعلق به فرح دیباست. طراحی چهارضلعی این کتابخانه نیز الهام‌گرفته‌شده از معماری ایرانی است و دکوراسیون داخلی آن شمای نوینی از کتابخانه را دارد.
23000 جلد کتاب و تقریباً 16000 عنوان، قفسه‌های این کتابخانه را پر کرده است. از مطرح‌ترین آثاری که در این قسمت قرار دارد، کتابی از والت دیزنی است که در سال 1341ش به رضا پهلوی اهدا شده است. از دیگر آثاری که می‌توان به آن اشاره کرد، کتابی با امضای پروین اعتصامی است. برخی از کتب اینچنینی در مواقع خاصی از سال در معرض نمایش در می‌آید که اطلاعیه‌های آن‌ها در سایت مجموعه قرار می‌گیرد.
قدیمی‌ترین کتابی که در این مجموعه وجود دارد، کتابی است که «Josephus Flavis» در سال 1609 میلادی در پاریس به چاپ رسانده (این کتاب و کتاب اهدایی Walt Disney، در معرض بازدید مخاطبان قرار دارد.)
کتابخانه یک زیرزمین نیز دارد که از آن به‌عنوان مخزن استفاده می‌شود. در فضای خارجی کتابخانه و کنار آن یک راه‌پله رو به پایین قرار دارد که اگر امکان راهیابی به آن داشتید، می‌توانید آشپزخانه قرارگرفته در زیر کاخ اختصاصی نیاوران را مشاهده کنید.
۶. ضلع شمال شرقی با ساختمان‌های بلاتکلیف
در ضلع شمال شرقی باغ، ساختمان‌هایی وجود دارد که در حال حاضر استفاده و کاربری خاصی ندارد؛ در این ساختمان‌ها کلاس درس، آزمایشگاه و محیط‌های اینچنینی قرارگرفته که در آینده امکان تبدیل‌شدن به موزه را دارند و احتمالاً از آن‌ها به‌عنوان دانشگاه و کلاس درس رضا پهلوی بازدید به عمل می‌آید.
۷. زمین تنیس کاخ با امکان اجاره‌کردن
در ضلع شرقی باغ، زمین تنیسی قرار دارد که در حال حاضر در اختیار بخش خصوصی قرارگرفته و شما می‌توانید به‌صورت ساعتی آن را اجاره کنید.
تلفن تماس برای رزرو و کسب اطلاعات بیشتر: آقای حق‌جو 09059505130
۸. باغ کتیبه‌ها، لمس حضور مادیان، پارتیان و ساسانیان
در ضلع شرقی باغ (جنوب شرقی کتابخانه اختصاصی) محلی با عنوان «باغ کتیبه‌ها» وجود دارد. در این باغ، مولاژهای مختلفی از کتیبه‌های سنگی قرار داده شده که در میان آن‌ها نوشته‌هایی از دوره‌های گوناگونی ازجمله دوره مادی، پارتی و ساسانی به چشم می‌خورد.
۹. موزه خودروهای سلطنتی، از رولز رویس تا موتور سیکلت‌ها
در این بخش از مجموعه نیاوران که در جوار درب خروجی است، مجموعه‌ای از خودروهای سلطنتی قرار دارد که در میان آن‌ها دو خودروی Rolls Royce دیده می‌شود. در راهروهای کناری آن‌ها نیز عکس‌های خانواده پهلوی در حال استفاده از خودروها و موتور سیکلت‌ها نمایش داده شده که هرکدام از آن‌ها در موزه وجود دارد.
آدرس کاخ نیاوران کجاست؟
- اگر با خودروی شخصی به کاخ نیاوران می‌روید، کافی است که به هر شکل خود را به انتهای خیابان نیاوران و به میدان باهنر برسانید، سپس در اطراف کاخ به‌دنبال جای پارک بگردید و خودرو خود را پارک کنید. البته یک پارکینگ هم روبه‌روی کاخ و تقریبا در ضلع شمال غربی میدان باهنر هست که پارک خودرو در آنجا نیز میسر است.
- اگر با وسیله نقلیه عمومی قصد رفتن به کاخ را دارید، کافی است که با خط 1 مترو تهران خود را به آخرین ایستگاه یعنی تجریش برسانید، سپس با یک پیاده‌روی کوتاه به‌سمت میدان قدس بروید و تاکسی‌های نیاوران را سوار شوید و به‌سمت کاخ نیاوران بروید.
آدرس کاخ نیاوران روی گوگل مپ
ساعات بازدید
زمان بازدید همه‌روزه (به‌جز ایام سوگواری) از شنبه تا جمعه بوده و برای آگاهی دقیق‌تر از ساعات بازبودن کاخ و بلیط‌فروشی می‌توانید به سایت مجموعه نیاوران مراجعه کنید (ساعت بازدید در کمترین بازه: 9 الی 18:30 / بلیط‌فروشی با کمترین بازه تا ساعت 17:00.)
