آثار باستانی ارزشمند و تاریخچه غنی، طبیعت بکر و متفاوت، کیفیت بالای خدمات پزشکی و هزینه پایین آن، مساجد و عبادتگاه‌های تاریخی چند تا از هزاران دلیلی هستند که ایران را به یکی از مقاصد مهم گردشگری در خاورمیانه تبدیل کرده است.
۹۵ درصد گردشگران بین‌المللی که به ایران سفر کرده‌اند، از سفر خود رضایت کافی داشته و برای سفرهای بعدی به ایران مایل بوده‌اند.
اولین قدم توریست‌های بین‌المللی برای ورود به ایران اخذ ویزا خواهد بود. با تغییراتی که پس از سال ۲۰۲۰ میلادی و شیوع کرونا در جهان اتفاق افتاد، ایران هم دستخوش تغییراتی در این زمینه شد.
تغییرات حوزه گردشگری با شیوع کرونا
پیش از سال ۱۳۹۹ اتباع همه کشورها به جز سومالی، کلمبیا، آمریکا، کانادا، انگلیس، بنگلادش، عراق، اردن، پاکستان، اقغانستان و چند کشور آفریقایی می‌توانستند برای سفر به ایران ویزای فرودگاهی دریافت کنند.
فروردین سال ۱۳۹۹ با شروع قرنطینه و همه‌گیری کرونا، وزارت خارجه ایران با دستور ستاد ملی کرونا فرآیند صدور ویزای توریستی برای مسافران خارجی را متوقف کرد.
حدود ۲۰ ماه از این موضوع می‌گذرد، سیر شیوع کرونا در اکثر کشورها پس از واکسیناسیون در حال کاهش است. از طرفی با عوض شدن وزیر میراث فرهنگی و برنامه‌های پیش روی او برای گردشگری، در مهرماه ۱۴۰۰ از سرگیری صدور ویزای توریستی ایران مطرح شد و بعد از آن موافقت رییس جمهور در این باره توسط خبرگزاری ایسنا گزارش شد.
با مطالبه‌های پیگیرانه فعالان گردشگری از خرداد ماه سال ۱۴۰۰ درباره بازگشایی مرزها به روی توریست‌های خارجی، این مسئله چند بار در ستاد ملی کرونا مطرح شد؛ اما در آن زمان باتوجه به شدت موج چهارم و پنجم کرونا تصویب این خواسته متوقف و به زمانی دیگر موکول شد.
پیش از این در طی ۲۰ ماه قرنطینه، اتباع خارجی تنها برای درمان، تحصیل یا اهداف تجاری به ایران سفر می‌کردند و توریست‌ها و گردشگران اجازه ورود به مرزهای ایران را نداشتند. این مسئله باعث کاهش درآمدزایی دولت از بخش گردشگری خارجی و ضرر به بخش‌های خصوصی فعال در این حیطه شد.
به گزارش تسنیم، در ۲۶ مهرماه ۱۴۰۰، پس از نشست وزیرامورخارجه و وزیر بهداشت، آیین‌نامه مربوط به اجرای این طرح با رعایت دقیق پروتکل‌های مطرح‌شده از سوی وزارت بهداشت تدوین شد و بحث واکسیناسیون عوامل و کارکنان حیطه گردشگری در دستور کار قرار گرفت.
ضرغامی، وزیر میزاث فرهنگی و گردشگری نیز در واکنش به این اتفاق، با انتشار یک توییت در توییتر از رییس جمهور بابت دیدگاه حمایتگرانه نسبت به گردشگری و دستور تسریع صدور ویزای توریستی، تشکر کرد.
موافقت با صدور ویزای توریستی و شرایط آن
در ادامه موافقت رئیس جمهور درباره از سرگیری صدور ویزای گردشگری برای اتباع خارجی، در آخرین جلسه برگزارشده از سوی ستاد ملی کرونا، پذیرش مسافرانی که چه به شکل انفرادی و چه گروهی از مرزهای ایران تردد می‌کنند (چه مستقیم و چه غیرمستقیم)، با ارائه کارت واکسن و نتیجه منفی تست PCR امکان‌پذیر است. این مصوبه از اول آبان امسال اجرایی شد. البته سامانه صدور روادید پنچ روز بعد یعنی از پنجم آبان برای گردشگران متقاضی و آژانس‌های مسافرتی در دسترس قرار گرفت.
انجام آزمایش PCR برای گروه‌های سنی بالای ۱۲ سال الزامی است که باید دارای اعتبار حداکثر ۹۶ ساعت پیش از پرواز باشد.
طبق مصوبه ستاد ملی مدیریت کرونا، تردد وسایط نقلیه عمومی و شخصی در مرزهای زمینی جمهوری اسلامی ایران با رعایت اصول بهداشتی و پروتکل‌های مطرح شده از سوی این ستاد بدون مانع است.
برای دریافت و صدور ویزای الکترونیکی اتباع خارجی، می‌توان از طریق سایت Evisa.mfa.ir اقدام کرد. طبق اعلانات این سایت، گردشگران تبعه کشورهای آذربایجان، ترکیه، بولیوی، سوریه، گرجستان، ارمنستان، ونزوئلا، مصر، مالزی و کشور چین شامل قانون لغو روادید خواهند بود و ویزای توریستی برای این دسته از مسافران صادر نخواهد شد.
همچنین به تازگی سفرهای هوایی بین کشور عراق و ایران نیز شامل مقررات لغو روادید میشود.
ریز جزییات و مقررات ورود گردشگران به ایران
ضابطه کلی برای پذیرش گردشگران خارجی، ارائه کارت واکسن (تکمیل دو دوز واکسن) و ارائه تست منفی است؛ اما تبصره‌ها و موارد خاصی نیز در این مصوبه وجود دارد که در ادامه به شرح هریک از این تبصره‌ها می‌پردازیم.
تبصر اول؛ ممنوعیت طرح برای کشورهای قرمز کرونایی
تاکید میشود که تردد مستقیم یا غیرمستقیم از کشورهای پرریسک با قرمز اعلام شده از سمت سازمان جهانی بهداشت (WHO) شامل این مصوبه نخواهد شد.
تبصره دوم؛ تغییر وضعیت کرونایی کشورهای همسایه
چنانچه روند بیماری کشورهای همسایه تغییر کند و نیاز به اعمال محدودیت، قرنطینه یا ممنوعیت تردد گردشگران باشد، مراتب دستورالعمل از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به عنوان مرجع اعلام خواهد شد و اقدامات لازم از سوی کمیته‌های امنیتی، انتظامی صورت خواهد گرفت.
تبصره سوم؛ ضرورت تردد از مرزهای مجاز اعلام‌شده
برای مدیریت و کنترل روند شیوع بیماری در کشور، تردد مسافران از مرزهای زمینی که دارای امکانات و زیرساخت لازم است، امکان‌پذیر خواهد بود که لیست اولویت این مرزها به ترتیب زیر خواهد بود:
- مرز شلمچه در خوزستان (مرز ایران و عراق)
- مرز زمینی مهران در ایلام (مرز مشترک با عراق)
- مرز باشماق کرمانشاه (مرز عرق/اقلیم)
- مرز زمینی پرویزخان در کرمانشاه (عراق/اقلیم)
- مرز تمرچین در آذربایجان غربی (مرز عراق)
- مرز بازرگان در آذربایجان غربی (ترکیه)
- مرز زمینی سرو در آذربایجان غربی (مزر ایران و ترکیه)
- مرز زمینی پلدشت استان آذربایجان غربی (مرز ایران و نخجوان)
- مرز جلفا در استان آذربایجان شرقی ( نخجوان)
- مرز نوردوز آذربایجان شرقی (مرز ایران و ارمنستان)
- مرز پیله‌سوار در اردبیل (مرز ایران و آذربایجان)
- مرز آستارا در گیلان (مزر آذربایجان و ایران)
- مرز دوغارون در خراسان رضوی (مرز ایران و افعانستان)
- مرز میلک در سیستان و بلوچستان ( مرز ایران و افغانستان)
- مرز میرجاوه در سیستان و بلوچستان (مرز مشترک ایران و پاکستان)
تبصره چهارم؛ شرایط خاص ویزای ترانزیت
صدور ویزا برای مسافرانی که ترانزیتی هستند و تنها قصد تردد از مرزهای بین‌المللی طبق دستورالعمل‌های تردد را دارند، بدون مانع است.
تبصره پنجم؛ قوانین تردد وسایل نقلیه
تردد همه وسیله‌های نقلیه (چه عمومی و چه شخصی) با رعایت پروتکل‌های بهداشتی گفته شده از سوی وزارت بهداشت، بدون مانع است.
وضعیت اجرای این قوانین چگونه است؟
این تبصره‌ها و دستورالعمل‌ها با رویکرد احترام متقابل به گردشگران بین‌المللی تدیون شده است، بنابراین در صورت مشاهده رفتار تبعیض‌آمیز کشوری نسبت به گردشگران ایرانی که مسافر کشورهای دیگر هستند، بر اساس اصل متقابل تصمیم‌گیری خواهد شد.
همچنین نظارت بر اجرای این نکات برعهده وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است. درصورت مشاهده تخلف مراتب قانونی آن از طریق مراجع اجتماعی و انتظامی پیگیری خواهد شد.
براساس دستورالعمل‌های تصویب شده، تعیین مراکز اقامتی در صورت نیاز به قرنطینه گردشگرانی که از طریق مرزهای هوایی وارد کشور شده و علائم بیماری دارند، با توجه به اولویت استان‌های گردشگرپذیر (استان‌های تهران، اصفهان، فارس، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و هرمزگان) بر عهده وزارت گردشگری است.
وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران وظیفه دارد با فراهم کردن بستر ثبت مشخصات میزبان و اقامت گردشگران انفرادی در سامانه مطرح شده برای دریافت روادید الکترونیکی، اقدام به صدور ویزا منوط به محل اقامت مسافر (واچر) کند.
در شرایط مثبت بودن نتیجه تست PCR شرایط چطور است؟
درصورتی که پس از ورود به ایران، نتیجه آزمایش PCR مسافر مثبت بود، گردشگر با هزینه خودش در مراکز اقامتی مجاز اعلام‌شده از سوی وزارت گردشگری، قرنطینه میشود؛ تا زمانی که نتیجه آزمایش PCR او منفی شود.
همچنین وزارت خارجه موظف است درخواست ویزای گردشگری برای سفر به ایران را حداکثر طی مدت ۷۲ ساعت (سه روز) به دفاتر خدمات مسافرتی متقاضی صدور روادید برای مسافران، اعلام کند.
فرم خوداظهاری سلامت از سوی گردشگران باید حتما قبل از ورود به ایران پر شود. همینطور دریافت بیمه‌نامه معتبر که شامل بیمه کرونا و بیمه مسافرتی برای گردشگران میشود، قبل از اخذ ویزا برای همه گردشگرانی که قصد سفر به ایران دارند، الزامی است.
وزارت راه وشهرسازی هم موظف است تا شرایط بازگشت مسافرانی را که در مدت حضور در ایران به کرونا مبتلا شده و امکان طی کردن فرآیند قرنطینه ۱۴ روزه ندارند، تسهیل کند و مراکز قرنطینه مخصوص گردشگرانی را که از مرزهای هوایی وارد شده‌اند، از طریق شرکت‌های هواپیمایی به مسافران اعلام کند.
براساس مصوبه ذکر شده، هزینه‌های آزمایش PCR و قرنطینه پس از ورود به ایران تماما بر عهده خود مسافر است که بیمه‌های مسافرتی قسمتی از آن‌ها را پوشش می‌دهد.
سفر گردشگران فرانسوی به ایران
با وجود اینکه وزارت خارجه فرانسه سفر به ایران را برای شهروندانش توصیه نمی‌کند، اما چند روز پیش اولین گروه از توریست‌های فرانسوی پس از صدور دوباره ویزای گردشگری، وارد خاک ایران شدند.
این گردشگران با برنامه‌ریزی و مدیریت یک شرکت خصوصی بامداد ۱۶ آبان ۱۴۰۰ وارد ایران شده‌اند. تور ۱۵ روزه‌ای که از سوی این شرکت طراحی شده، گردشگران را به شهرهای تهران، همدان، کرمانشاه، اهواز، شیراز، یزد و اصفهان می‌برد و آن‌ها را با آداب ورسوم، فرهنگ منطقه و جاذبه‌های گردشگری و تاریخی آشنا می‌کند.
به گفته تورلیدرهای ایرانی، سفر گردشگران اروپایی به خصوص فرانسوی‌ها پس از سقوط هواپیمای اوکراینی به حالت تعلیق درآمده بود، چراکه وزارت امورخارجه فرانسه با یادآوری این حوادث از شهروندانش خواسته بود از سفر به ایران خودداری کنند.
این توصیه آخرین بار در ماه آوریل سال ۲۰۲۱ در سایت وزارت خارجه فرانسه ذکر شده بود و به تنش‌های موجود در خاک آذربایجان هم اشاره کرده بود. در این پست، از مسافران خواسته شده بود از سفر و تجمع در مناطق مرزی بپرهیزند.
در این سایت از شهروندانی که به شکل خودخواسته تمایل به سفر به ایران دارند، خواسته شده بود به قوانین لازم‌الاجرا در اروپا و ایران توجه کنند.
به طور مثال در سایت وزارت خارجه فرانسه اشاره شده که در صورت عدم‌استفاده از ماسک در محافل عمومی و مراکز خرید، پنجاه هزارتومان و در صورت نداشتن آزمایش PCR معتبر، دویست هزارتومان جریمه خواهید شد. همچنین اطلاعات تکمیلی شامل نقشه رنگ‌بندی کرونا در ایران و نحوه فعالیت اصناف در این شرایط را در اختیار شهروندانش قرار داد.
ورود گردشگران روسی به ایران بعد از لغو ممنوعیت ویزای توریستی
این گروه از توریست‌های روسی که از خرداد ماه سال ۱۴۰۰ آماده سفر به ایران بودند، به دلیل اوج‌گیری موج پنجم کرونا و محدودیت‌های ایجاد شده، سفرشان را به تعویق انداختند تا سرانجام ۱۳ آبان ۱۴۰۰ از فرودگاه امام خمینی وارد تهران شدند.
دولت ایران و روسیه در خرداد سال ۱۴۰۰ یک برنامه اجرایی تحت عنوان «لغو روادید گروهی گردشگری» را به توافق رساندند که بر اساس این موافقت‌نامه، شهروندان دو کشور به صورت گروهی (گروه‌های بین ۵ تا ۵۰ نفر) می‌توانند از طریق دفترهای مسافرتی و بدون روادید به روسیه یا ایران سفر کنند.
اعتبار این موافقت نامه تا سال ۲۰۲۳ خواهد بود. سفرهای انفرادی شامل این تفاهم‌نامه نمی‌شود و همچنان باید مراحل دریافت ویزا به شکل معمول را طی کند.
این گردشگران برنامه‌ای یک هفته‌ای برای سفر به کویر لوت، اصفهان، شیراز و کرمان را خواهند داشت.
جان دوباره گرفتن گردشگری بین‌الملل در ایران
با لغو ممنوعیت ویزای توریستی برای اتباع خارجی اولین قدم‌های احیای دوباره گردشگری بین‌الملل در ایران رقم خورد. به نظر می‌رسد با اجرای این مصوبه و همینطور آغاز سفرهای گردشگران کشورهای اروپایی به ایران، بتوانیم به شروع دوباره فعالیت‌های حوزه توریسم در ایران و اشتغال‌زایی امیدوار باشیم.
