طبیعت‌گردی، خرید، تاریخ‌بینی و خوش‌گذرانی! جاهای دیدنی بوشهر ایران همه این موارد را در یک سفر برای شما خاطره خواهد کرد. شهر بوشهر همیشه یکی از ستون‌های اصلی کشور در طول تاریخ بوده و هست و امروز می‌خواهیم به کمک راهنمای سفر به بوشهر ببینیم که دیدنی های آن کجاها هستند و از کجا آمده‌اند.
خب برسیم به جای جذاب مقاله، جایی که می‌خواهیم از اماکن دیدنی بوشهر حرف بزنیم.
جاهای دیدنی بوشهر
داستان سواحل ماسه‌ای بوشهر، معماری جذاب آن، موسیقی و غذاهای محلی و بوشهر گردی آن حتما حتما برایتان جذاب است. کمی پیش برویم که ریز به ریز جاذبه های بوشهر را با هم ببینیم.
کرانه‌های فارس
قطعا وقتی داریم از جاهای دیدنی بوشهر و جاذبه های بوشهر صحبت می‌کنیم، نمی‌شود که سواحل بوشهر آن را از یاد ببریم. اما تجربه‌ای که از سواحل ماسه‌ای بوشهر خواهید داشت کاملا فرق دارد. چرا؟ درست است که این سواحل بخش مهمی از جاهای دیدنی بوشهر هستند، اما هنوز امکانات زیادی در آن‌ها آماده نشده است.
اگر شما بودید همین کار را می‌کردید؟ شاید به این فکر باشید که نبودِ امکانات ممکن است تاثیر بدی روی جاذبه گردشگری داشته باشد، ولی همین که این سواحل تا حد زیادی بکر مانده‌اند آن‌ها را در فهرست دیدنی های بوشهر قرار می‌دهد.
یک پیشنهاد جالب! همانطور که می‌دانید، بخشی از مردم بوشهر برای کسب درآمد به صید ماهی مشغول هستند، اما صیدهایشان فقط ماهی نیست. معمولا جانورانی مانند ستاره دریایی، عروس دریایی، اسب دریایی و… هم به تور می‌افتند. از آنجایی که این جانوارن خوراکی نیستند، صیادان آن‌ها را خشک کرده و می‌فروشند. جمع کردن یک کلکسیون از این جانوران ایده جالبی است.
شاید باورتان نشود ولی اگر کمی پارتی داشته باشید، می‌توانید دندان کوسه (البته بچه کوسه) هم پیدا کنید!
به احتمال زیاد شما هم می‌دانید که یک زمان، نیروهای نظامی انگلیسی در جنوب کشور و مخصوصا در بوشهر ساکن بوده‌اند. اما می‌دانید چرا لقب «دریایی‌ترین شهر جهان» را به آن داده‌اند؟ چون اگر از روی عرشه‌ی کشتی و از فاصله به آن نگاه کنید، به نظر می‌رسد که تا نیمه در آب است و کرانه‌ای دیده نمی‌شود. چرا؟ چون ارتفاع بوشهر نسبت به سطح دریا خیلی پایین است و همین باعث به وجود آمدن چنین صحنه خاصی می‌شود. کل استان در مجموع چیزی حدود ۹۰۰ کیلومتر خط ساحلی دارد.
نخیلات یعنی چه؟
«نخیلات» کلمه‌ای است که محلی‌های بوشهر برای نخلستان استفاده می‌کنند. آیا می‌دانستید نخیلات که بخشی از جاذبه های گردشگری بوشهر هستند، در جهان کم نظیرند؟ شما حساب کنید ۳۹ هزار هکتار جنگل نخل و ۶ میلیون اصله درخت نخل. خرمایی که از این نخیلات به فروش می‌رسد بخش بسیار مهمی از اقتصاد کل استان بوشهر را تامین می‌کند. این مساله به حدی مهم است که دولت برای حمایت از آن‌ها در برابر آفت‌ها و بی‌آبی برنامه بیمه عملی کرده است. یعنی اگر بر اثر این بلایا ضرری به کشاورزان وارد شود، دولت غرامت آن را پرداخت خواهد کرد.
اما اهمیت نخیلات بوشهر در اقتصاد خلاصه نمی‌شود. اگر به طبیعت‌گردی و مردم‌شناسی علاقه‌مند باشید، آب همیشه روان میان نخل‌ها، روستاهای درون نخلستان‌ها با معماری و آداب و رسوم منحصر به فردشان و آب و هوایی که با کل مناطق دیدنی بوشهر فرق دارد، حال شما را خوب خواهد کرد.
بر اساس تجربه بسیاری از کاربران، اگر از این نخیلات دیدن کنید، بوشهری‌های مهمان‌نواز شما را دست خالی برنمی‌گردانند. اما اگر می‌خواهید به عنوان سوغاتی هم خرما بگیرید، می‌توانید از همین مناطق، تازه‌ترین خرمای جنوب را بگیرید.
همچنین بخوانید: سوغات شهرهای ایران چیست؟ از کجا، چه سوغاتی بیاوریم؟
برای دیدن نخلستان‌ها و بوشهر گردی باید از ساحل و دریا فاصله گرفت و بیشتر در دل استان بوشهر فرو رفت و به مناطق و شهرستان‌هایی مانند وحدتیه، سعدآباد، آب پخش، برازجان، دشتستان، دشتی و جم رفت. برای پیدا کردن مسیر به هر کدام از این مناطق فقط کافی است روی آن کلیک کنید تا روی گوگل مپ برای شما نمایش داده شود.
دیدنی های بوشهر، شهر اولین‌ها
بندر بوشهر در طول تاریخ معمولا در خط مقدم نوسازی و مدرنیته قرار داشته است. چرا؟ دو دلیل اصلی دارد:
- بند بوشهر مرکز استان بوشهر است
- عمده فعالیت‌های کشتیرانی و بازرگانی در این بندر انجام می‌شود
حالا چرا می‌گوییم بوشهر شهر اولین‌هاست؟ بندر بوشهر از اولین شهرهای ایران بود که صنعت چاپ سنگی به آن وارد شد و در آن رونق گرفت. همچنین مردم بوشهر از اولین ایرانی‌هایی بودند که با نشریه و مجله آشنا شدند. فرودگاه بوشهر جزو سه فرودگاه قدیمی کشور است و با این‌که در تاریخ صنعت هوانوردی ایران قدمت زیادی دارد، فرودگاهی بدون سانحه بوده است.
هویت تاریخی بوشهر
ایران از قدیمی‌ترین کشورهای جهان است و هنوز هم با وجود این همه پیشرفت، باز هم رد پای تاریخی را می‌توان در جای جای آن پیدا کرد. از موزه‌ها و کاخ‌های بی‌نظیرمان بگیرید تا معماری خانه‌ها و مساجدمان، همگی نشان‌دهنده فراز و نشیب‌های تاریخی ما هستند.
در اکثر شهرها و شهرستان‌های ایران بافت قدیمی شهر، معماری جذابی دارد و بوشهر هم از این قاعده مستثنی نیست. اما آنچه بافت قدیمی شهر بوشهر را برای بوشهر گردی متمایز می‌کند، نوع معماری بناهاست که ترکیبی از معماری ایرانی و هندی است. تمام عمارت‌ها نمایی به رنگ سفید یا زرد دارند و از سنگ‌های مرجانی و گچ ساخته شده‌اند. در پوشش سقف‌شان از بوریا و چوب صندل استفاده شده است و جنس در و پنجره‌ها نیز از چوب ساج است که محصول کشورهای آفریقایی است. اگر کمی دقیق‌تر شویم، میبینیم که جاهای دیدنی بوشهر (یا هر شهر دیگر) را می‌توان در لا به لای چنین موارد ریزی هم دید.
به دلیل بندری بودن بوشهر، بیشتر تاجران شهر خانه‌هایشان را نزدیک به بندر می‌ساختند و به همین دلیل بافت قدیمی شهر به دریا نزدیک است. بعضی عمارت‌ها دو بخش مسکونی و تجاری داشته‌اند: بخشی که اهل منزل سکونت می‌کردند و بخش دیگری به عنوان محل کار و کسب صاحب خانه.
زندگی در مناطقی به گرمی جنوب باعث می‌شود که مردم تا جایی که می‌توانند از طبیعت برای خنک شدن استفاده کنند. یکی از این راه‌ها، استفاده از معماری بهینه است. یعنی چه؟ یعنی دیوارها، حجره‌ها، پنجره‌ها و طاقچه‌های خانه‌ها در بافت سنتی بوشهر طوری طراحی شده‌اند که نهایت استفاده را از جریان باد ببرند.
بیشتر بناهای این مناطق دیدنی بوشهر «شناشیر» دارند. خیلی ساده بخواهیم بگوییم، شناشیرها در حقیقت نوعی بالکن چوبی و کرکره‌ای هستند که جلوی پنجره‌ها ساخته می‌شدند و مشرف به حیاط کوچه بوده‌اند. در فصل‌های بهار و تابستان، این شناشیرها پر می‌شوند از گلدان‌های پرگل! اگر به بافت سنتی بوشهر سر زدید، حواس‌تان به درهای چوبی این منطقه نیز باشد. در ساخت این درها از هیچ میخ یا بست فلزی استفاده نشده و دق‌الباب‌های زیبایی دارند. محله‌های دهدشتی، شنبدی، کوتی و بهبهانی چهار محله‌ی قدیمی و از مهمترین مناطق بوشهر محسوب می‌شوند. همچنین بهتر است بدانید که شناشیر را به صورت «شناشیل» هم می‌گویند.
بوشهر فهرست بالابلندی از جاذبه‌های تاریخی دارد که ریشهر، آب‌انبار قوام، خانه قاضی، عمارت ملک، گور دختر، عمارت دهدشتی، مدرسه‌ی گلستان، امام‌زاده عبدالمهین، قبر ژنرال انگلیسی، آرامگاه اصفهانی، معبد خدادریا، کلیسای مسیح مقدس، قلعه‌ی هلندی‌ها، کنیسه‌ی یهودیان، قبرستان انگلیسی‌ها و عمارت حاج رییس بخشی از این فهرست جاهای دیدنی بوشهر هستند.
دریا + موزه: موزه دریانوردی بوشهر
چه اهل موزه‌گردی باشید و چه علاقه‌مند به دریانوردی و بوشهر گردی، موزه‌ی دریانوردی بوشهر می‌تواند برایتان جالب باشد. می‌دانید که بوشهر یکی از قطب‌های کشتی‌سازی ایران است و موزه‌ی دریانوردی بوشهر پر است از اشیای قدیمی و عتیقه‌ی دریانوردان و سیاحان قدیمی. ابزار و ادوات دریانوردی از قدیمی‌ترین قطب‌نماها تا جدیدترین تکنولوژی‌های روز دنیا در صنعت کشتی‌سازی و دریانوردی را در این موزه می‌توانید ببینید.
این مکان زمانی کنسولگری کشور انگلستان در ایران بود، اما بعد از انقلاب آن را در اختیار نیروی دریایی قرار دادند. جالب است بدانید که در این موزه، علاوه بر مواردی که گفتیم، ادوات جنگی هم وجود دارد. وسیله‌هایی که برای سیر در دریا استفاده می‌شوند در کل دو دسته هستند: سطحی (یعنی روی آب حرکت می‌کنند) و غیرسطحی (یعنی زیر آب حرکت می‌کنند).
در موزه دریانوردی بوشهر از هر دو نوع ادوات وجود دارد. این هم ناگفته نماند که اسم اصلی موزه دریانوردی بوشهر «موزه دریا و دریانوردی خلیج فارس» است. خلاصه این که اگر می‌خواهید همه جاهای دیدنی بوشهر را تجربه کنید، این مورد را حتما در فهرست خودتان بگذارید.
لوکیشن موزه دریانوردی روی گوگل مپ
منطقه حفاظت‌شده نایبند
یک پارک ملی از جنس دریا! آن هم در سواحل خلیج فارس. می‌دانید چرا آن را به منطقه حفاظت‌شده تبدیل کردند؟ نای بند در نزدیکی عسلویه قرار دارد و عسلویه هم بیشتر از همه چیز، روی صنعت تمرکز دارد. این یعنی محیط اطراف عسلویه هم خواه ناخواه تحت تاثیر قرار می‌گیرند و اگر محافظت نشوند، در طول زمان دیگر از جاهای دیدنی بوشهر فقط اسم می‌ماند. به همین دلیل دارند از آن محافظت می‌کنند تا مناظر بکر آن برای همه نسل‌ها خاطره بسازد. منطقه حفاظت شده نایبند به نوعی هم از جاذبه های بوشهر محسوب می‌شود.
نای بند با جغرافیای تپه‌ماهوری و پوشش گیاهی زیبا و کم‌نظیرش مثل درخت انجیر معابد با تنه‌های تنومند و درختان حرا با ریشه‌های شناور در آب، زیستگاه و محل تخم‌گذاری لاک‌پشت‌ها و پرندگان مهاجر است. شمالی‌ترین جنگل درختان حرا در خلیج فارس را که از باارزش‌ترین زیستگاه‌های ساحلی هستند، در نایبند می‌بینید.
در جنوب نایبند منطقه‌ای سرسبز و ماسه‌ای به نام «نگاء» وجود دارد که هنوز خیلی از گردشگران هم آن را نمی‌شناسند و به همین خاطر، سرسبزی و زیبایی‌اش حفظ شده است. این منطقه در مکانی سبز و آرام و در کنار ساحل خلیج فارس در فاصله‌ی بین استان‌های بوشهر و هرمزگان محل استراحت مسافران و گردشگران این مسیر است.
برای شما هم سوال شد که چرا این منطقه اسم عجیبی دارد؟ اگر ریشه‌اش را بدانید، آن‌قدر هم عجیب نیست. نظرهای مختلفی وجود دارد، اما اکثریت می‌گویند که اسم اصلی این منطقه «ناو بند» بوده، یعنی جایی که ناوها در آن لنگر می‌انداختند و اصطلاحا قایق‌هایشان را می‌بستند و البته این منطقه از دیدنی‌ترین جاذبه های گردشگری بوشهر است.
لوکیشن نایبند روی گوگل مپ
بندر سیراف، بزرگترین بندر تاریخی ایران
بندر سیراف که این روزها با اسم بندر طاهری هم شناخته می‌شود، شهری باستانی در بخش مرکزی شهرستان کنگان، بزرگترین بندر تاریخی ایران و از جاذبه های گردشگری بوشهر است. سیراف همچنین یکی از قدیمی‌ترین بنادر ایران نیز است که در دوره‌های ساسانی و اسلامی پررونق‌ترین بندرکشور بود و روابط تجاری زیادی با روم و یونان در اروپا، ماداگاسکار در آفریقا و حتی کانتون چین در آسیا داشته است. همین غنای تاریخی آن را به یکی از قدیمی‌ترین جاهای دیدنی بوشهر کرده است.
معماری شهر باستانی بندر سیراف شبیه معماری روستای ماسوله در شمال کشور است. این بندر در زمان رونقش به آزادی شهره بوده و بیش از سیصدهزار نفر جمعیت آن از زرتشتیان، مسیحیان، مانویان، یهودیان، بوداییان و اقوامی همچون رومیان، یونانیان و چینی‌ها به آزادی در کنار هم زندگی می‌کرده‌اند.
یکی از زیباترین و بهترین بناهای عمومی سیراف مسجد جامع آن است که حدود سال ۱۸۸ قمری به جای ویرانه‌های یک دژ ساسانی بنا شده است.
یکی دیگر از دیدنی های بوشهر در این شهر، عمارتی قدیمی به اسم «عمارت شیخ جبار نصوری» است که به آن قلعه نصوری هم می‌گویند. این عمارت متعلق به خاندان نصوری است و در اوایل دوره‌ی قاجاریه ساخته شده است. این عمارت که بر روی تپه‌ی‌ای بلند و مشرف به دریا ساخته شده، دو حیاط اندرونی و بیرونی و یک شاه‌نشین دارد. قدمت بنا حدود ۲۰۰ سال است. آنچه این بنا را از بناهای مشابه متمایز می‌کند، هجده تابلوی بسیار زیبا از مجالس شاهنامه فردوسی است که در ایوان غربی آن نقاشی شده‌اند و از جاذبه های بوشهر است.
موسیقی بوشهری
موسیقی بوشهری بسیار غنی است و اشکال گوناگونی دارد. موسیقی بوشهری کمی از موسیقی آفریقا نیز تاثیر گرفته است. شروه، سبالو، شروه، خیام‌خوانی، یزله، نِیمببه از فرم‌های مهم موسیقی بوشهری هستند. در سال‌های اخیر نیز گروه‌های موسیقی موفقی مانند کاکوبند و لیان از این شهر پا گرفته‌اند و در سطح کشور مشهور شده‌اند.
دیدنی های بوشهر با غذا و سوغاتی
در استان بوشهر بازارهای متفاوتی برای هر نوع سلیقه‌ای پیدا می‌شود. شهرهای گناوه و دیلم بازارهای بزرگی دارند و بسیاری از مردم محلی و گردشگران برای خرید به این شهرها می‌روند. در شهر بوشهر نیز مجتمع تجاری‌تفریحیِ زیتون، مراکز خرید ملت، آزادی، بوشهر، لیان و آزادگان در کنار بازارهای سنتی مثل بازار صفا، بازار قدیمی، بازار شهرداری و بازار روز جای خوبی برای خرید هستند.
یکی از دلایلی که محلی‌ها و گردشگران ترجیح می‌دهند از بازار گناوه یا سایر بازارهای نزدیک آن خرید کنند این است که واردات در این بخش از کشور بیشتر انجام می‌شود و به همین دلیل قیمت اجناس نسبت به چیزی که در بازار است پایین‌تر است. البته این را هم نباید فراموش کرد که اگر خوب بگردید و بلد باشید، می‌توانید حتی اجناس اورجینال و خارجی هم پیدا کنید.
بازار قدیمی بوشهر
بازار قدیمی بوشهر که در بافت قدیمی شهر و در محله‌ی دهدشتی قرار دارد، بسیار پررفت‌وآمد است و با حدود ۲۵۰ باب مغازه در دوران قاجار ساخته شده است. بازار قدیمی بوشهر در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.
گلیم و گبه، عباى پشم شتر، گرگوربافى، حصیربافى، نمدمالی، توربافی، تونیره بافی، دولچه، سفال و سرامیک از سوغاتی های بوشهر هستند. اگر دوست دارید به جای لباس، سوغاتی‌های خوشمزه بگیرید، انواع خرما، حلوای مسقطی، ارده، حلوا راشی، حلوای سنگک، خارک پخته و رنگینک گزینه‌های خوبی هستند.
همچنین اگر اهل غذای دریایی هستید، پیشنهاد می‌کنیم سری هم به بازار ماهی بوشهر در خیابان شهدا بزنید که مطمئنیم دست خالی برنخواهید گشت.
سفره غذایی بوشهر‌ی‌ها به دلیل نزدیکی به دریا و صید ماهی و میگو، با غذاهای دریایی رنگین شده است. آشپزهای بوشهری در طبخ ماهی‌های شوریده، شیر و حلوا، قلیه‌ی ماهی و میگو، ماهی سرخ‌کرده، ماهی شکم‌گرفته و ته‌انداز معروف هستند. قیمه بوشهری از غذاهای معروف غیردریایی بوشهر است که در مناسبت‌ها و مراسم‌های خاص نیز پخته می‌شود.
عمارت ملک
یکی از جاهای دیدنی بوشهر که با وجود بی‌توجهی و بی‌مهری مسئولان هممچنان پا برجاست و گردشگران را به‌سمت زیبایی‌های خود می‌کشد، عمارت ملک بوشهر است. این بنای تاریخی یک قرن قدمت دارد و به یکی از افراد ثروتمند بوشهر به نان «محمدمهدی ملک‌التجار» تعلق داشته است.
عمارت ملک بوشهر را معماران فرانسوی طراحی کرده و ساخته‌اند. این مجموعه در ۲ طبقه ساخته شده و دیوارهای آن پُر از نقاشی است. سالن پایین عمارت ملک بوشهر با هدف ملاقات‌های رسمی ملک‌التجار و طبقه بالا هم برای مهمانی‌های خصوصی او ساخته شده است.
عمارت ملک بوشهر در بافت قدیمی شهر قرار دارد و به همین دلیل هم دسترسی به آن خیلی آسان است. از هر کجای بوشهر که باشید می‌توانید با تاکسی‌های بوشهر به عمارت ملک بروید.
گورستان سیراف
یکی از مکان های دیدنی بوشهر که علاوه بر حال‌وهوای ترسناک بسیار دیدنی است و داستان‌های زیادی در دل خود جای داده، گورستان سیراف است. این فضا در قلب صخره‌‌ها و دره‌های حوالی بندر سیراف قرار گرفته است.
این گورستان بین دو دره لیر و شیلو قرار دارد. اگر در زاویه مناسب بایستید، به دریا هم اشراف خواهید داشت و می‌توانید از تضاد جذاب آب و خشکی لذت ببرید.
درد وره‌های قبل از اسلام . پادشاهان دستور دادند حفره‌هایی عمیق و به شکل‌های مختلف در قسمت‌های گوناگون ایجاد شود تا محلی برای جمع‌آوری آب باران و ذخیره آن باشد. این اولین کاربری گورستان سیراف بود.
بعد از مدتی این منطقه برای کاربردهای دیگری مثل دفن اموات، عبادت و حتی نگهداری از سالمندانی که روزهای آخر عمرشان را سپری می‌کردند، مورد استفاده قرار گرفت. گورستان سیراف حالا فقط یکی از جاهای دیدنی بوشهر است و کاربری دیگری ندارد.
گور دختر
گور دختر مظلوم‌ترین و عاشقانه‌ترین صحنه‌ای است که می‌توانید ببینید.این آرامگاه از دیدنی‌های شهر برازجان است و در قلب دشتستان قرار دارد. این آرامگاه به رسم زرتشتیان ساخته شده چون در دوران هخامنشی اجساد در دخمه‌هایی در قلب دشت یا کوه قرار می‌گرفت تا ناپاکی جسم مرده، خاک مقدس را آلوده نکند.
شباهت این مقبره به پاسارگاد کوروش بزرگ اولین نشانه از تعلق آن به دوران هخامنشی یعنی ۲۵۰۰ سال قبل است، اما کسی نمی‌داند این آرامگاه را چه کسی ساخته، چرا در این نقطه ساخته شده و چه داستان‌هایی در پس آن قرار دارد. احتمال می‌رود ماندانا، مادر کوروش یا آتوسا، دختر کوروش و یا خواهر کوروش بزرگ در این مقبره دفن شده است.
گور دختر در حقیقت، ۲۲ تکه سنگ کرمی ساده و بدون نقش و نگار است که با بست‌هایی به نام بست دم چلچله‌ای به یکدیگر متصل می‌شوند. این بست‌ها فلزی و توکار هستند و از نمای بیرونی نمی‌توان متوجه وجود آن‌ها شد.
آب انبار قوام
یکی از مهمترین جاهای دیدنی بوشهر، آب انبار قوام است. سال ساخت آب انبار قوام به بیش از ۱۷۰ سال پیش برمی‌گردد. این آب انبار در سال ۱۲۳۴ هجری شمسی یعنی در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار و توسط شخصی به‌نام علی‌اکبر قوام‌الملک شیرازی احداث شده است.
بنای آب انبار قوام به‌عنوان یکی از مکان های دیدنی بوشهر، معماری حیرت‌انگیزی دارد و در گذشته‌های دور یکی از مهمترین منابع تامین آب آشامیدنی مردم بوشهر بوده ولی حالا به رستوان تبدیل شده و پذیرای گردشگران از شهرهای مختلف است.
برای بازدید از نمای بیرونی آب انبار قوام نیازی نیست هزینه‌ای پرداخت کنید.
شما هم از جاهای دیدنی بوشهر بگویید
جاهای دیدنی بوشهر که در این فهرست آورده‌ایم را خودتان دیده‌اید؟ اگر یادتان باشد از لب دریا تا دل شهر و بخش‌های تاریخی آن را با هم نگاهی کردیم. اما قطعا دیدنی های بوشهر در این فهرست تمام نمی‌شوند و ما هم مانند شما به دنیال تجربه‌ها و جاهای جدیدی هستیم.
اگر قبلا به بوشهر رفته و تجربه نابی دارید، دوست داریم که بیشتر درباره مکان های دیدنی بوشهر بخوانیم!
سلام ممنون بابت اطلاعاتتون ولی لطفا مردم را برای از بین بردن محیط زیست ترغیب نکنید ، عروس دریایی خشک شده و دندان بچه کوسه در کلکسیون به چه دردی از دردهای بی کران محیط زیست ایران به جز نابودی بیشتر میاد؟
حتی جمع آوری صدف از سواحل هم باعث نابودی ساحل میشه!
خود ما باید مسئولیت نابودی محیط زیست بی نظیر ایران بر عهده بگیرم خود ما مردم نه حکومت
دمت گرم و سرت خوش باد
بسیار عالی واقعاً طبیعت رو نباید نابود کرد
خیلی جالب بود ❀