کلیسای مارسرگیز ارومیه و یک قرن و اندی تاریخ

آذربایجان غربی کم کلیسا ندارد؛ آن از کلیسای پطروس پولس، کلیسای هوهانس مقدس و آن هم کلیسای سورپ گئورک، کلیسای ننه مریم، کلیسای ماوانا و البته کلیسای مارسرگیز. اما از بین تمام آن کلیساهای تاریخی، امروز می‌خواهم از کلیسای تاریخی ارومیه برایتان بنویسم که در زمان ساسانیان بنا شده و همه نه، اما خیلی از مسیحیان آشوری، ارمنی، کاتولیک، پروتستان آن را یک مکان مقدس تمام عیار می‌دانند.

کلیسای مارسرگیز ارومیه که به خاطر محل دفن دو مسیحی رومی ارزش مذهبی بیشتری پیدا کرده، امروز یکی از جاهای دیدنی ارومیه و چه بسا یکی از جاهای دیدنی آذربایجان غربی محسوب می‌شود که دیگر جایش در مجله گردشگری علی بابا حس نمی‌شود.

تاریخچه کلیسای مارسرگیز ارومیه

انگار که ایران و روم بازی‌شان گرفته بود، سال‌ها با هم می‌جنگیدند. حالا یک زمان ایرانی‌ها به لباس رزم در می‌آمدند و به تاخت می‌رفتند و سربازهای رومی را از زیر تیغ می‌بردند. یک زمان هم این رومی‌ها بودند که دست بالاتر را داشتند. داستان اتفاقاتی که در بین جنگ‌های ایران و روم افتاده شنیدنی است. اما می‌خواهم ریزتر شوم و قصه کلیسایی را برای‌تان روایت کنم که دو روایت برایش وجود دارد.

عکس از: سایت Google Maps

یک روایت می‌گوید زمانی که خسروپرویز زمام امور حکومت ساسانی را به دست گرفته بود، همسرش، شیرین آرزوی پیروزی ایران علیه پادشاه روم را می‌کرد که بالاخره آرزویش برآورده شد و به مبارکی آن پیروزی، دستور داد کلیسایی را در محل فعلی کلیسا بسازند. حالا چرا کلیسا؟ چون شیرین مسیحی بود.

عکس از: سایت Google Maps

در راویت دوم که ماجرایش زمین تا آسمان فرق می‌کند، گفته می‌شود در دوره ساسانیان، پادشاه روم که کمر بسته بود به نابودی مسیحیت، یک فرمانده رومی به نام سرگیز و و معاون رومی‌اش به نام برگوس که مسیحی شده بودند و دینشان را تبلیغ می‌کردند، را به شرق ایران تبعید کرد و اجازه نمی‌داد پایشان را به محل فعلی کلیسا که جزئی از حکومت روم بود، بگذراند.

عکس از: سایت Google Maps

پادشاه روم دستور داده بود که اگر این‌ها به محل فعلی کلیسا بیایند، اعدام‌شان کنند. آن‌ها پایشان را کرده بودند در کفش‌هایشان و محل فعلی کلیسا را ترک نمی‌کردند که همین کار آن‌ها، سرشان را به باد داد و خون‌شان را به زمین ریخت. بعدها به خاطر این دو مسیحی یک کلیسا ساخته شد و نامش را کلیسای مارسرگیز گذاشتند. این کلیسا همینطور روزگار می‌گذارند تا اینکه آن را در سال ۱۳۵۴ خورشیدی در آثار ملی ایران به ثبت رساندند.

پیشنهاد خواندنی: مدرسه هدایت ارومیه و گشت‌وگذار در تاریخ مصور شهر

کلیسای مارسرگیز کجاست؟

آدرس: ایران، استان آذربایجان غربی، کیلومتر ۱۲ ارومیه، روستای کوهپایه‌ای سیر، دامنه کوه سیر، کلیسای مارسرگیز یا کلیسای سیر.

عکس از: سایت Google Maps

لوکیشن کلیسای مارسرگیز روی گوگل مپ

بهترین مسیر دسترسی به کلیسای مارسرگیز

برای بازدید از این جاذبه که یکی از جاذبه های تاریخی ارومیه در نظر گرفته می‌شود، باید به استان آذربایجان غربی و ۱۲ کیلومتری ارومیه سفر کنید. همین که خودتان را به روستای کوهپایه‌ای سیر رساندید، باید عزمتان را برای یک راهپیمای در دامنه کوه سیرداغی جزم کنید و بعد از آن است که می‌توانید کلیسای مارسرگیز ارومیه را ببینید.

عکس از: سایت Google Maps

کلیسای مارسرگیز ارومیه آرامگاهی مقدس

همین که سرگیز و برگوس مسیحی شدند و برای تبلیغ دین‌شان راهی می‌شدند تا پیامشان را به گوش مردم دنیا برسانند، پادشاه روم آن‌ها را تهدید می‌دید و بعیدشان کرد به شرق ایران و اجازه نمی‌داد به محل فعلی کلیسا بیایند که در این صورت، کامشان به مرگ تلخ می‌شود. البته همینطور هم شد.

عکس از: سایت Google Maps

پادشاه روم که فکر می‌کرد ریشه مسیحت را حداقل در حکومت روم از بین برده، فکرش را هم نمی‌کرد که ۳۰۰ سال بعد، خودِ حکومت روم هم مسیحی شود و آشوریان که حکومت این منطقه از ایران را به دست گرفته بودند و از قضا آن‌ها هم مسیحی بودند، عنوان «مار» یعنی حضرت را برای این دو انتخاب کنند و آن‌ها را به مارسرگیز یا حضرت سرگیز و ماربرگوس یا حضرت برگوس صدا کنند.

پیشنهاد خواندنی: ساختمان شهرداری ارومیه گشت‌وگذار در تاریخ شهر

آیا کلیسای مارسرگیز ارومیه اسم دیگری دارد؟

این کلیسا را بیشتر به کلیسای مارسرگیز می‌شناسند. اما یک نام دیگر هم دارد که آن را از کوه سیر ارومیه گرفتند؛ کلیسای سیر.

عکس از: سایت Google Maps

نگاهی به معماری کلیسای مارسرگیز

کلیسای مارسرگیز ارومیه قدیمی است. آن‌قدر قدیمی که آن را یکی از چند کلیسای تاریخی ارومیه می‌دانند. قدمتش هم از روی در و دیوار سنگی با ملات و ساروجش پیداست. این کلیسا از سنگ‌هایی ساخته شده که شکل و اندازه آن را سترگ و بزرگ نشان می‌دهد.

عکس از: سایت Google Maps

همین که وارد کلیسا شوید، هر چیزی که به کلیسا شباهت داشته باشد را می‌بینید. اگر به سقفش هم نگاه کنید، متوجه سوراخ‌هایی می‌شوید که اگر روحانی مسیحی در آن‌جا دعایی چیزی بخواند، صدایش برای هر کسی که در داخل کلیساست، شنیده می‌شود. در ضمن، در پشت کلیسا هم یک فضایی دیده می‌شود که یک اطاق و دخمه به نام چله را شامل می‌شود.

پیشنهاد خواندنی: کلیسا ننه مریم ارومیه؛ کلیسای تاریخی با معماری متفاوت

گشتی در بخش‌های مختلف کلیسای مارسرگیز

کلیسای مارسرگیز ارومیه یک ورودی دارد که از طریق آن می‌توانید وارد دو بخش کلیسا شوید؛ یک بخش که ورودی، سالن نیایش و محراب و اتاق‌های اطرافش را شامل می‌شود، بخش دومش هم یک سالن را در بر می‌گیرد که طاق هر دو بخش از این کلیسا به شکل طاق گهواره‌ای و به صورت نعلی شکل طراحی شده‌ است.

عکس از: سایت Google Maps

ورودی

قبل از وارد شدن به کلیسای مارسرگیز ارومیه، چشم‌تان به نوشته مرمت شده‌ای می‌خورد که چیزی از آن ملتفت نمی‌شوید. چون به زبان فارسی نیست. منتهی از چیزی که روی آن نوشته شده، می‌گویند که قدمتش کلیسا را مشخص کرده و می‌گوید که قدمت کلیسا برمی‌گردد به ۱۸۰۰ سال قبل.

عکس از: سایت Google Maps

همین که بخواهید وارد  کلیسا شوید خواه ناخواه مجبورید سر تعظیم بیاورید و راه‌تان را به داخل باز کنید. چون ورودی کلیسا طوری طراحی شده که نه اینکه بخواهید، بلکه مجبورید سرتان را پایین بیاورید و وارد این کلیسای قدیمی شوید. اصلا قصد معمارش هم همین بوده. البته هر مومن مسیحی این کار را نه از حقارت، بلکه از روی عظمت کلیسا و احترام به دو مسیحی که در آن‌جا دفن شدند انجام می‌دهند.

پیشنهاد خواندنی: سه گنبد ارومیه نمادی از معماری زیبای سلجوقیان

حیاط

انگار حیاط نه تنها در زمان پهلوی و قاجار و صفویه، بلکه حتی در سلسله‌های قبل هم اهمیت داشته بود. چون این کلیسای تاریخی ارومیه یک حیاط دارد و اطرافش را دیوار کشی کردند.

عکس از: سایت Google Maps

بهترین زمان بازدید از کلیسای مارسرگیز

استان آذربایجان غربی یکی از استان‌های سرد ایران است. برای همین برای تماشای جاهای دیدنی آذربایجان غربی و حتی جاهای دیدنی ارومیه و حتی بازدید از کلیسای مارسرگیز پیشنهاد می‌کنم بهار و تابستان را انتخاب کنید.

عکس از: سایت Google Maps

ساعت بازدید از کلیسای مارسرگیز

راستش را بخواهید هنوز که هنوز است نمی‌دانم ساعات بازدید از این کلیسا چگونه و چطور است. چون یکی می‌گوید کلیسای سیر شبانه روزی باز است و یکی دیگر هم می‌گوید که فقط یکشنبه‌ها می‌توانید واردش شوید. نمی‌دانم کدامش درست است. اما تنها چیزی که می‌دانم این است که برای بازدید از این کلیسای تاریخی لازم نیست بلیطی یا چیزی بخرید.

عکس از: سایت Google Maps

کعبه مسیحیان جهان

تا به حال نشده بود از کلیسا برایتان بنویسم. از مسجد و آرامگاه نوشته بودم، اما کلیسا نه. برای همین امروز هر چه که از کلیسای مارسرگیز ارومیه می‌دانستم و نمی‌دانستم نوشتم. کلیسایی که در زمان حکومت سلسله ساسانیان و درگیری آن‌ها رومیان بنا شده بود و برعکس کلیساهای امروز دنیا که چوبی است، معماری سنگی سترگ خودش را بعد از ۱۸۰۰ سال حفظ کرده و حتی دو نفر از رومیان مسیحی‌شده را هم در دل خودش جای داده است.