نیشابور گنجینه‌ای از جاهای دیدنی است. شهر فیروزه‌تراشی آرامگاه شاعران بزرگی را در دل خود جا داده و آثار تاریخی و معماری ارزشمندی دارد که نمی‌شود از آنها گذشت. در این مقاله از علی بابا تعدادی از جاهای دیدنی نیشابور را مرور می‌کنیم.
نیشابور که تاریخ باسابقه‌ای در هنر و ادبیات دارد، دو بار پایتخت ایران بوده است، در دوره طاهریان و در ابتدای دوره سلجوقی. نیشابور در جاده ابریشم جایگاه مهمی داشت و در دوره پس از اسلام، مرکز سفال‌گری کشور به‌حساب می‌آمد. تراشیدن فیروزه هنر قدیمی در این‌جاست و در حال حاضر دومین شهر پرجمعیت خراسان رضوی به‌شمار می‌رود. این شما و این جاهای دیدنی نیشابور.
جاهای دیدنی نیشابور که حتما باید ببینید
۱. آرامگاه خیام
پیشنهاد می‌کنیم گردش در نیشابور را با بازدید از آرامگاه خیام شروع کنید. شاید با نظریه‌های خیام در ریاضی و ستاره‌شناسی چندان آشنا نباشید، اما حتما گوش‌تان با شعرهای این شاعر بزرگ آشناست.
آرامگاه خیام یکی از محبوب‌ترین مکان های دیدنی نیشابور است که کمتر مسافری بدون دیدن آن سفرش را به پایان می‌رساند.
تابلوهای راهنمای آرامگاه خیام را می‌توانید به‌راحتی در نیشابور پیدا کنید. مقبره این شاعر پرآوازه در باغی چشم‌نواز قرار گرفته است. وارد باغ که بشوید، تندیس خیام را می‌بینید. اما چشم‌تان را از تندیس و درختان تنومند باغ بردارید تا به بنای اصلی آرامگاه برسید. این‌جا بنایی تماشایی‌ست که مهندس هوشنگ سیحون هنرمندانه طراحی کرده است. سیحون محل این بنا را به‌ترتیبی انتخاب کرده که سه متر پایین‌تر از اطرافش قرار گیرد و بهار که از راه برسد، شکوفه‌های زردآلود روی آرامگاه بریزد.
این ساختمان ارزشمند با معماری بی‌همتایش در سال ۱۳۴۱ ساخته شده است. این شاهکار معماری ۱۰ کتیبه دارد که روی هر کدام از آن دو رباعی از خیام می‌بینید. سیحون همه جزییات این بنا را باتوجه به شخصیت عمر خیام طراحی کرده، مثل تعداد این کتیبه‌ها که ۱۰ تا هستند، چرا که ۱۰ اولین عدد دورقمی‌ست.
تیغه‌های بنا در سقف به‌هم می‌رسند و به‌شکل ستاره درمی‌آیند. موزه تخصصی خیام را در محوطه باغ پیدا می‌کنید. در چهار بخش موزه آثار تاریخی از ابزار ستاره‌شناسی تا نسخه‌های خطی حکیم عمر خیام به نمایش درآمده است. از ۸ صبح تا ۸ شب امکان بازدید از این بنا وجود دارد.
نشانی: میدان فضل، انتهای خیابان عرفان، باغ خیام
۲. آرامگاه عطار نیشابوری
از آرامگاه خیام کمتر از دو کیلومتر رانندگی کنید، در انتهای خیابان عرفان به آرامگاه عطار می‌رسید. عطار نیشابوری را در سال‌های درس و مشق با کتاب‌هایی مثل منطق‌الطیر و تذکره‌الاولیا شناختیم. این عارف و ادیب قرن هفتم، آرامگاه زیبایی دارد که در محوطه پارک و میان درختان قرار گرفته است.
ساختمان اولیه را امیر علی‌شیر نوایی در دوره تیموری برپا کرد. این بنا پس از سال‌ها در سال ۱۳۱۴ مرمت شد. در دوره پهلوی دوم و در دهه ۷۰ هم آرامگاه عطار را مرمت کرده‌اند.
بنای آرامگاه عطار به‌شکل هشت‌ضلعی‌ست و چهار ورودی دارد. از بیرون که به بنا نگاه می‌کنید، چهار غرفه دارد که به‌زیبایی کاشی‌کاری شده‌اند. مزار فریدالدین عطار نیشابوری وسط بقعه دیده می‌شود.
گنبد بقعه هم کاشی‌کاری سنتی دارد. روی کاشی‌ها طرح‌های گل و بوته و نقش‌های هندسی می‌بینید که بیشتر به‌رنگ آبی، سفید، زرد و سبز هستند. روی مزار این عارف و شاعر نیشابوری، با خط ثلث نوشته شده است.
نشانی: خیابان عرفان
بیشتر بخوانید: سفری به جاهای دیدنی اطراف مشهد
۳. مقبره کمال‌الملک
حالا که برای دیدن آرامگاه عطار آمده‌اید، سرتان را بچرخانید تا یکی دیگر از شاهکارهای معماری کشور را ببینید؛ آرامگاه کمال‌الملک که بدون تردید یکی از بزرگ‌ترین نقاش‌های ایرانی و از جالب‌ترین جاهای دیدنی نیشابور به‌حساب می‌آید.
محمد غفاری که لقب کمال‌الملک را از ناصرالدین شاه قاجار دریافت کرد، در کاشان به‌دنیا آمد و در مدرسه دارالفنون تهران درس نقاشی خواند. ناصرالدین شاه در بازدید از دارالفنون استعداد او را کشف کرد و این‌گونه بود که محمد غفاری به دربار قاجار رفت.
او ۱۷۰ تابلوی نقاشی ارزشمند برای قاجارها کشید، اما بعد از کشیدن تابلوی تالار آینه بود که لقب کمال‌الملک را به‌دست آورد. هوشنگ سیحون بنای آرامگاه کمال‌الملک را در ۱۳۳۷ به‌زیبایی و هماهنگ با آرامگاه عطار طراحی کرد. بالای مزار کمال‌الملک، نقش‌برجسته‌ای از او می‌بینید.
نشانی: خیابان عرفان
۴. آرامگاه پرویز مشکاتیان
حیف است تا آرامگاه عطار و کمال‌الملک بروید و سری به آرامگاه پرویز مشکاتیان نزنید. کافی‌ست حدود ۱۲۰ متر پیاده‌روی کنید و به آن سوی خیابان بروید.
پرویز مشکاتیان از بزرگان موسیقی و اهل نیشابور بود. آهنگ‌ساز، موسیقی‌دان، پژوهشگر موسیقی و استاد دانشگاهی که خیلی‌ها به‌عنوان استاد نوازنده سنتور او را می‌شناختند. تندیسی از استاد را کنار مزار او می‌بینید.
نشانی: خیابان عرفان، مقابل آرامگاه عطار نیشابوری
۵. مسجد جامع نیشابور
اگر در این فکر هستید که دیگر در نیشابور کجا را ببینید، تماشای مسجد نیشابور را از دست ندهید. مسجد جامع نیشابور که بزرگ‌ترین مسجد شهر هم هست، یادگار دوره تیموری‌ست و در دوره صفوی بازسازی شده است. این بنا در ۱۳۱۷ به ثبت ملی رسیده. مسجد جامع گنبد و مناره ندارد و در آن چهار ایوان، سه درگاه و پنج کتیبه تاریخی می‌بینید. در صحن مسجد حوض قرار گرفته است.
اما از کتیبه‌ها بگوییم که دو تا از آنها به شاه عباس اول تعلق دارند و تاریخ ۹۹۱ خورشیدی را نشان می‌دهند. بالای محراب هم کتیبه‌های قرآنی پیدا می‌کنید که با خط ثلث نوشته شده‌اند.
این را هم بدانید که مقبره معمار مسجد در زیرزمین همین بنا قرار گرفته است. در چهار طرف مسجد جامع، شبستان‌هایی با ستون‌ها و سقف‌های آجری قرار دارد که مانند بنای اصلی، ویژگی معماری دوره تیموری را به‌نمایش می‌گذارند.
نشانی: خیابان امام خمینی
۶. افلاک نمای خیام
آسمان‌‌نمای خیام یکی دیگر از مکان های دیدنی نیشابور است که علاقه‌مندان ستاره‌شناسی را جذب خود می‌کند. مجموعه افلاک‌نمای خیام در فاصله ۶۵۰ متری آرامگاه خیام قرار گرفته. در این افلاک‌نما می‌توانید نمای ۱۸۰ درجه از آسمان و ستارگان ببینید.
با کمک ابزار و فناوری پدیده‌های طبیعی مثل ماه‌گرفتگی، خورشیدگرفتگی، شفق و حرکت سیاره‌ها در آسمان‌نما به‌نمایش درمی‌آید. افلاک‌نمای خیام سه طبقه است و شامل کتابخانه، سالن همایش و موزه می‌شود.
نشانی: خیابان خیام
۷. بازار سرپوش
بازارها یکی از جاذبه‌های محبوب شهرها به‌حساب می‌آیند و خیلی‌ها دوست دارند با قدم زدن زیر طاق بازارهای قدیمی، حال‌وهوای گذشته را برای خودشان زنده کنند. بازار قدیمی نیشابور که بین محلی‌ها به بازار سرپوش معروف است، یکی از قدیمی‌ترین بازارهای استان خراسان رضوی به‌شمار می‌رود که همچنان پابرجاست و جزو جاهای دیدنی نیشابور به‌شمار می‌رود.
در زمان گذشته این بازار از دروازه مشهد تا دروازه عراق ادامه داشته است. درواقع ساخت بازار سرپوشیده نیشابور از دوره صفوی شروع شده که اکنون در جنوب بازار و به سمت دروازه عراق قرار گرفته است. در دوره‌های زندیه تا پهلوی بخش‌های دیگر بازار هم ساخته شدند. باوجود این، ساختار بازار انسجام کافی دارد و شامل بخش‌های مختلفی مثل مسجد، حمام و قهوه‌خانه است.
نشانی: خیابان امام خمینی
۸. باغ و عمارت امین‌الاسلامی
باغ و عمارت امین‌الاسلامی هم برای تماشا خوب است و هم برای خستگی در کردن. عمارت امین‌الاسلامی در دوره پهلوی دوم ساخته شده، اما سبک معماری آن به دوره پهلوی اول برمی‌گردد.
این عمارت در میان باغی با درختان کهنسال قرار دارد و تا چند سال پیش به خانواده امین‌الاسلامی تعلق داشت. پس از فروش عمارت به شهرداری، باغ آن به پارک تبدیل شد. اگر گذرتان به نیشابور افتاد، به این باغ سر بزنید و عمارت باشکوهش را تماشا کنید.
نشانی: خیابان امام خمینی
۹. کاروانسرای شاه عباسی
همان‌طور که از اسمش پیداست، کاروانسرای شاه عباسی نیشابور در دوره صفوی ساخته شد. این کاروانسرا اکنون به موزه نیشابور تبدیل شده و در بخش‌های باستان‌شناسی، مردم‌شناسی و در بخش ویژه موزه، اشیای تاریخی را به نمایش گذاشته است.
در این کاروانسرای تاریخی بازارچه صنایع دستی هم برپاست. اگر بخواهید از نیشابور فیروزه بخرید، یکی از گزینه‌ها سر زدن به کاروانسرای شاه‌عباسی است.
نشانی: خیابان امام خمینی، نرسیده به میدان خیام
۱۰. دهکده چوبی
در فاصله ۱۵ کیلومتری شهر یکی از جاذبه های دیدنی نیشابور قرار گرفته که خیلی‌ها برای دیدنش به این‌جا می‌آیند. در ورودی شهر ماشین را پارک می‌کنید، هزینه ورودی می‌پردازید و وارد می‌شوید.
از آرامگاه خیام تا دهکده چوبین ۱۱ کیلومتر فاصله است.
دهکده چوبی در روستای محمدآباد آقازاده قرار گرفته است. این روستا زادگاه مهندس حمید مجتهدی بود. مهندس در این روستا دهکده‌ای از چوب برپا کرد. این‌جا همه چیز از چوب ساخته شده، هم ساختمان‌ها و هم وسایل آنها. البته جرقه ساخت چنین دهکده‌ای، درست کردن یک آلاچیق کوچک چوبی بود.
معروف‌ترین بنای این دهکده، مسجد چوبی است. مسجد چوبی نیشابور در مقابل زلزله هشت ریشتری مقاومت می‌کند و اولین مسجد چوبی دنیاست. خلاصه می‌توانید به دهکده چوبین سر بزنید، در کوچه‌های پر درختش پیاده‌روی کنید و بناهای بی‌همتای آن‌را ببینید. فروشگاه صنایع دستی هم دارد که دست خالی برنگردید.
نشانی: جاده خیام یا جاده نیشابور به اسحاق‌آباد، روستای محمدآباد
نیشابور جاهای دیدنی زیاد دیگری دارد. شما برای ما بنویسید کدام جاذبه این شهر را دیده‌اید و به دیگران پیشنهاد می‌کنید.
بیشتر بخوانید: جاهای دیدنی ایران که حداقل یک بار باید ببینید
