تالاب میانکاله یکی از هزاران هزار جاذبه های گردشگری ایران است. این منطقه که در شهرستان بهشهر استان مازندران واقع شده، در زمره زیباترین و بکرترین جاذبه‌های گردشگری کشورمان قرار دارد.
از مناظر طبیعی، اسب‌های نیمه وحشی سرخ‌مو، انارهای ترش، شنزارهای ساحلی، باتلاق‌ها، آبگیرها، مرداب جنگلی، بوته‌های تمشک بوته‌های انار، مه و غبار صبحگاهی و سایر جاذبه‌های بی‌نظیر این منطقه که بگذریم، حضور هزاران پرنده مهاجری که آرام در آب نشسته و یا بر فراز آب به پرواز درآمده‌اند را نمی‌توان نادیده گرفت.
به‌ویژه در نیمه دوم سال که پرندگانی از قبیل فلامینگو، قو، پلیکان، مرغابی و… به این منطقه خوش آب‌وهوا پناه آورده و منظره‌ای بی‌نظیر را به تصویر می‌کشند به گونه‌ای که میانکاله را به بهشت پرنده‌نگری ایران تبدیل می‌کنند.
میانکاله از سال ۱۳۴۸ به‌عنوان «منطقه حفاظت‌شده» مشخص شده است؛ به‌گونه‌ای که تالاب‌ها و سواحل این منطقه تحت حفاظت سازمان محیط زیست ایران قرار دارند. تالاب میانکاله بیش از ۴۰ هزار هکتار مساحت دارد و سالانه بالغ‌بر یک میلیون و ۵۰۰ هزار پرنده از ۱۵۰ گونه پرنده در جهان در این تالاب زندگی می‌کنند.
ضمن اینکه این تالاب علاوه بر پرندگان مهاجر، محل تخم‌گذاری و زیستگاه اصلی بسیاری از ماهیان دریای مازندران نیز است.
با همه شرایط و ویژگی‌های بی‌نظیری که این منطقه از آن برخوردار است، اما متاسفانه خبر مرگ هزاران پرنده مهاجر که هرساله در سفر به جنوب در تالاب میانکاله پناه می‌گیرند، موضوع ناگواری است که از ابتدای زمستان سال جاری مطرح شده و نگرانی‌های بسیاری پیرامون آن به وجود آمده است.
البته این نخستین بار نیست که این اتفاق ناگوار گریبان پرندگان مهاجری که رنج سفر را به جان خریده و برای ادامه حیات خود به این منطقه پناه می آوردند را گرفته است. چراکه، شواهد حکایت از آن دارد که حدود ۱۲ سال پیش نیز چنین فاجعه ای رخ داده و محیط زیست این منطقه را با چالش عمده ای مواجه کرده است.
نکته‌ای که در این میان باید به آن توجه کرد این است که علیرغم وجود چنین سابقه‌ای اما تاکنون هیچ‌گونه بررسی علمی‌ای دراین‌باره صورت نگرفته و امروزه با وقوع مجدد این اتفاق بسیاری از کارشناسان و دست اندرکاران را دچار سردرگمی کرده است.
در هرحال، ماجرای مرگ حدود ۱۲ هزار پرنده مهاجر در زمستان سال جاری در تالاب میانکاله در حالی موجب بروز نگرانی‌ها و اظهارنظرهای فراوانی شده است که هنوز دلایل قطعی وقوع آن مشخص نشده است.
به‌گونه‌ای که باوجود اینکه در هفته گذشته رئیس سازمان دامپزشکی اعلام کرده بود عامل مرگ این پرندگان سم بوتولیسم است؛ اما، بسیاری از فعالان محیط زیست معتقدند ممکن است عوامل انسانی در این فاجعه اثرگذار بوده باشند.
بر اساس این فرضیه، احتمالا سمی که کشاورزان استفاده می‌کنند، عامل آلوده کردن محیط زیادی از تالاب بوده و همین موضوع منجر به مرگ پرندگان شده است. اما نظر عده ای از کارشناسان مبنی بر اینکه برای آلوده کردن این محدوده از تالاب نیاز به سم بسیار زیادی است و این فرضیه عقلانی نیست، عملا آن را رد می کند.
برخی گمانه‌زنی‌ها هم حکایت از آن دارد که پرندگان مهاجر به علت مصرف طعمه آلوده مسموم شده‌اند که با توجه به اینکه بر اساس نظر متخصصان مربوطه، پرنده مرده، پرنده خوبی برای شکار نبوده و فروش پرنده مرده راحت نیست و پرنده باید موقع شکار زنده باشد، این فرضیه نیز به‌خودی‌خود رد می‌شود.
از سوی دیگر برخی بر این باورند که با انتشار ویروس کرونا در اکثر کشورها و تلفات ناشی از آن در چین، ممکن است این ویروس از طریق پرندگان مهاجر وارد کشورهایی ازجمله ایران شده و دلیل مرگ این پرندگان هم وجود همین ویروس جدید باشد.
با توجه به همه این شایعات و اما و اگرهای مطرح شده چند روز پیش مدیرکل دامپزشکی استان مازندران از نمونه‌برداری در دو نقطه از شهرستان گلوگاه و بهشهر خبر داده و گفته بود: آزمایش‌های لازم بر روی نمونه‌برداری‌ها انجام شده و نتیجه قطعی اطلاع‌رسانی می‌شود.
همه این گمانه‌زنی‌ها در حالی اتفاق افتاده که به‌تازگی رئیس بیمارستان دامپزشکی تهران با تاکید بر اینکه ایران با مشکلات و آلودگی‌های زیست محیطی و همچنین تغییر اقلیم مواجه است گفته مسائل و مشکلات مدیریتی، اقتصادی و بیماری باعث می‌شود نتوانیم به‌راحتی علت تلف شدن پرندگان مهاجر را تشخیص دهیم.
بنا به گفته پیام محبی سازمان دامپزشکی اعلام کرده که ویروس کرونا، نیوکاسل و آنفلوانزاهای حاد پرندگان از علل مرگ پرندگان در تالاب میانکاله نبوده است و باید به نظر این سازمان اعتماد کرد.
درهرحال، علیرغم اینکه تاکنون محیط زیست استان و دامپزشکی اقدامات خوبی در این زمینه انجام داده‌اند اما با توجه به بحرانی بودن شرایط و نگرانی‌هایی که در سطح استانی، ملی و بین‌المللی ایجاد شده است، انتظار می‌رود هرچه زودتر نتیجه قطعی این بررسی‌ها اعلام شود.
