صنعت گردشگری علاوه بر اینکه یکی از شاخصه‌های مهم در توسعه‌یافتگی کشورها محسوب می‌شود، نقش مهمی نیز در ایفای صلح جهانی و تعاملات فرهنگی ایفا می‌کند؛ ازاین‌روست که گردشگری همواره به‌عنوان یک عضو جدایی ناپذیر در نهادها و سازمان‌های بین‌المللی مطرح است.
به‌عنوان مثال، مدت‌هاست که سازمان همکاری اقتصادی (اکو) فعالیت‌هایی را در بخش گردشگری تدارک دیده و درصدد است تا با رونق این بخش در راستای توسعه اقتصادی گام بردارد. کشورهای عضو اکو حدود ۵۰۰ میلیون نفر جمعیت دارند که دارای قرابت بسیاری از نظر فرهنگی و تاریخی با یکدیگر هستند. به‌همین دلیل است که بهره‌گیری از ظرفیت‌های منطقه، تنوع فعالیت‌های گردشگری، در دسترس بودن خدمات کیفی و آشنایی با منطقه، همواره به‌عنوان یک نیاز ضروری برای گردشگری در این حوزه محسوب می‌شود.
برآوردهای کارشناسانه حاکی از آن است که چنانچه به ظرفیت‌های گردشگری بالقوه کشورهای عضو اکو با یک نگاه هدفمند و برنامه‌ریزی شده، توجه شود، این منطقه در مرکز توجه عمومی گردشگران بین المللی قرار خواهد گرفت. حوزه اکو ظرفیت قابل توجهی از نظر میراث تاریخی و فرهنگی در اختیار دارد، ضمن اینکه بین دو بازار مهم گردشگری و جهانی اروپا و چین قرار گرفته که اهمیت توجه به گردشگری را برای کشورهای منطقه دوچندان می‌کند.
با این حال، با نگاهی گذرا به وضع گردشگری در منطقه اکو درمی‌یابیم که این صنعت مهم، در چند سال اخیر از رونق بازمانده است. به‌گونه‌ای که عدم توجه به آن باعث شده در برخی از کشورهای عضو، آثار باستانی ویران شده و از بین بروند. این بی‌مهری‌ها در حالی به چشم می‌خورد که کشورهای عضو اکو از نگاه تنوع جغرافیایی، غنای تاریخی و فرهنگی جایگاه ممتازی را در صنعت گردشگری دارا هستند.
علیرغم همه پتانسیل‌های موجود، متاسفانه آنگونه که انتظار می‌رود از این بخش بهره‌برداری نشده است. بنابراین، طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده دبیرخانه اکو موظف به ترویج صنعت گردشگری در منطقه، از طریق توسعه استراتژی‌ها و سیاست‌های مناسب است.
سفر در تاریخ و حرکت در جغرافیا
دبیرکل سازمان اکو در رابطه با اهمیت و وضعیت گردشگری در منطقه مذکور با بیان اینکه سیر و سیاحت همواره نقشی بنیادین در شکل‌گیری تمدن مشرق زمین و ظهور ارزش‌های شرقی و پایداری و ماندگاری آنان داشته است، گفت: قرن‌ها پیش اجداد ما ساخت چاپارخانه‌ها، راه ابریشم، کاروانسراها و… را با هدف انسجام مبادله و دستیابی به ریشه‌های تمدن شرق بر پایه علم و فرهنگ و ادب سرزمین‌های شرقی در دستور کار خود قرار دادند.
هادی سلیمان پور ادامه داد: قطعا علاوه بر ساخت و سازها، برای تحقق این امر بهره‌گیری از ابزار سیاحت، زیارت، تجارت و پاسخ آنان به نیازهای زمان خود نیز در ماندگاری تاریخ تاثیرگذار بود و به‌همین دلیل است که تاریخ کهن ماندگار ماند. قرن‌ها گذشت و در چند قرن گذشته منطقه ما از هم گسیخته شد و اقوام از هم دور افتادند؛ در اثر این از هم گسیختگی شناختمان از هم کم و کمتر شد.
وی تصریح کرد: به‌گونه ای که اگر امروزه از عموم مردم که هیچ، اگر از بزرگان سیاست، ادب، فرهنگ و دین منطقه بزرگ اکو نیز بپرسیم که تا کنون سمرقند، بلخ، بخارا، شوش، لاهور، گنجه، سلطانیه و ختن را دیده‌اید؟ آیا با قبایل پاکستان و افغانستان و عشایر عراق ملاقات داشته و ویژگی‌های فاخر فرهنگی و تمدنی آنها را می‌شناسید؟ به جرات می‌گویم که قطعا عده قلیلی به شما پاسخ مثبت خواهند داد.
سلیمان‌پور اظهار کرد: ازاین‌روست که می‌گویم ما از هم گسسته‌ایم و همدیگر را نمی‌شناسیم. بنابراین، اهمیت اکو به این دلیل است که در عصر حاضر و در دوران معاصر به شکل‌گیری نگاه منطقه‌گرایی در این بخش مهم آسیا توجه ویژه‌ای داشته که یکی از مهمترین ابزارهای تحقق این امر در صنعتی به نام گردشگری تجلی یافته است.
وی با بیان اینکه امروزه گردشگری به حوزه‌ای بی‌نظیر برای شناخت مجدد یکدیگر و ملاقات اعضای یک خانواده بعد از چند قرن تبدیل شده‌است، گفت: ازاین‌روست که تاکید دارم این مقوله را نباید دست کم گرفت. علاوه‌بر همه اینها، گردشگری کاربرد اقتصادی عظیمی نیز دارد. چراکه، اکو خانواده‌ای نیم میلیارد نفری ساکن در عرصه‌ای بسیار وسیع با مظاهر شگفت‌انگیز طبیعی، تمدنی، میراثی، تاریخی، ادبی و هنری است.
دبیرکل سازمان اکو افزود: مردمان این منطقه با تنوع فرهنگی و اجتماعی جذاب جلوه‌گاه اصالت‌های تاریخی و تمدنی کهن در این منطقه هستند. بنابراین، اگر مایلید در تاریخ سفر و در جغرافیا حرکت کنید؛ اگر بوها، مزه‌ها و طعم‌های معمولی شما را خسته کرده و اگر علاقه‌مند به طی طریق در هفت اقلیم هنر و عرفان و علم و ادب هستید به منطقه اکو نگاه بیندازید.
وی ادامه داد: ضمن اینکه، بیش از نیمی از مردم این منطقه در روستاها ساکن هستند؛ اکنون که امسال سال گردشگری و توسعه روستایی نامگذاری شده است، انتظار می‌رود برنامه‌های توسعه‌ای حول این محور بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و در راستای رونق گردشگری و توسعه روستایی در این منطقه تلاش ویژه‌ای صورت گیرد.
سلیمان‌پور خاطرنشان کرد: همانطور که گفته شد، گردشگری عامل تعیین‌کننده‌ای در اقتصاد منطقه است. در سال ۲۰۱۸ میزان بازدیدکنندگان از منطقه، ۷۸ میلیون نفر بوده که درآمدی بالغ بر ۵۱ میلیارد دلار به‌همراه داشته است. ۲۷ میلیون نفر از گردشگران از ساکنان داخل منطقه بوده‌اند که این رقم ۳۴ درصد کل بازدیدکنندگان را تشکیل می‌دهد. براساس آمار و شواهد موجود، می‌توان به سهولت به این نتیجه رسید این حوزه ظرفیت بی‌نظیری برای جذب گردشگر دارد که قطعا برای تحقق آن باید برنامه‌ریزی مناسبی صورت گیرد.
وی تاکید کرد: در صورت داشتن نگاه ویژه و برنامه‌ریزی مناسب به گردشگری منطقه می‌توان شاهد به‌وقوع پیوستن دستاوردهای بی‌نظیری با محوریت گردشگری در این عرصه بود. به‌ویژه اکنون که شیوع کرونا محدودیت‌های بیشماری را برای این صنعت رقم زده‌است با مدیریتی صحیح و ایجاد تحرک در این صنعت می‌توان از این منطقه به‌خوبی در حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بهره‌برداری کرد.
براساس این گزارش، اکو یک سازمان اقتصادی منطقه‌ای است که سه کشور ایران، پاکستان و ترکیه برای نخستین بار آن را پایه‌ریزی کردند و در حال حاضر اعضای آن به ۱۰ کشور رسیده است. طبق اساسنامه این سازمان، اکو برای بهبود شرایط توسعه اقتصادی پایدار کشورهای عضو و حذف تدریجی موانع تجاری در این منطقه فعالیت‌هایی را در دستور کار خود قرار داده است.
