داستان‌های علی بابا چیزی جز داستان تلاش‌های علی‌بابایی‌ها نیست. همانطور که در مقاله قبلی داستان‌های علی بابا گفته بودیم، ما از علی‌بابایی‌ها می‌گوییم تا داستان‌های علی بابا را تعریف کرده باشیم. همه آدم‌هایی که متعهدانه پا در راه «کوه بدون قله» گذاشته‌اند و موفقیت‌های خودشان را هم‌راستای رشد شخصی و رشد تیمی می‌بینند.
این بار هم در معرفی تیم‌های علی بابا رفته‌ایم سراغ تیم کاردرست طراحی محصول تا با تک‌تک اعضای این تیم آشنا شویم و بدانیم روزهایشان در علی بابا چگونه می‌گذرد.
تیم طراحی محصول علی بابا چه می‌کند؟
تیم «طراحی محصول» از سه بخش مهم یعنی طراحی محصول (Product Design)، تحقیق تجربه کاربری (UXR) و بهینه‌سازی نرخ تبدیل (CRO) تشکیل شده است.
همه اعضای این تیم ۱۰نفره تلاششان را به کار بسته‌اند تا تجربه‌ای خوب از فرایندهای خرید در وب‌سایت و اپلیکیشن علی بابا بسازند. در واقع جادوی این تیم، شناخت رفتار کاربران و تحلیل چگونگی عملکرد آن‌ها هنگام مواجهه با وب‌سایت و اپلیکیشن برای رسیدن به بهینه‌ترین تجربه کاربری است.
اگر بخواهیم همه کارهای این تیم حرفه‌ای را بازگو کنیم باید بخش‌های این تیم را بشناسیم:
بخش تحقیق تجربه کاربری یا User Experience Research از افرادی تشکیل شده که به صورت مداوم در حال جمع‌آوری دغدغه کاربران و مشکلات آن‌ها حین استفاده از علی بابا هستند. اعضای این بخش با استفاده از روش‌های مختلف مثل تست کاربردپذیری، فرم نظرسنجی، پرسش و پاسخ تلفنی و… به این مسائل آگاه می‌شوند.
بخش طراحی محصول یا Product Design از طراحانی تشکیل شده که با دریافت درخواست‌های ذی‌نفعان و همچنین بررسی دقیق گزارش‌های تحلیلی از UXR و CRO، بهترین مسیر حرکت برای یک کاربر را طراحی می‌کنند. در واقع Product Design یعنی حل مساله با کمک طراحی.
بخش CRO هم با کمک دو بخش دیگر، تست‌هایی را طراحی و سپس اجرا می‌کنند تا با بررسی نتایجش، بهترین راهکارهای ممکن برای مسائل پیدا شوند. بررسی میزان نرخ تبدیل، چگونگی مسیر حرکت کاربر و بسیاری از اطلاعات کمّی دیگر هم از وظایف این بخش از تیم طراحی محصول است.
حالا با تک‌تک اعضای این تیم آشنا می‌شویم و از زبان خودشان همه دغدغه‌ها و کارهایشان را مرور می‌کنیم.
احسان، طراح محصول تور
احسان وظیفه طراحی محصول تور علی بابا را به عهده دارد که الحق یکی از پیچیده‌ترین محصولات علی باباست. احسان برای طراحی رویه‌های محصول تور با دو گروه کاربر در ارتباط است؛ اول کاربران خرید تور علی بابا و دوم آژانس‌های مسافرتی که در بازارگاه (Market Place) علی بابا تور تعریف می‌کنند.
سروکار داشتن با مسیر خرید و فروش این دو گروه کاربر پیچیده است، اما احسان نه تنها از این پیچیدگی هراس ندارد بلکه خودش می‌گوید جذاب‌ترین بخش کارش همین است که از دل این پیچ‌وخم‌ها سریع‌ترین، آسان‌ترین و درست‌ترین راه‌ها را پیدا کند.
احسان میانه‌اش با دورکاری هم بد نیست. خودش می‌گوید: «با هر دو حالت دورکاری و حضور در شرکت خوشحالم، به خصوص که در تیم طراحی محصول همه اعضای تیم در دسترس هستند و هر وقت که نیاز به همفکری داشته باشم می‌توانم با ابزارهای آنلاینی که در دسترس داریم پیدایشان کنم.»
وقتی از احسان می‌پرسیم چه چیزی در علی بابا خوشحالش می‌کند، لبخند می‌زند و پاسخ می‌دهد:
«من یک سال و سه ماه پیش کارم را در علی بابا با یک پروژه سنگین شروع کردم و از همان روز اول، همراهی همکارانم را حس کردم. اینکه همکارانم و علی بابا به من این فرصت را می‌دهند که خودم باشم و کارهایم را به سرانجام برسانم، خوشحالم می‌کند.»
همانطور که احسان از همراهی همکارانش خوشحال است، همکارانش هم او را یکی از پذیراترین اعضای تیم طراحی محصول می‌دانند؛ به هر حال هیچ حسی یک‌طرفه ایجاد نمی‌شود.
میلاد، طراح محصول علی بابا
میلاد یکی از طراحان خوش‌سلیقه و هنرمندی است که در تیم هسته طراحی محصول فعالیت می‌کند. دغدغه اصلی‌اش کارکردن روی زبان طراحی محصول علی بابا است و بر طراحی آیکن و تصویرسازی تمرکز دارد.
همکاران میلاد می‌گویند میلاد در خلق ارتباط با دیگران هم درست مثل طراحی‌هایش خوش‌سلیقه است و باید مدال خوش‌اخلاق‌ترین دیزاینر ایران را به او اعطا کنند.
ارتباط بین تیم طراحی از طریق ابزارهای آنلاین و جلسات روزانه و هفتگی ایجاد می‌شود، اما میلاد ترجیح می‌دهد هر روز به دفتر روز اول بیاید و همکارانش را از نزدیک ببیند.
در ادامه این صحبت از میلاد درباره تیم طراحی محصول می‌پرسیم و او می‌گوید:
«مهمترین ویژگی تیم ما این است که این تیم واقعی است و هر کس درست سر جای خودش نشسته است. اینکه همه ما به همدیگر فرصت همفکری می‌دهیم، ایده‌های جدید دیگران را با گوش جان می‌شنویم و به‌روز و خلاقیم یعنی می‌توان به آینده این تیم و کارهایی که قرار است ارائه بدهد، امیدوار بود.»
میلاد معتقد است علی بابا جای رشد است. علی بابا با دادن فرصت رشد به تک‌تک افراد، رشد تیم‌ها را باعث می‌شود که این صحیح‌ترین شیوه رشد تیمی است.
پویا، طراح محصول پرواز داخلی و خارجی
طراحی یکی دیگر از محصولات علی بابا یعنی محصول پرواز داخلی و خارجی بر عهده پویاست. اساسا پویا آچار فرانسه تیم طراحی محصول به شمار می‌رود، چون در کنار کار اصلی‌اش، در تیم هسته طراحی هم روی توسعه سیستم طراحی (که زبان بصری محصولات علی باباست) به همکارانش کمک می‌کند.
محاسبات، تعریف قوانین، ایجاد convensionهای طراحی، مستندسازی، بالا و پایین کردن پیکسل‌ها، ارائه دیزاین به تیم Front-end و بعضا تعریف چرخه‌های درون‌تیمی از اصلی‌ترین کارهای پویا در این تیم است.
وقتی از پویا می‌پرسیم از بین این همه مشغله و وظیفه کدام بخش‌های کارش را بیشتر دوست دارد، می‌گوید به طور کلی از دست‌وپنجه نرم کردن با چالش‌های روزمره لذت می‌برد، اما خلق یک چارچوب از پایه و دیزاین تحت یک چارچوب مقیاس‌پذیر جذاب‌ترین بخش کار اوست.
پویا اصولا درونگراست و دورکاری برایش لذت‌بخش است، اما هر چه بیشتر جلو می‌رود دلش بیشتر برای همکارانش تنگ می‌شود و دوست دارد فرصت‌های بیشتری را در دفتر حضور داشته باشد تا آن‌ها را از نزدیک ببیند؛ همکارانی که به عقیده پویا تک‌تکشان با استعدادها و پیشینه‌های مختلف دور هم جمع شده‌اند و بهترین نتایج را می‌گیرند.
درباره علی بابا از پویا می‌پرسیم و او می‌گوید: «آرامش در قبال تعهد، من را به علی بابا پایبند می‌کند. اینکه من به کارم متعهد هستم بدون اینکه نیاز باشد کسی روی من نظارت کند. آرامشی که سازمان در قبال تعهدم به من هدیه می‌دهد، جذاب‌ترین بخش علی‌بابایی بودن است.»
حسن، طراح محصول تیم اپلیکیشن
حسن یکی از باسلیقه‌ترین اعضای تیم طراحی محصول است. حسن جواب همه سوالات شما را در مورد چارچوب‌های طراحی و استانداردهای جهانی می‌داند و بهترین راه حل‌ها را مطابق همین استانداردها پیش پایتان می‌گذارد.
کار اصلی حسن این است که نیازهای کاربران را شناسایی کند تا راه حلی هماهنگ با انتظارات کسب‌وکار ارائه کند. از طرفی به عنوان عضوی از تیم هسته طراحی وظیفه دارد زبان طراحی یکپارچه‌ای برای تمام محصولات علی بابا ایجاد کند و روی پیروی تیم‌ها از این زبان طراحی نظارت داشته باشد.
حسن از میان این همه کار ریز و درشت، چالش‌های روزانه‌اش را دوست دارد. از طرفی گستردگی خدمات علی بابا و خاص بودن کاربرانش رنگ‌وبوی این چالش‌ها را متفاوت می‌کند که همین برای حسن جذاب است.
درباره آینده تیم طراحی محصول از حسن می‌پرسیم و او پاسخ می‌دهد: «آینده‌ای بسیار روشن در انتظار این تیم است. به‌شخصه پیش‌بینی می‌کنم با فرهنگی که دیزاین داخل سازمان پخش می‌کند اثربخشی دیزاین بیش از پیش به چشم خواهد آمد.
این فرهنگ باعث می‌شود که همه محصولات بیشتر از قبل کاربرمحور بشوند و با دیدگاه حل مساله و مبتنی بر داده بتوانند مسیر خودشان را شفاف‌تر کنند.»
حسن ترجیح می‌دهد در دفتر روز اول حضور داشته باشد تا هم اثربخشی‌اش بیشتر شود و هم با این تیم خوش‌آتیه بیشتر در ارتباط باشد. تیمی که به عقیده حسن یکپارچه است و ارتباطات درون‌تیمی به همت فرزان، سرپرست تیم، به خوبی در آن جاری شده است.
مارال، طراح محصول اتوبوس و قطار
مارال وظیفه طراحی دو محصول دیگر علی بابا یعنی اتوبوس و قطار را به عهده دارد. به طور خلاصه وظیفه مارال، طراحی بصری (User Interface) و تجربه کاربری (User Experience) مناسب برای این دو محصول است.
مارال معتقد است که یکی از جالب‌ترین بخش‌های کارش، تحلیل رفتارهای کاربر و ارائه راه حل مناسب برای آنهاست؛ اینکه می‌بیند نیاز کاربران با ساده کردن فرایندی پیچیده پاسخ داده شده، برایش بسیار لذت‌بخش است.
مارال مصداق بارز مفهوم «کوه بدون قله» در علی بابا است و همیشه برای بهتر شدن و رسیدن به ایده‌آل تلاش می‌کند.
مارال اعتقاد دارد مهمترین جاذبه تیم طراحی محصول همکاری تیمی اعضا و توانمندی و تمایل تک‌تک بچه‌ها برای به اشتراک‌گذاری دانش است. تیمی که توانسته کارهای بزرگی مثل پروژه DLS را انجام بدهد مسلما آینده درخشانی خواهد داشت.
شروع دورکاری برای مارال آسان نبود، اما خیلی زود خودش را با وضعیت تطبیق داد و حالا فکر می‌کند انعطاف‌پذیری دورکاری کمک می‌کند که کارهایش را اولویت‌بندی کند، بدون اینکه زمانی در ترافیک یا رفتوآمد تلف شود. هرچند ایده‌آل مارال تعادل میان دورکاری و حضور در دفتر روز اول است.
حسین، طراح محصول هتل
اگر پروتوتایپی پرجزییات دیدید، شک نکنید که کار حسین است! اصلا انگار خلاقیت و پرداختن به جزییات در خون حسین جریان دارد.
حسین وظیفه طراحی محصول هتل را به عهده گرفته و همه توان و ایده‌هایش را برای این محصول به کار گرفته است. حسین سعی می‌کند نیازمندی‌های کسب‌وکاری محصول را طوری طراحی کند تا به ساده‌ترین شکل ممکن توسط کاربران قابل استفاده باشد. درک موقعیت، امکانات و نیاز کاربران کمک می‌کند تا راه حل مناسب برای مشکلات خودشان را نشان دهند.
از حسین می‌پرسیم کدام بخش کارت برایت جذاب‌تر است. پاسخ حسین به این سوال آنقدر خلاقانه بود که بهتر است آن را از زبان خودش بخوانید:
«کاغذهای سیاه‌شده، اسکچ‌های پشت سر هم، کلافگی کندوکاو برای رسیدن به راه‌حل مناسب.، شکست، شکست، شکست و ناگهان جرقه‌ای در ذهن که لحظه شوق ارشمیدس از فریادهای یافتم یافتم را برایت تصویر می‌کند. این لحظه را با هیچ چیز عوض نمی‌کنم.»
حسین از تیمش راضی است و می‌گوید تیم طراحی محصول علی بابا در اکوسیستم استارتاپی کشور پرچمدار است. حسین برای آنکه از فضای همکاری در این تیم بیشتر لذت ببرد در هفته دو روز را حتما در دفتر روز اول حضور پیدا می‌کند هرچند لذت دورکاری در منزل در کنار خانواده را هم دوست دارد.
برای آخرین سوال از حسین می‌پرسیم چه چیزی در علی بابا حالش را خوب کرده. حسین با اطمینان می‌گوید:
«با وجودی که علی بابا برای بچه‌ها هیچ ساعت حضوروغیابی تعیین نکرده، اما همه کارمندان به ارزش‌های علی بابا متعهد هستند و موفقیت خودشان و علی بابا را یکی می‌بینند. از طرفی علی بابا هم همیشه سعی می‌کند نیازهای بچه‌ها را شناسایی کند و پاسخ بدهد و با سورپرایزهای مختلف، خستگی را از تنشان بیرون کند.»
ساجده، محقق تجربه کاربر
ساجده درباره تجربه کاربران علی بابا در تعامل با محصول یعنی وب‌سایت و اپلیکیشن تحقیق می‌کند. یعنی کاربران را می‌شناسد، مشکلاتشان را پیدا می‌کند و تلاش می‌کند تا به درک درستی از این مشکلات برسد. در مجموع در کنار سایر اعضای تیم، تمام تلاشش این است که برای کاربران بهترین تجربه کاربری را در تعامل با محصولات علی بابا بسازد.
ساجده از نقطه درک مساله تا مرحله برطرف کردن و تست راه‌حل جدید برایش جذاب است، اما دو نقطه بیشتر هیجانش را برمی‌انگیزد: اول جمع‌آوری دیتا و آنالیز آن‌ها برای کشف مشکل و دوم تست راه‌حل ارائه‌شده و سنجش رشد KPIهای تعریف شده در ابتدای مسیر.
از نظر ساجده تیم دیزاین به معنای واقعی تیم است. می‌توان کنارشان بلندبلند فکر کرد و از آن‌ها همفکری گرفت. ساجده در ادامه می‌گوید:
«خوشحالم که هم تیمی‌هایم هر کدام در بخشی از کار حرفه‌ای هستند و به این ترتیب نگران ندانسته‌ها نیستم. اگر نکته‌ای را بخواهم بدانم و علامت سوال من باشد، حتما کسی هست که بتواند به من کمک کند و سوال من را پاسخ دهد. امروز ما به چشم‌اندازهایی که برای خودمان تصور کرده بودیم خیلی نزدیکیم.»
ساجده با دورکاری هم بسیار جور است و می‌گوید سطح انرژی‌اش بالاتر رفته است. انرژی‌های بیهوده‌ای را که صرف رفتوآمد به دفتر می‌شد الان صرف بالابردن دانش مطالعاتی‌اش می‌کند.
وقتی از ساجده می‌پرسیم چه چیزی تو را در علی بابا پایبند کرده، می‌گوید:
«پایبندی برای من با مفهوم اسارت همراه است. ترجیح می‌دهم این‌طور بگویم که دلبستگی حسی است که باعث می‌شود طولانی‌مدت در یک سازمان بمانم. من از کاری که در علی بابا انجام می‌دهم لذت می‌برم. علی بابا بستر وسیعی را برای من ایجاد کرده که تجربیاتم را پیاده‌سازی کنم و از دل این پیاده‌سازی به کشف برسم. تیم دغدغه‌مند دیزاین و وجود فرزان به عنوان مدیری که استعداد تک‌تک بچه‌ها را می‌شناسد انگیزه من را بیشتر و بیشتر می‌کند.»
حامد، محقق تجربه کاربر
حامد مرد اعداد و فرمول‌های تیم طراحی محصول است. حامد را همیشه در حالی می‌بینید که میان داده‌ها محاصره شده و در تلاش است که با تحلیل آن‌ها، قفل کلیشه‌های ذهنی تیم را با طلایی‌ترین کلید موجود باز کند.
به اعتقاد تیم طراحی محصول، حامد در این مسیر همیشه موفق بوده است. حامد هم مثل بقیه اعضای تیم تعادل میان دورکاری و حضور در شرکت را ترجیح می‌دهد.
از نظر حامد همراهی و هماهنگی در تیم طراحی محصول حاصل تلاش تک‌تک افراد است. اینکه تمام بچه‌ها به کارشان علاقه‌مندند و وظایفشان را به درستی انجام می‌دهند، باعث می‌شود تیم به درستی در مسیر آینده‌ای که سزاوار آن است، حرکت کند.
حامد و ساجده به تازگی یک ارائه مشترک در خصوص UXR (تحقیقات تجربه کاربری) در علی باباتاک هم داشته‌اند و درباره لزوم استفاده سازمان‌ها از UXR صحبت کرده‌اند.
محسن، کارشناس بهینه‌سازی نرخ تبدیل (CRO)
اندازه‌گیری، تحلیل و تست روی تجربه کاربری با استفاده از داده‌های کمی در جهت بهبود تجربه کاربران و دادن insight بیشتر و بهتر به تیم در مورد تجربه کاربران مختلف در علی بابا. این خلاصه تمام کارهای محسن در تیم طراحی محصول است.
از بین همه این کارها، محسن زیباترین بخش کارش را عمیق شدن در داده‌ها و رسیدن بهinsight های مختلف در مورد تجربه کاربری، پیاده‌سازی و تحلیل تست‌های مختلف روی آن‌ها می‌داند.
وقتی از محسن می‌پرسیم چه چیزی در تیم وجود دارد که جذبش می‌کند پاسخ می‌دهد:
«علاقه بچه‌های علی بابا و به خصوص تیم طراحی محصول به استفاده از داده برای تصمیم‌گیری‌های مختلف من را سر شوق می‌آورد، به گونه‌ای که حالا به ایجاد بهبودهای بزرگ روی تجربه کاربری در حوزه گردشگری بسیار امیدوارم. ارتباط مداوم و رودررو با این تیم برای من مهم است؛ به خاطر همین بعد از کمی کلنجار با دورکاری بالاخره با آن کنار آمدم، اما ندیدن بچه‌های تیم دلتنگی‌ام را زیاد کرده است. دوست دارم هرازگاهی به روز اول سر بزنم و با دوستانم از نزدیک صحبت کنم.»
فرزان، سرپرست تیم طراحی محصول
شاید «رهبر ارکستر طراحی» برازنده‌ترین صفتی باشد که بتوانیم به فرزان بدهیم؛ همان‌قدر دقیق و خلاق! فرزان سرپرست تیم طراحی محصول است که تیمش را برای ساختن تجربه خوب کاربران بسیج می‌کند و مثل تمام سرپرستان علی بابا قسم خورده که موانع را از سر راه تیمش بردارد.
فرزان هم مثل تک‌تک اعضای تیمش به آینده بسیار امیدوار است. محصولات علی بابا قرار است روزبه‌روز پخته‌تر شوند و راه خودشان را بیشتر و بیشتر پیدا کنند. آنچه که در تیم طراحی محصول به پیمودن این مسیر کمک می‌کند این است که همه با هم همراهند و به یکدیگر کمک می‌کنند، ایده‌می‌رسانند و همراه یکدیگرند.
فرزان با ایجاد یکپارچگی میان اعضا، ترتیبی ایجاد کرده تا اعضای تیم در جلسات هفتگی با یکدیگر در ارتباط باشند و با حیطه وظایف و دغدغه‌های یکدیگر آشنا شوند.
همچنان داستان داریم!
در این مطلب با تیم منسجم طراحی محصول آشنا شدید، اما این پایان ماجرا نیست و قصه علی‌بابایی‌ها هنوز ادامه دارد. در شماره بعدی «داستان‌های علی بابا» سراغ تیم دیجیتال مارکتینگ علی بابا خواهیم رفت تا از نزدیک با اعضای این تیم آشنا شویم.
تیم خلاق ، پویا و کامل:)
موفق باشید .