سفر به شوشتر سفری متفاوت است چون دارید به یکی از اولین تمدن‌های منطقه سفر می‌کنید، جایی که یکی از قدیمی‌ترین ردپاهای تاریخ در ایران است. خوزستان یکی از استان‌های دیدنی ایران است که در زمستان گزینه‌ای مناسب برای مسافرت به حساب می‌آید. آب‌وهوای بهاری و مدیترانه‌ای این استان در فصول سرد، خوزستان را به یکی از جاهای دیدنی ایران در زمستان تبدیل می‌کند. امروز در مجله گردشگری علی‌بابا بیایید سفر به شوشتر را باهم مرور کنیم.
شوشتر کجاست؟
شوشتر یکی از شهرهای استان خوزستان، واقع در جنوب غرب ایران است و بخش بزرگی از جاهای دیدنی خوزستان در این شهر است. این شهر در فاصله ۹۰ کیلومتری اهواز، مرکز خوزستان قرار دارد. قدمت شوشتر به اولین تمدن ایران، یعنی تمدن عیلام می‌رسد. به گفته والتر هینس، عیلام شناس معروف، شوشتر احتمالا همان شهری است که در تمدن عیلام، با نام آدامدن شناخته می‌شد. حفاری‌ها و اکتشافات باستانی در شوشترف نشان‌دهنده اینست که قدمت زندگی انسان در شوشتر به ده‌هزار سال پیش برمی‌گردد.
آب و هوای شوشتر در نیمه دوم سال، معتدل و بهاری است و گزینه بسیار مناسبی برای سفر و گشت‌وگذار به‌حساب می‌آید.
شوشتر با مساحت ۲۴۳۶ کیلومتر مربع پس از اهواز و دزفول و آبادان، چهارمین شهر پرجمعیت استان خوزستان است. فاصله شوشتر تا اهواز ۸۵ کیلومتر، تا تهران ۸۳۱ کیلومتر و تا خلیج فارس ۲۲۲ کیلومتر است. این شهر از زمان ساسانیان تا اوایل دوره پهلوی همیشه مرکز استان خوزستان بوده ولی بعد از سلطنت رضاخان، اهواز به عنوان مرکز این استان معرفی شد. به دلیل وجود سازه‌های آبی شگفت‌انگیز و زیبای آن، کل شهر شوشتر در میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.
راه‌های سفر به شوشتر
اگر گزینه شما برای سفر به شوشتر حمل‌ونقل عمومی است، چند راه پیش روی شماست. اتوبوس، قطار و هواپیما. البته اگر انتخاب شما مسیر هوایی است باید بدانید که چون شهرستان شوشتر فرودگاه مستقلی ندارد باید از فرودگاه شهرهای اطراف آن استفاده کنید. یعنی فرودگاه اهواز که حدودا ۹۰ کیلومتر با این شهر فاصله دارد و فرودگاه دزفول که در ۶۰ کیلومتری شوشتر قرار دارد.
اگر هم انتخاب شما مسافرت با خودروی شخصی است، باید بدانید که شوشتر در فاصله ۸۰۰ کیلومتری تهران قرار گرفته است و حدودا باید ۱۰ ساعت تا این شهر برانید.
غذاهای محلی شوشتر
اگر اهل ناخنک زدن و امتحان کردن غذاهای مناطق مختلف باشید، شوشتر هم غذاهای خوشمزه و متنوعی دارد. نان چرب که شوشتری‌ها به عنوان غذای عروسی درست می‌کنند، یکی از غذاهای معروف این شهر است. آَش غُلغُل را برای صبحانه می‌خورند که واقعا لذیذ است. به غیر از این، قلیه به و انار، پلو شوشتری، خورش آلو، دیزی شوشتری و حمیص شوشتری هم از غذاهای محلی شوشتر هستند که می‌توانید بعضی‌شان را در رستوران موزه مستوفی این شهر امتحان کنید.
بیشتر باغبان‌ها، بافنده‌ها، معمارها و بیشتر مردم شوشتر، موسیقی را خوب می‌دانند و آواز محلی را خوب می‌خوانند. قطعه «بیا تا گل برافشانیم» ساخته حسین علیزاده و آواز علیرضا افتخاری، آلبوم «راز و نیاز باد صبا» ساخته حسام‌السلطنه و شعر ملک‌الشعرای بهار و آواز محمدرضا شجریان از آثار معروف این گوشه موسیقی ایرانی هستند.
موسیقی محلی شوشتری
در موسیقی ایرانی، گوشه شوشتری گوشه‌‌ای در دستگاه همایون است. با هر کدام از دستگاه‌های موسیقی ایرانی یک ردیف محلی در گوشه شوشتر اجرا می‌شود. اگر یک شوشتریِ صاحب‌صدا و خوش‌آواز برایتان مایه شوشتری را بخواند، یعنی اصل جنس را شنیده‌اید. در هیچ یک از شهرهای ایران روی دستگاه‌های موسیقی ایران این قدر ردیف محلی ندارند و در هر شهری تنها روی یک یا دو دستگاه از موسیقی ایران ردیف محلی دارند، یعنی آواز محلی را موافق یک یا دو دستگاه می‌خوانند، اما در شوشتر موافق همه دستگاه‌ها آهنگ محلی دارند.
صنایع دستی شوشتر
صنایع دستی پررنگ شوشتر بافندگی و منسوجات است. دیبای شوشتری و پرند شوشتری از مشهورترین بافته‌های صنعتگران شوشتری هستند. پارچه‌بافی، ابریشم‌بافی، کپوبافی، جاجیم‌بافی، معرق ساقه گندم، فلزکاری از دیگر صنایع دستی این شهرند که می‌توانید در سفر به شوشتر به عنوان سوغات شوشتر با خودتان بیاورید.
بهترین زمان سفر به جاهای دیدنی شوشتر
شوشتر از شهرهای جنوب غربی ایران است و آب‌وهوایی گرم و خشک دارد. پس تابستان‌ها گرم است و خورشید بی‌امان می‌تابد.
اگر نمی‌توانید هوای گرم جنوب را تحمل کنید، شاید بهترین زمان برای سفر به شوشتر و بازدید از جاهای دیدنی شوشتر، پاییز و زمستان یا اوایل بهار باشد. بهار و تابستان شوشتر گرم است؛ اما طبیعت آن سرسبز و زیباست. بیشتر جاهایی که معرفی کردم، هزینه ورودی دریافت نمی‌کنند، بنابراین شاید نیازی به صرف هزینه زیادی نباشد.
جاهای دیدنی شوشتر
گذر دو رود مهم و پرآب ایران، یعنی کارون و دز، تاثیر زیادی در تاریخ و آثار باستانی و جاهای دیدنی شوشتر گذاشته است. رونق کشاورزی، در تاریخ و پرآب بودن این شهر، باعث ایجاد سازه‌های آبی قابل توجهی شده‌اند که بسیاری از باستان‌شناسان دنیا از آن به عنوان شاهکار مهندسی باستانی جهان یاد می‌کنند. وجود این سازه‌های آبی در شهرستان شوشتر، رنگ‌وبوی دیگری به تاریخ این شهر بخشیده است.
سازه های آبی شوشتر
طبق حدس باستان‌شناسان دلیل احداث سیستم سازه های آبی شوشتر نیاز به آب برای کشاورزی در دوران هخامنشی بوده است. در این سازه دو نهر گرگر و داریون به دست بشر حفر شده و جاری شده‌اند و ساخت آنها را هم به دوره هخامنشیان نسبت می‌دهند. گفته می‌شود در دوران ساسانیان تحول عظیمی در این منطقه رخ داده و این مجموعه بی‌نظیر گسترش یافته است. شوشتری‌ها از این سازه علاوه‌بر مصارف اقتصادی و کشاورزی و صنعتی، از این خندق به عنوان خندقی دور شهرشان نیز استفاده می‌کردند.
مجموعه «آسیابها و آبشارهای شوشتر» از نمونه‌های بی‌نظیر در این زمینه در سراسر جهان است. این محوطه که برای استفاده بهینه از آب در دوران گذشته ساخته شده، از تعداد زیادی سد، تونل، کانال‌های فرعی و آسیاب‌های آبی تشکیل شده است. اساس کار مجموعه به این صورت است که «سد گرگر» مسیر رودخانه کارون را مسدود کرده و سطح آب را برای آب‌گیری سه تونلِ حفرشده در تخته‌سنگ‌ها بالا می‌آورد. تونل‌های سه‌گانه آب را ب به کانال‌های متعددی تقسیم می‌کنند که بعد از گرداندن چرخِ آسیابها، آب به‌صورت آبشارهایی به سمت حوضچه سرازیر می‌شود.
یکی از ویژگی‌های بسیار درخشان این سازه، همسایگی آن با بافت تاریخی شهر شوشتر است. در گذشته این سازه‌ها هم کاربرد اقتصادی و صنعتی داشته‌اند و هم آب آشامیدنی شهر شوشتر را تامین می‌کرده‌اند. ویژگی منحصربه‌فرد دیکر این سازه‌ها این است که آب بعد از عبور از آسیابها با جاری شدن از تونل‌ها به آبشارهای زیبایی تبدیل می‌شود که اگر در سفر به شوشتر نبینید، حیف است. مجموعه آسیابها و آبشارهای شوشتر با توجه به زمان ساخت خود از شاهکارهای فنی و مهندسی در جهان است.
پس اگر مقصد شما شوشتر است، نباید دیدن سازه‌های آبی را از دست بدهید.
کانال داریون
رود کارون، به دوشاخه اصلی شطیط و گرگر تقسیم می‌شود. نهر داریون درواقع یکی از شاخه‌های فرعی شطیط است که بعد از دور زدن شوشتر، دوباره به شطیط می‌پیوندد. این نهر، با محیط طبیعی زیبای اطراف خود، یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری شوشتر است.
بند میزان
بند میزان، یکی از مهم‌ترین اجزا مجموعه سازه‌های آبی شوشتر است. این بند روی کارون احداث شده‌است و وظیفه آن، تقسیم آب کارون بین رودخانه‌های گرگر و شطیط است. مصالح اصلی استفاده شده در بند میزان سنگ و ساروج است. شاهکار مهندسی دوره باستان در بند میزان، آنجایی مشخص می‌شود که بدانیم یکی از دهانه‌های بند، برای این منظور ساخته شده‌است که اگر دبی آب کارون، به بیش از مقدار معینی رسید، با استفاده از این دهنه، باقی آب به سمت رودخانه شطیط هدایت شود.
می‌توانید از خیابان شریعتی و بلوار شرافت به این بند برسید و از آن بازدید کنید.
عمارت کلاه‌فرنگی
هرچند برج یا عمارت کلاه‌فرنگی، سازه مستقل آبی به‌حساب نمی‌آید، اما یکی از سازه‌های مهم شهرستان شوشتر است که بی‌ربط به سازه‌های آبی این شهر نیست. این برج دیدبانی که در همان دوره هخامنشیان ساخته شده‌است، برای نظارت بر کار کارگران مشغول در ساخت‌وساز بند میزان بوده است.
مصالح به‌کار رفته در این عمارت سنگ است. متاسفانه بخش زیادی از این عمارت در طول تاریخ ریخته است و تنها سه متر از آن باقی مانده‌است.
پل شادروان
شما هم با شنیدن اسم بند شادروان یاد شعر سلام به خوزستان ادبیات سالهای دور مدرسه می‌افتید؟ همان مصرع معروف که می‌گفت: «اگر از هول قیصر بند شادروان گسست از هم، بدید دست و پا دربند آخر، زار و گریانش»
این پل بزرگ که حدودا ۵۰۰ متر طول داشت، در ۳۰۰ متری بند میزان و روی شاخه اصلی کارون ساخته شده بود. امروزه قسمت‌هایی زیادی از این پل تخریب شده است.
قلعه سلاسل
قلعه سلاسل هم به خاطر نقشی که در کنترل نهر داریون داشت، یکی دیگر از اجزای سازه‌های آبی شوشتر به‌حساب می‌آید. البته نقش قلعه سلاسل در تاریخ شوشتر، صرفا منترل و هدایت آب نبوده است.
این قلعه هم مانند هم قلعه‌های تاریخی دیگر، وظیفه دفاع از شهر را برعهده داشته است. جالب است بدانید که قلعه سلاسل، از زمان ساخت در دوره هخامنشیان تا دوره نادرشاه افشار، برای حکمرانی محلی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
هرچند متاسفانه در حال حاضر بسیاری از اجزای این قلعه تخریب شده است. اما می‌توان با قطعیت گفت که این قلعه، یک بنای تمام عیار و کامل برای حکمرانی و حفاظت از امنیت شهر به‌حساب می‌آمده است.
بند ماهی‌بازان
بند ماهی‌بازان که روی رودخانه گرگر دستکند قرار دارد، از شگفتی‌های دیگر شهرستان شوشتر است. برای دید این بند با سمت روستای گاومیش‌آباد بروید. درواقع این بند، استفاده هوشمندانه از عارضه‌ای طبیعی برای مقاصد انسانی است. گفته می‌شود که در زمان حفر رودخانه گرگر، استفاده از این پدیده طبیعی را برای بالابردن سطح آب و افزایش فشار آن، در نظر گرفته‌بودند.
بند لشکر
بند لشکر، یکی دیگر از اجزای نظام آبی شوشتر است که در کنار دروازه لشکر بنا شده است. طول این بند، ۱۲۴ متر و ارتفاع آن ۸ متر است. این بند در مسیر نهر داریون ساخته شده‌است. نکته جالب درباره بند لشکر سیستم خنک‌کننده این سازه است. گفته می‌شود گاهی اختلاف دمای بند با دمای اطراف، به هفت درجه سانتی‌گراد می‌رسد.
البته دیدنی‌های شوشتر به سازه‌های آبی آن ختم نمی‌شود. شوشتر، جاهای دیدنی دیگری هم دارد که در ادامه درمورد آنها صحبت خواهم‌کرد.
دخمه زرتشتی
حتما می‌دانید که زردتشتی‌ها معتقد بودند که بدن، بعد از مرگ باید به طبیعت برگردد و اثر چندانی از ان باقی نماند. همین اعتقاد باعث شده‌است که بسیاری از شهرهای تاریخی ایران، میزبان شکل خاصی از آرامگاه زردتشتیان باشند که اصطلاحا به آنها دخمه می‌گویند. یکی از دیدنی های شوشتر، دخمه زردتشتیان است. قدمت این دخمه‌ها به دوره مادها می‌رسد.
مسجد جامع شوشتر
مسجد جامع شوشتر یکی از قدیمی‌ترین آثار مربوط به دوران پس از اسلام در ایران به‌حساب می‌آید. قدمت این مسجد را در حدود ۱۲۰۰ سال تخمین زده‌اند. این مسجد از خشت و گل ساخته شده است و دارای چندین شبستان و رواق است.
باغ خان شوشتر
باغ خان شوشتر، در حاشیه غربی رود گرگر قرار دارد. این باغ، یکی از آثار به جا مانده از دوره قاجار است. ترکیب رودخانه گرگر و درختچه‌های زیبای باغ، منظره‌ای زیبا را آفریده است که دیدن آن خالی از لطف نیست. اگر قصد تماشای باغ خان را دارید می‌توانید از خیابان امام خمینی، در بافت قدیمی شوشتر به آن دسترسی پیدا کنید.
خانه‌های قدیمی
شوشتر علاوه بر آثار باستانی فراوان، خانه‌های جذابی که از دوره قاجار به یادگار مانده‌اند را هم در دل خود جا داده است.
معماری مختص جنوب ایران، در کنار به تصویر کشیدن ویژگی‌های فرهنگی این خطه، همه آن چیزی است که خانه‌های تاریخی شوشتر به شما هدیه خواهند داد. خانه مرعشی، خانه مستوفی، خانه معین‌التجار، خانه امین‌زاده، خانه گازر و خانه تاریخی مقدم، از جمله معروف‌ترین خانه‌های تاریخی شوشتر هستند که به عنوان یکی دیگر از جاذبه های گردشگری شوشتر معرفی می شوند. اگر به معماری قدیمی و حال و هوای تاریخی و سنتی علاقه دارید، حتما از این خانه‌ها بازدید کنید.
اقامت در شوشتر
شوشتر مانند باقی شهرهای بزرگ گردشگری ایران، هتل و مرکز اقامتی زیادی ندارد ولی همین تعداد محدود هم کفاف مسافران فعلی‌اش را می‌دهد که آنها ار در فهرست زیر می‌بینید. امیدواریم در آینده امکانات اقامتی این شهر به قدری فراوان و متنوع شوند که بتوانیم در این فهرست هتل‌هایی پرشمار با ستاره‌های مختلف را ردیف کنیم.
- هتل جهان‌گردی شوشتر
- هتل سنتی شوشتر
- هتل فرهنگیان
- مهمان‌پذیر شوشتر
شوشتر، شهری که باید آن را دید
شوشتر شهر رمز و راز تاریخ ایران است. همانطور که قبلا گفتم، بسیاری از باستان‌شناسان، محدوده شوشتر را به عنوان اولین شهر تمدن ایران معرفی می‌کنند. وجود چنین تاریخ باعظمت و باشکوهی، موقعیت شوشتر را میان شهرهای ایران، ممتاز می‌کند. اما متاسفانه به شوشترف آنچنان که شایسته این شهر است، توجه نشده است. رونق گردشگری در شوشتر و ایجاد زیرساخت‌های لازم برای آن، می‌تواند این شهر تاریخی را به عنوان یکی از قطب‌های گردشگری ایران معرفی کند. خوشحال می‌شویم که اگر به شوشتر سفر کرده‌اید و تجربه‌ای از آن دارید، با ما و خوانندگان علی‌بابا درمیان بگذارید.
سلام .همه جای ایران سرای من است.
شوشتر شهری زیبا و شاد .شهری پر از احساس عشق شهری ب وسعت تاریخ.
شهری ک هیچ کس دران احساس غربت نمیکند
شهری مانند یک جزیره
کاش مسئولان اشتغال ایجاد کنند ک جوانان شوشتر واقعا لیاقت بهترینها را دارند.
همه جای ایران خوبه مهم کار و درآمد نیست خود مردم شوشتر خیلی ثروتمند نیستن اما خیلی از علما و مراجع و مردم محترم کشور ما اهل شوشتر هستن و بصورت واضحی واجب احترامن.
بی نظیر
به شوشتر سفر کردیم و الان در حال برگشتن از انجا هستیم.
شهری که عجیب با تاریخ و افسوس آمیخته است. کوچه به کوچه منظر میراثهای فرهنگی و تاریخی که در حال نابودی و تخریب عمدی و سهوی است. بنظر میاد دستهایی آرام در حال پاک کردن تاریخ این کشور کهن باشند. شهری زیبا و صمیمی و نجیب و اما دیدنی. کوچه و خیابان ها پر از بناهای تاریخی و همچنین مساجد.
پیشنهاد می کنم مقبره شیخ جعفر شوشتری عالم عارف و صاحب کرامات را هم به دیدنی هایی که باید رفت اضافه کنید
سپاس
سلام خورشید عزیز 🙂
چقدر زیبا نوشتی و حس و تجربه‌ت رو با ما به اشتراک گذاشتی.
ممنون ازت