شیراز شهری زیبا است که سالانه افراد زیادی به آن سفر می‌کنند. این شهر جاذبه‌های گردشگری متنوعی مانند امامزاده شاه‌چراغ، حافظیه، سعدیه، تخت جمشید، مقبره کوروش، آرامگاه شاه شجاع، آرامگاه خواجوی کرمانی، باغ هفتنان، موزه کاشی و سنگ، بازار و مسجد وکیل و… دارد. علاوه‌بر مکان‌های تاریخی، در این شهر بازارهای زیادی ساخته شده است که در آنها میتوانید سوغات و صنایع دستی شیراز را تهیه کنید.
پیشنهاد ما به شما این است که پس از بازدید از همه جاذبه‌های گردشری شیراز سری به بازارهای این شهر بزنید و سوغات برای خود یا دوستانتان خریداری کنید. به‌طور حتم هرشخصی با دیدن آثار هنری هنرمندان شیرازی بسیار خوشحال میشود. اگر به سوغات و آثار هنری علاقه دارید، با ما در مجله علی بابا همراه باشید. ما در این مطلب مجموعه‌ای از صنایع دستی شیراز را معرفی خواهیم کرد.
بازار وکیل یکی از بهترین مکانها برای خرید سوغات و صنایع دستی شیراز محسوب میشود. در این مجموعه تعداد زیادی مغازه وجود دارد که میتوانید انواع سوغات این شهر را به راحتی از آنها بخرید.
خاتم سازی، سفالگری، شیشهگری، قلم زنی، گلیم بافی و نمد مالی اصیلترین صنایع دستی شیراز بهشمار میروند.
قالی در صنایع دستی شیراز
قالی نوعی کف‌پوش است که از الیاف پنبه‌ای، پشم و در برخی مواقع از ابریشم بافته میشود که درشهر شیراز بافت قالی هنر روستائیان و عشایر هنرمند این شهراست؛ از این‌رو فرش و قالی‌های شیراز از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار بوده و داراری شهرت جهانی است. این قالی‌ها از نظر مشخصات فنی مانند نوع گره، دار، چله‌کشی، ابعاد، پودکشی و… منحصربهفرد است .
قالی شیراز از نظر ویژگیهای ظاهری به دودسته تقسیم میشود:
در دسته اول فرش‌هایی قرار دارند که توسط عشایر بافته می‌شوند و طرح آنها یک نقشه ذهنی و خلاقانه بوده یا از اشکال هندسی الهام گرفته میشود و کم‌تر دستخوش تغییر شده‌اند.
نوع دوم قالی های شیراز از سبک‌های منظم، منسجم و متقارن کم‌تر پیروی می‌کند و بیشتر در این فرش‌ها از طرح‌های شاخ و برگ و گل و گیاه استفاده میشود. ماهی درهم، بته‌ای، گیاهی و افشان طرح و نقش‌هایی است که به وفور در این دسته از قالی‌های شیزار دیده می‌شوند.
(علاوه بر طرح‌های ذکر شده طرح‌های عکسی، وزیر مخصوص و تخت جمشید نیز در شهر شیراز یافت میشود. رنگ‌های استفاده شده در قالی‌های شیراز غالبا صورتی، لاکی، سرخابی، ارغوانی، قهوه‌ای، سفید، دوغی، طلایی، آبی، سرمه‌ای، سبز و زرد است.
برای فرش و قالی‌های این شهر که یکی از مهم‌ترین صنایع دستی شیراز محسوب میشود، میتوانید سری به موزه‌های شهر شیراز بزنید و از نزدیک این آثار گران‌بها را دیده و لذت ببرید.
گبه بافی در صنایع دستی شیراز
یکی دیگر از صنایع دستی شیراز که بسیار در سراسر ایران طرفدار دارد، گبه است. گبه یک نوعی از دست بافته‌هایی است که عشایر فارس برای مصرف خود می‌بافند که جنس آن از پشم چارپایان و پرزهایی به طول حداقل یک سانتی‌متر و سه تا هشت پود در هر ردیف است که مهم‌ترین تفاوت قالی و گبه اندازه همین پرزهاست.
گبه از نظر ابعاد به سه دسته تقسم میشود:
- گبه در اندازه قالی
- گبه در اندازه قالیچه
- گبه در اندازه پتو
گبه‌های شیراز معمولا از تنوع بسیار بالایی برخوردار بوده و برخلاف گبه‌های سایر نقاط کشور دارای نقش و رنگ بسیار زیادی است. شیر طرح محبوب عشایر قشقایی است، که از لحاظ باستانی بسیار اهمیت داشته و نماد جوانمردی در بین این مردم زحمتکش است.
از دیگر طرح‌های استفاده شده می‌توان به ترنج، ستاره، لچک، نقش، خشتی، نقش حیوانات و… اشاره کرد. اگر علاقه به خرید گبه دارید، میتوانید آنها را با اندازه‌های 100 در 200 و 200 در 115 در بازار شیراز به عنوان سوغات این شهر برای عزیزان خود ببرید.
![گبه در صنایع دستی شیراز]()
گلیم بافی
گلیم بافیگلیم نوعی کف‌پوش گرم و نرمی است که توسط دار بافته و از ترکیب پشم گوسفند و بز یا نخ ابریشمی تشکیل میشود. گلیم یکی از قدیمی‌ترین بافته‌های دست بشر محسوب میشود که قدیمی‌ترین گلیم بافته شده در ایران به دوران اشکانیان باز می‌گردد.
یکی از فعالیت‌های زنان و دختران روستایی و عشایر قشقایی بافت گلیم است که از صنایع دستی شیراز که به شدت نیز طرفدار دارد نیز به حساب می‌آید. برای بافت گلیم از نقش‌های خاصی استفاده نمی‌شود و عمده این نقش‌ها در ذهن بافندگان شکل گرفته و دارای یک چارچوب تعریف شده از گذشته تا به حال است که با تغیرات جزئی قابل مشاهده هستند.
یکی از ویژگیهای یک گلیم خوب ثبات رنگ آن است که اگر خامه‌های مصرفی در آن به خوبی رنگرزی نشده باشد، پس از شست و شو رنگ خود را از دست می‌دهد. از این روبافندگان این گلیم‌ها در شهر شیراز به این موضوع اهمیت بسیار زیادی می‌دهند تا بتوانند یک جنس مرغوب و با کیفیت به کسانی که گلیم علاقه دارند، ارائه دهند.
گلیم‌های قشقایی به آسانی در تمامی بازارهای شیراز یافت میشود و یکی از محبوب‌ترین صنایع دستی شیراز است که مورد توجه ایرانیان و مردم سراسر جهان است . از این گلیم‌ها به عنوان کف‌پوش، کیسه، پادری، روانداز، خورجین و … استفاده میشود.
ساخت کاشی هفت رنگ در صنایع دستی شیراز
صنایع دستی شیراز و هنر مردم این منطقه در بافتنی‌ها خلاصه نمی‌شود و یکی دیگر از هنرهای مردم این منطقه ساخت کاشی‌های هفت‌رنگ است که در بناهای تاریخی و مساجد شیراز به وفور دیده میشود. نقشی که با کاشی‌های شکسته و رنگارنگ توسط استادان و معرق کاران حرفه‌ای بر در دیوارهای ساختمان‌هایی همچون مسجد نصیرالملک شیراز دیده میشود از هنر دست استادانی است که روح و خود را درون این کاشی‌ها دمیده‌اند تا در نگاه اول زیبایی‌های خود را به رخ هر بیننده‌ای بکشد.
کاشی هفت رنگ را شما میتوانید در بازارهای این شهر تهیه کرده و در گوشه از نمای خانه از آن استفاده کنید و گوشه‌ای از هنر و تاریخ ایران را در خانه خود داشته باشید. طرح این آثار معمولا به شکل گل و بلبل، آیه‌های قران، اشعار شاعران بزرگ، نقش و نگار هخامنشی و … است که هر کدام زیبایی‌های خود را دارند.
خاتم کاری
یکی از قدیمی‌ترین هنر مردم ایران خاتم کاری بوده و می‌توان گفت که این هنر در ایران ریشه‌ای کهن دارد، اما این هنر در شهر شیراز به طور ویژه‌ای زبانزد خاص و عام است که می‌توان به جرات یکی از صنایع دستی شیراز را خاتم‌کاری دانست. قدمت این هنر به دوران صفوی باز می‌گردد و علت خاص بودن این هنر در شیراز مراحل انجام این کار در این منطقه است که باسایر نقاط کشور متفاوت است. بهترین نمونه برای مشاهده آن مسجد عقیق شیراز است که با مراجعه به آن میتوانید این هنر را به‌خوبی درک کنید.
خاتم سازی نوعی هنر ظریف و بسیار دقیق است که سطح اشیای چوبی را به شکل مثلث‌های کوچک می آراید. مواد اولیه خاتم سازی چوب عاج، استخوان، برنج و طلا بوده که هرچه نقش و نگار روی آنها ظریف‌تر و منظم‌تر باشد، ارزش این هنر بیشتر میشود.( به این نکته نیز توجه داشته باشید که مواد اولیه استفاده شده در این هنر تاثیر به سزای در کیفیت آن دارد) از مرغوب‌ترین خاتم‌ها می‌توان به پره وارو و سیم اشاره کرد.
این هنر نیز مانند سایر هنر های این شهر از طرفداران بسیار زیادی برخوردار بوده و با استقبال بسیار خوبی از سمت مسافران داخلی و خارجی روبه‌رو است. این هنر زیبا معمولا روی جعبه جواهرات، جعبه آرایشی، قاب عکس و … به کار می‌رود که زیبایی بسیار زیادی به آنها می‌بخشد.
معرق کاری در صنایع دستی شیراز
معرق در لغت به‌معنای وصله، تکه و رگه است. هرکاری که رگه در آن استفاده شود نوعی معرق کاری بهشمار می‌رود. در این هنر، تکه‌های ریزی از سنگ، فلز، چوب، پارچه، کاشی و… با روش‌ها و شکل‌ها مختلف کنار یک‌دیگر قرار می‌گیرند.
در تعریفی دیگر، این هنر را می‌توان ایجاد طرح با استفاده از تکه‌های ریز اشیا روی صنایع دستی دانست. معرق کاری در دوران حکومت سلجوقیان اهمیت زیادی پیدا کرد، با مشاهده آثار به‌جا مانده از این دوران ( قرن ششم) می‌توان به‌خوبی ظرافت روی اشیا را مشاهده کرد. قرن ششم را می‌توان اوج خلاقیت ایرانی‌ها در معرق کاری دانست.
اهالی ایران در آن زمان توانستند با استفاده از ریاضیات، اشکال هندسی خارق‌العاده‌ای بسازند. در دوران سلجوقیان، ایرانی‌ها معرق کاری را روی اشیا ریزتر و ظریف‌تری انحام دادند که باعث رشد هنر مشرق زمین شد. معرق کاری یکی از پرطرفدارترین صنایع دستی شیراز شناخته میشود که با مراجعه‌به بازارهای آن میتوانید این اشیا را خریداری کنید.
نقره کاری
نقره نیز مانند طلا و مس به‌صورت خالص در طبیعت به‌جشم می‌خورد، اما این فلز با ارزش، بیشتر به‌صورت سنگ یافت میشود که باید با واکنش‌های شیمیایی آن را استخراج کنند. نقره بسیار نرم است و با استفاده چکش به‌راحتی تغییر شکل خواهد داد. همین ویژگی این فلز باعث شده، هنرمندان صنایع دستی زیبایی با آن بسازند.
یکیدیگر از ویژگیهای منحصربهفرد نقره خاصیت میکروب‌کشی آن است. اگر آبی درون ظرف نقره بریزید، به‌هیچ‌وجه کثیف نخواهد شد و همیشه می‌توان آن را نوشید. آثار نقره کاری شده زیادی در تپه سیلک یافت شده. این اشیا نشان‌دهنده آن است که نیاکان ما توانایی پالایش و استخراج نقره را داشته‌اند و می‌توانستد با این فلز اشیای فوق‌العاده زیبایی بسازند.
![نقره کاری]()
منبت کاری
منبت کاریمنبت کاری نیز یکیدیگر از هنرهای سنتی و اصیل ایران محسوب میشود که طرفداران زیادی دارد. این هنر نوعی کنده‌کاری روی چوب است. هنرمند با استفاده از قلم و چکش مخصوص، اشکال مختلف را روی چوب کنده‌کاری می‌کند. نقوش کشیده شده توسط منبت کار برجسته بوده، همین موضوع اصلی‌ترین شناسه منبت کاری محسوب میشود.
از چوب‌های مختلفی برای منبت کاری استفاده میشود، اما هنرمندان بیشتر ترجیح می‌دهند روی چوب‌های گردو، شمشماد و گلابی کنده‌کاری کنند. منبت کار باید توجه ویژه‌ای به نوع چوب انتخابی داشته باشد، زیرا این عنصر اصلی‌ترین چیز در منبت کاری بهشمار می‌رود. چوب باید استحکام زیادی داشته باشد. علاوه‌بر استحکام، چوب مورد استفاده باید یکپارچه باشید تا نقوش اجرا شده، زیباتر به‌جشم بیایند.
قلم زنی در صنایع دستی شیراز
این هنر نیز مانند منبت کاری با استفاده از قلم و چکش انجام میشود، البته ناگفته نماند که ابزار قلم زنی با منبت کاری متفاوت است.این هنر در لیست هنرهای فلزکاری جای می‌گیرد. هنرمند باید نقش و نگارهای مختلف را روی فلزهایی مانند مس، نقره، طلا و برنج هک کنند.
مورخان تولد این هنر را مربوط‌به دوران سکاها می‌دانند. یکی از زیباترین اشیا یافته شده، جام طلا حسنلو است. قدمت این جام به سال 1336 باز می‌گردد و روی آن نقوش زیبایی حکاکی شده است.مجموعه جام‌های طلا مارلیک هم از شگفتی‌های قلم زنی بهشمار میروند.
سفال گری
هنرمند در این هنر با استفاده از گل و دستگاهی مخصوص، اشیایی مانند گلدان را می‌سازد. برای ساختن وسایل مختلف، افراد باید از خاک رس و گل کنند. پس از اتمام ساخت اشیا، آنها را داخل کوره قرار می‌دهند تا پخته شود.
هنرمندان با استفاده از دست یا چرخ سفال می‌توانند گل را ورز دهند. یک سفالگر حرفه‌ای به وسایلی مانند حوله، پوست گوسفند یا بز، سوزن سفالگری، سم قطع‌کننده، چاقوی سفالگری و مشته نیاز دارد. چرم بز یکی از بهترین اشیا برای فشرده کردن لبه گل است. چرخ سفال با سرعت زیادی درحال چرخیدن بوده و سفالگر باید با تبحر زیاد از تکه‌ای گل یک ظرف زیبا بسازد.
ظروف و اشیای سرامیکی
رس اصلی‌ترین ماده برای ساخت این ظروف بهشمار می‌رود. یک ظرف سرامیکی متشکل از بدنه و لعاب است. نوع گل مورد استفاده در ساخت این ظروف، اهمیت زیادی دارد و باید توجه زیادی به این ماده داشت.
اگر گل با کیفیت نباشد، پس از مدتی ظرف ترک خورده و حالت اصلی خود را از دست می‌دهد. سازندگان گل رس را به اشکال مختلف در خواهند آورد و آن را خشک می‌کند. زمانی‌که هیچ رطوبت در گل نبود، آن را در کوره قرار می‌دهند تا خشک شود. لعاب ظروف سفالی از مواد خاصی تهیه میشود. معمولا لعاب از خاک و سنگ‌های کائلون و کوارتز ساخته خواهد شد. تهیه لعاب نیاز به علم و تجربه زیادی دارد، یعنی به‌سادگی نمی‌توان لعاب خوب و مرغوب ساخت.
دوخت پارچه عشایری
پارچه‌های عشایری انواع مختلفی دارند. دامن بلند، پیراهن یا جومه، دامن زیری، جلیقه، شال بلند، کلوته، زیرپوش و شلوار راحتی ازجمله معروفترین لباس‌های عشایری محسوب میشود. میتوانید به بازارهای صنایع دستی شیراز رفته و در آنها این پوشاک را خریداری کنید.
![دوخت پارچه عشایری]()
نمد مالی
نمد مالیهمانطور که از اسم این هنر مشخص است، نمد اصلی‌ترین وسیله مورد استفاده هنرمند محسوب میشود. نمد مال باید نمد را بسیار محکم ورز دهد. نمدمال باید زور بسیار زیادی داشته باشد تا بتواند بهترین نمد را بسازد. در نمدمالی، بافت در کار نیست، فقط با استفاده از رطوبت و حرارت تاروپود نمد در هم گره می‌خورد.
برای تولید نمد از پشم گوسفند و الیاف بلند استفاده میشود. برخی از افراد برای کیفیت بیشتر نمد از صابون و زرده تخم‌مرغ استفاده می‌کنند. یک نمدمال حرفه‌ای می‌تواند سفارش را در مدت بسیار کوتاهی تحویل دهد، به‌همین‌دلیل این شی قیمت پایینی دارد.
![نمد مالی]()
میناکاری در صنایع دستی شیراز
میناکاری در صنایع دستی شیرازاین هنر در دوران صفویه اهمت زیادی پیدا کرد و از آن زمان تاکنون طرفداران بسیاری دارد. مینا یک فلز است که لعاب می‌خورد و روی نقاشی، ظروف قلم‌زنی شده و… می‌نشیدند. میناکاری جلوه‌ای زیبا به هر شی می‌بخشد باعث زیباتر شدن آن میشود. اسناد تاریخی نشان‌گر آن است که این هنر در زمان اشکانیان و ساسانیان شکل گرفته.
برخی معتقدند که میناکاری هنر اصیل ایرانی محسوب میشود، اما چون این هنر در کشورمان توسعه یافته، آن را جزوی از آثار هنری ایران می‌دانند. میناکاری بیشتر در اصفهان مورد استفاده قرار می‌گیرد و هنرمندان زیادی در این شهر به این کارمشغول هستند.
![میناکاری در صنایع دستی شیراز]()
جاجیم بافی
جاجیم بافیبا وارد شدن به بازارهای سنتی و قدیمی شهر شیراز مانند بازار وکیل کیف، کفش و رواندازهایی را مشاهده خواهید کرد که به آنها جاجیم می‌گویند. جاجیم بافی یکی از هنرهای اصیل کشور محسوب میشود و از گذشته تاکنون طرفداران زیادی داشته است. از جمله آثار ساخته شده با این هنر می‌توان به، زیرانداز، فرش، رخت‌خواب و… اشاره کرد.
هنوز در برخی از شهرهای ایران، جاجیم را به‌عنوان هدیه به تازه عروس‌ها می‌دهند. جاجیم از پشم تولید میشود. برخی از جاجیم‌ها یک رو هستند و برخی دیگر دو رو. نقشه هرکدام از جاجیم‌ها با دیگری متفاوت است و همین‌موضوع باعث تفاوت شکل آنها میشود.
![جاجیم بافی]()
پایان بندی
پایان بندیشیراز یکی از اصلی‌ترین شهرهای فرهنگی کشور محسوب میشود. مکان‌های تاریخی زیادی در این شهر واقع شده است که افراد زیادی برای بازدید از آنها به آن سفر می‌کنند. هنرمندان زیادی در این شهر وجود دارند که اشیای هنری زیادی می‌سازند. ما در این مطلب اطلاعاتی کامل درباره صنایع دستی شیراز بیان کردیم. اگر تاکنون به این شهر سفر کرده‌اید، نظرات خود را درباره جاذبه‌های گردشگری و سوغات آن با ما به اشتراک بگذارید.
