فعالیت بلاگرها و اینفلوئنسرها در فضای دیجیتال و معرفی و تبلیغ جاذبه‌های گردشگری و درآمدی که از این راه کسب می‌کنند، این سوال را در ذهن مسئولان و دست‌اندرکاران این حوزه در کشور ایجاد کرد که با توجه به پتانسیل‌های موجود در ایران چرا تاکنون از این فرصت استفاده نشده‌است. قطعا همین موضوع فلسفه پیدایش تورهای آشناسازی و سبقه شکل‌گیری آن در کشور بوده است.
بدیهی است که جاذبه‌های گردشگری ایران از رتبه‌های بالایی در سطح جهان برخوردارند، این موضوع در کنار رشد و گسترش فضای دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی، زمینه شکل‌گیری و فعالیت تورهای آشناسازی را بیش از پیش مهیا کرده است، پتانسیلی که سال‌هاست در کشور مورد غفلت قرار گرفته است. اما اکنون که صنعت گردشگری با مشکلات بی‌شماری دست و پنجه نرم می‌کند به‌نظر می‌رسد برگزاری هدفمند تورهای آشناسازی بتواند به این صنعت برای یافتن جایگاه خود کمک شایانی کند.
منظور از تورهای آشناسازی چیست؟
اقتصاد مبتنی بر نفت سال‌هاست که مورد توجه ایرانیان بوده، اما چندسالی است که توجه سیاستگذاران به دیگر ظرفیت‌های موجود در کشور برای کسب درآمد معطوف شده‌است. یکی از این حوزه‌ها صنعت نوپای گردشگری است.
یکی از مقوله‌هایی که در این صنعت وجود دارد و به‌تازگی مورد توجه قرار گرفته «فم‌تور» یا «فم‌تریپ» یا همان تورهای آشناسازی است. این تورها این امکان را فراهم می‌کنند تا گردشگرانی از کشورهای بازار هدف ایران واقعیت‌های کشور، جاذبه‌ها، کیفیت خدمات و امنیت را از نزدیک ببینند. اهمیت این تورها تا آنجاست که اغلب کشورهای پیشرو در این حوزه برنامه‌های مدونی برای آن در نظر گرفته‌اند.
تور آشناسازی سفر رایگان و ارزانی است که جنبه آموزشی و آگاه‌سازی در اولویت نخست و جنبه‌های درآمدزایی آن نیز در اولویت‌های بعدی قرار دارند. این سفرها که غالبا آژانس‌های مسافرتی آن را ترتیب می‌دهند با حضور متخصصان صنعت گردشگری، عکاسان، لیدرتور، بلاگرها و روزنامه‌نگاران، مشاوران سفر و اینفلوئنسرها صورت می‌گیرد. هدف از دعوت این افراد این است که با شناخت جاذبه‌های گردشگری مناطق مختلف بتوانند این مناطق را به دیگر علاقه‌مندان شناسانده و معرفی کنند.
تورهای آشناسازی در ایران
مدت کوتاهی است که تورهای آشناسازی در ایران شکل گرفته‌اند، با وجود اینکه این طرح تحت حمایت بخش خصوصی است و هزینه‌های مربوط به سفرها هم توسط بخش خصوصی تامین می‌شود، اما وزرات میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هم از این طرح حمایت کرده و با تهیه و ابلاغ شیوه‌نامه‌ای برای تورهای آشناسازی ایران کمک کرده تا این موضوع به‌طور هدفمند در کشور اجرا شود.
مشکلات تورهای آشناسازی در کشور
البته فعالیت تورهای آشناسازی در کشورمان در همین مدت کوتاه با انتقاداتی مواجه شده است، به‌گونه‌ای که عده‌ای معتقدند فعالیت‌هایی ازاین‌دست زمانی می‌توانند موثر باشند که زیرساخت‌های گردشگری در کشور فراهم باشد و گردشگر داخلی و خارجی از وضعیت هتل‌ها و رفتار پرسنل موسسات گردشگری، سیستم‌های حمل‌ونقل، سیستم رزرواسیون و… رضایت داشته باشند. چراکه، تورهای آشناسازی فعال در سراسر جهان به‌جز معرفی جاذبه‌ها هدف دیگری مانند معرفی زیرساخت‌های گردشگری هم دارند.
چالش دیگری که در این راستا وجود دارد مخاطبان این تورها هستند. به‌گونه‌ای که اغلب کسانی برای این سفرها انتخاب می‌شوند که در فضای دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی فعالیت داشته‌باشند این در حالیست که چنین معیاری غلط است. مخاطب تورهای آشناسازی می‌توانند کارشناسان و یا کسانی باشند که در حوزه تورهای ورودی به‌صورت حرفه‌ای کار می‌کنند.
بنابر نظر متخصصان این حوزه مهمترین مشکلی که تورهای آشناسازی با آن مواجهند عدم تطابق فعالیت این تورها با ظرفیت‌های استان‌های مختلف است که به‌نظر می‌رسد باید استانداردسازی شوند.
در راس همه موارد یاد شده موضوع آموزش وجود دارد که جای آن خالی است. چراکه، در دنیا به‌صورت هم‌زمان روی آموزش عوامل مختلف حتی راننده‌ها یا هتلداران و … تمرکز می‌شود. نکته‌ای که در کشور ما کمتر به آن پرداخته شده است.
نکته دیگر اینکه، متاسفانه برگزاری این تورها در کشور در حال حاضر فقط منجر به صرف هزینه شده و به‌دلیل نبود برنامه‌ای مدون هدف اصلی که شناسایی پتانسیل‌ها و کمک به گردشگری هر استان است مدنظر نیست.
باتوجه به موارد یادشده به‌نظر می‌رسد تدوین اساسنامه‌ای برای برگزاری تورهای آشناسازی می‌تواند به‌راحتی اهداف موردنظر، استانداردها و زیرساخت‌ها را تبیین کرده و مشخص کند که نتیجه این سفرها چه فایده‌ای برای هر استان خواهد داشت.
کرونا و تورهای آشناسازی
یک فعال حوزه کردشگری در رابطه با وضعیت برگزاری این تورها در دوران کرونا و انتقاداتی که به آن وارد شده، گفت: فعالیت‌های تورهای آشناسازی در راستای اجرای گفته‌های وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و با هدف ایجاد نشاط اجتماعی از یک سو و رونق‌بخشی به کسب و کارهای مرتبط با صنعت گردشگری و اشتغال مربوطه به ویژه در دوران شیوع کرونا از سوی دیگر، صورت گرفته است.
به‌گفته محمد قاسمی علیرغم انتقاداتی که پیرامون این موضوع صورت گرفته اتفاقا معاونت گردشگری این وزارتخانه در قالب یک طرح ضربتی «تحریک و مدیریت تقاضای سفرهای داخلی در دوران کرونا» را مدنظر قرار داده است.
وی افزود: پیرو این طرح، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تور آشناسازی فعالان عرصه فضای مجازی گردشگری، اصحاب رسانه، تور‌گردانان و دفاتر خدمات مسافرتی، افراد تاثیرگذار و گروه‌های مرجع کشور را در راستای معرفی و شناساندن ظرفیت‌ها و توانمندی‌های گردشگری استان‌ها با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و با همکاری ادارات کل تابعه در دستور کار قرار داد.
بر این اساس، در حال حاضر، تورهای آشناسازی استان‌های قزوین، کرمانشاه، چهارمحال و بختیاری، مازندران، تهران، البرز، قم، گیلان، همدان و زنجان در دست برنامه‌ریزی و اجراست.
قاسمی تاکید کرد: هدف اصلی از برگزاری تورهای آشناسازی داخلی برای استان‌های کشور، توزیع سفر ایمن و هوشمند در دوران همزیستی با کرونا، معرفی ظرفیت‌های گردشگری هر استان به منظور مدیریت سفر، تحریک تقاضا و اعتمادسازی بوده است.
بر اساس این گزارش، تورهای آشناسازی یا «FAM Trip» معمولا از سوی شرکت‌ها، آژانس‌های توریستی یا متولیان گردشگری در حوزه شهری و کشوری با دعوت از عکاسان، رسانه‌ها، بلاگرها، مشاوران و برنامه‌ریزان سفر و مدیران آژانس‌های مسافرتی برگزار می‌شود. هدف کلی از برگزاری این تورها، معرفی جاذبه‌های گردشگری، تاریخی، زیرساخت‌ها و تجهیزات، جذابیت‌ها و سرگرمی‌هاست. نکته مهم در برگزاری چنین تورهایی این است که این سفرها معمولا با کمترین هزینه و یا رایگان برای شرکت‌کننده اجرا می‌شود و شرکت‌های هواپیمایی، هتل‌ها و رستوران‌ها با ارائه خدمات رایگان و یا تخفیف‌دار با هدف جلب مشتری در بلندمدت از برگزاری این تورها حمایت می‌کنند.
