سفرنامه نویسی

سفرنامه چیست؟

سفرنامه یکی از گونه یا ژانرهای ادبی است و به نوشته‌هایی گفته می‌شود که نویسنده با استفاده از تجربه‌های سفرهایش می‌نویسد. سفرنامه می‌تواند شامل خاطره‌ها و اتفاقات سفر، آداب و رسوب مردم و همچنین سبک زندگی ساکنان یک منطقه باشد. در این نوع از نوشته، معمولا نویسنده سعی می‌کند با افراد محلی ارتباط گرفته و دنیا را از چشم آن‌ها ببیند.
معمولا سفرنامه‌ها در مقایسه با سایر ژانرهای ادبی، زبانی ساده‌تر و بیانی شیرین‌تر دارند چون اکثرا در حین سفر نوشته می‌شوند و همچنین قرار است که در اختیار عموم مردم قرار بگیرند.

فواید سفرنامه نویسی

سفرنامه نویسی در حقیقت انتقال تجربه‎‌ها و فرهنگ‌هاست. شاید هر کسی این فرصت را نداشته باشد که به جاهای مختلف دنیا سفر کرده و سرد و گرم سفر را بچشد، اما در عوض هر کسی می‌تواند با خواندن سفرنامه، با فرهنگ و رسوم مناطق مختلف دنیا آشنا شود. آشنایی با فرهنگ‌های مختلف از طریق خواندن سفرنامه می‌تواند تعصب‌ها و ترس‌های مردم محتلف نسبت به یک‌دیگر را کمتر کرده و مانند یک گفتگوی فرهنگی عمل کند.

انواع سفرنامه

در یکی از دسته‌بندی‌ها، می‌توانیم بگوییم که دو نوع سفرنامه داریم. سفرنامه خیالی و سفرنامه واقعی. در ادامه توضیح کوتاهی در مورد هر کدام از این انواع سفرنامه می‌‎دهیم.
سفرنامه خیالی: سفرنامه‌های خیالی نوعی از سفرنامه هستند که نویسنده آن، الزاما سفرهایی که نوشته است را تجربه نکرده، بلکه به شکل یک داستان ادبی، در مورد آن‌ها اطلاعات به دست آورده و دست به قلم می‌برد. نکته مهم در مورد سفرنامه خیالی این است که اطلاعات آن الزاما خیالی و غیرواقعی نیست و می‌تواند بر اساس تجربیات دیگران بوده و حقیقت داشته باشد.
سفرنامه واقعی: در این نوع از سفرنامه، نویسنده در مورد تجربیاتش از سفرهایی که رفته می‌نویسد. در بعضی از منابع، این نوع از سفرنامه را با اسم «شرح سفر» هم آورده‌اند.

سفرنامه ایران

سفرنامه‌های زیادی در مورد جاهای دیدنی شاخص ایران (مثل شیراز، اصفهان، تهران، تبریز و...) نوشته شده است. تعدادی از این سفرنامه‌ها توسط گردشگران ایرانی و بخشی هم توسط گردشگران خارجی نوشته شده که برای گردش یا برای کار و تجارت به ایران آمده‌اند. بیایید در ادامه چند نمونه از سفرنامه ایران را بشناسیم.
سفرنامه اصفهان تا عسلویه: این کتاب یکی از معروف‌ترین سفرنامه‌های ایران است. نویسنده این کتاب ظاهرا یکی از ماموران محمدشاه بوده که برای یک امر سیاسی، از اصفهان تا عسلویه رفته و خاطرات و تجربه‌هایش را ثبت کرده.
سفرنامه عبور از صحاری ایران: این سفرنامه توسط یک پزشک اتریشی نوشته شده که چند بار به همراه همسرش به ایران سفر کرده. در این سفرنامه، بیشتر از همه چیز به بررسی صحراهای ایران و کویرگردی پرداخته شده.

سفرنامه اروپا

اروپا همیشه یکی از مقاصد جذاب برای گردشگران بوده، حتی برای خودِ اروپایی‌ها. یکی از دلایل تولید سفرنامه اروپا این است که وسعت و تنوع جغرافیایی و فرهنگی در اروپا بسیار زیاد است. مثلا شما همین الان یک سفرنامه استانبول را با سفرنامه اسپانیا یا سفرنامه پاریس مقایسه کنید، متوجه می‌شوید که چقدر می‌توان فرهنگ‌ها و رسوم مختلفی را در یک قاره تجربه کرد. در همین راستا بیایید نگاهی بیندازیم به یکی از معروف‌ترین سفرنامه‌های اروپا.
سفرنامه ژان ژاک دمورگان: ژان ژاک دمورگان نه تنها یک گردشگر، بلکه یک تحلیل‌گر گردش بود؛ یعنی همیشه دوست داشت به کشورهای مختلف سفر کرده و در مورد ویژگی‌های جغرافیایی، زبان‌شناختی، جامعه‌شناختی و... آن کشور یا شهر تحقیق کند. یکی از اولین سفرهای ژان ژاک دمورگان به انگلستان، بلژیک، آلمان، اتریش و حوزه اسکاندیناوی بود که اطلاعات خوبی در مورد این بخش از اروپا می‌دهد.

سفرنامه آسیا و اقیانوسیه

تقریبا هر سفرنامه‌نویسی که در سطح حرفه‌ای گشته و نوشته، راهش به آسیا افتاده است. آسیا حتی برای ساکنین قاره هم پر از تجربه‌‎های عجیب و خاص است، اما برای ساکنین قاره‌های دیگر، این‌جا مقصدی جذاب و مرموز است. به همین دلیل، سفرنامه‌های زیادی هستند که در مورد قاره آسیا و کشورهای آسیایی صحبت کرده‌اند.
سفرنامه ابن‌بطوطه: ابن‌بطوطه چندین سفر به دور دنیا داشته و در مورد کشورهای زیادی نوشته است، اما در این میان، توصیفاتی که در مورد آسیا دارد، جذابیت خاصی دارند.
سایر سفرنامه‌های معروف که حرفی از آسیا زده‌اند عبارت‌اند از سفرنامه ماژلان، سفرنامه مارکوپولو، سفرنامه ماهوان و... .

معروف‌ترین سفرنامه ها و سفرنامه نویس ها

در ژانر سفرنامه نویسی، نویسنده‌های معروف زیادی دست به قلم برده‌اند و احتمالا شما هم خیلی از این افراد را می‌‍شناسید و حتی شاید بخشی از آثارشان را خوانده باشید.

معروف‌ترین سفرنامه نویس های ایرانی

معروف‌ترین سفرنامه نویس های خارجی

چگونه یک سفرنامه بنویسیم؟

برای نوشتن سفرنامه، می‌توانید اول تمام خاطره‌هایی که در ذهنتان از سفر دارید را یادداشت کنید. سپس می‌توانید به ویدیوها یا عکس‌هایی که از سفرتان دارید مراجعه کرده و نوشته‌‎تان را تکمیل کنید و یا اصلا بخش‌هایی که نوشته‌اید را بیشتر توضیح دهید. در کل بهتر است صرفا به جای توصیف، از برداشت خودتان از مقاصد بگویید.

نکات مهم نوشتن سفرنامه

بهتر است در حین نوشتن سفرنامه، به این موارد دقت داشته باشید:
وقایع و افراد را آن‌طور که دیده‌اید، توصیف کنید؛ یعنی در مورد مساله‌ای اغراق نکنید.
اگر قرار است اسم یا تصویر یک شخص یا مجموعه را استفاده کنید، بهتر است قبلا این موضوع را مطرح کرده و مطمئن شوید که طرفتان از این موضوع آسیبی نمی‌بیند یا ناراحت نمی‌شود.

قلم‌هایتان را آماده کنید و در مسابقه سفرنامه نویسی علی بابا شرکت کنید...

همان‌طور که دیدید، هزار و یک سفر: مسابقه سفرنامه نویسی علی بابا در دو بخش سفرنامه نویسی و خاطره نویسی سفر شروع شده و جمعا 200 میلیون تومان برای برندگان داوری تخصصی و داوری مردمی جایزه دارد. یادتان نرود که فقط تا 31 تیر فرصت دارید که اثرهایتان را برای ما ارسال کنید. پس همین الان تصمیم بگیرید که می‌خواهید در مورد کدام سفرتان بنویسید و دست به قلم شوید.