
سنگ نوشته یا همان کتیبه بیستون کرمانشاه، بزرگترین کتیبه جهان و اولین متن کشفشده به زبان فارسی باستان به شمار میآید. این میراث پر ارزش در سال 2006 میلادی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. کتیبه بیستون کرمانشاه در اصل یکی از مهمترین اسناد تاریخی جهان بهشمار میرود که به همت داریوش بزرگ هخامنشی برای نسلهای آینده به یادگار گذاشته شده است. داستان آن روایت پیروزی داریوش بزرگ بر گئومات مغ و به اسارت کشیدن یاغیان است. کتیبه بیستون کرمانشاه به سه زبان فارسی باستان، زبان ایلامی و زبان اکدی نوشته شده است. وجود این زبانها مهمترین عامل رمزگشایی زبان فارسی باستان و خط میخی به حساب میآیند. جالب اینجاست که آثار وجود پلکان در قسمت بالایی کوه بیستون به چشم میخورد. به احتمال زیاد برای ساخت کتیبه بیستون کرمانشاه در ارتفاع 10 متری از سطح زمین، این پلکان ساخته شده است. البته اینطور به نظر میرسد که پس از پایان تراشکاری کتیبه بیستون کرمانشاه، این پلکان برای محافظت از این نقش برجسته تخریب شده است. از دیگر تدابیر برای حفظ کتیبه بیستون کرمانشاه، میتوان به وجود لعابهایی روی کتیبه اشاره کرد. جنس اصلی کتیبه از سنگ آهک است که یک لعاب قهوهای رنگ روی سطح آن را پوشانیده است. همچنین بقایای سرب در چند خط اول کتیبه به چشم میخورد. تمام کتیبه بیستون کرمانشاه، با مادهای ناشناخته پوشانده شده است تا در طول قرنها از گزند تخریب در امان بماند. بازدید از این کتیبه بدونشک حس غرور ملی را در هر گردشگر ایرانی زنده خواهد کرد.