عصر روز پنجشنبه بود که آتش در منطقه حفاظت‌شده خاییز زبانه کشید و از آن زمان تا کنون طبیعت این منطقه در حال سوختن در آتش است.
حجم آتش به‌قدری زیاد است که نیروهای محیط زیست منطقه نتوانسته‌اند با دست‌های خالی حریق را مهار کنند و تعدادی از آنها دچار سانحه شده‌اند؛ عدم وجود ابتدایی‌ترین تجهیزات و پاسخگو نبودن مسئولان مربوطه چالش‌های زیادی را ایجاد کرده که البته انتقاداتی هم به همراه داشته است.
اخبار حاکی از آن است که منشاء این آتش‌سوزی درگیری بین دو عشیره منطقه بوده است. بر اساس شواهد موجود در ساعت ۳ عصر روز پنجشنبه دو دامدار اقدام به آتش زدن مراتع مناطق آزاد کرده‌اند که این آتش‌سوزی به سرعت از مناطق آزاد به منطقه حفاظت شده سرایت کرده است.
آتش ابتدا چند نقطه کوچک از خاییز را درگیر کرده، اما بی توجهی مسئولان آتش را از بهبهان به دهدشت و کهگیلویه و بویراحمد رساند. سرانجام به دلیل کمبود نیرو و تجهیزات، آتش در سراسر منطقه زبانه کشیده و فاجعه‌ای عظیم به‌بارآورد.
در پی واکنش‌ها نسبت به گسترش این آتش‌سوزی، رئیس اداره منابع طبیعی بهبهان در پاسخ به اعتراضات و انتقادات گفته بود: تعداد ۱۰ آتش‌کوب در اختیار جنگلبانان قرار دادیم. این در حالیست که فعالان می‌گویند آتش‌سوزی در ارتفاع قرار دارد و امکان بردن آتش‌کوب‌ها وجود ندارد علاوه‌بر آن نمی‌توان به ۵۰ متری شعله‌ها نزدیک شد.
البته در روز جمعه دو بالگرد از سمت استان فارس به سمت کوه سیاه بوشهر رفتند تا بتواند این منطقه را از شعله‌های آتش برهانند، اما بنابر اظهارات فعالان محیط زیست که این فاجعه را پیگیری می‌کنند، هر دو هلیکوپتر دچار نقص فنی شدند و نتوانستند کوه سیاه را از دهان آتش بیرون بکشند و آتش به سمت دیگر مناطق استان نیز سرایت کرد.
سرانجام با صدور مجوز حضور بالگرد در منطقه، یکی از بالگردهای مجهز به سبد آب سپاه پاسداران به منطقه حفاظت شده خاییز رسید و عملیات موفقی داشت. علاوه بر این، دو دستگاه بالگرد هوانیروز نیز در طی این مدت دو پرواز پشتیبانی و انتقال نیرو به مناطق در محاصره آتش داشته‌اند.
در هرحال، علیرغم تلاش‌هایی که در راستای مهار آتش صورت گرفته آتش همچنان در حال زبانه کشیدن است و قطعا خسارات زیادی بر جای خواهد گذاشت. چراکه، وزش باد، گرما، پوشش جنگلی و وجود درختان فراوان، مراتع پر پشت و علف‌های خشک و نیز سخت گذر بودن که از ویژگی های این منطقه است، مهار آتش را بسیار سخت کرده است.
ناهماهنگی دستگاهی دلیل گسترش آتش بوده است
درهرحال، انتقادات زیادی پیرامون عملکرد مسئولان در رابطه با این حادثه به گوش می رسد، فرمانده یگان حفاظت محیط زیست در پاسخ به انتقادات مبنی بر بی‌توجهی به آتش‌سوزی در ساعات اولیه شعله‌ور شدن آن، علت تاخیر در اعزام بالگردهای آبپاش را ناهماهنگی دستگاهی عنوان کرده و اظهار امیدواری کرده‌بود که با آسیب‌شناسی این مساله دیگر شاهد این ناهماهنگی‌ها نباشیم.
بر این اساس، تا زمان نگارش این گزارش، وسعت آتش‌سوزی در این منطقه حفاظت‌شده هنوز برآورد نشده و با اینکه مدیرکل محیط زیست استان کهگیلویهوبویراحمد وضعیت کنترل آتش را نسبت به روزهای گذشته بهتر دانسته، اما هنوز این منطقه در وضعیت سفید قرار نگرفته است. بااین‌وجود گویا متولیان و مسئولان مربوطه هنوز عمق فاجعه را درک نکرده و مشغول به متهم کردن یکدیگر و باز کردن بار مسئولیت از شانه‌های خود هستند.
البته در میان این ناهماهنگی‌ها و بی‌مسئولیتی‌ها، عصر روز جمعه بالاخره معاون اول رئیس جمهوری پیگیر ارسال تجهیزات به خاییز شده و از استاندار کهگیلویهوبویراحمد خواست با هماهنگی وزیر دفاع و پشتیبانی نیرو‌های‌مسلح و رئیس سازمان مدیریت بحران کشور، امکانات و تجهیزات اطفای حریق از جمله بالگردهای آبپاش را به منطقه مورد نظر اعزام کنند.
نوشدارو بعد از مرگ سهراب
علاوه‌براین، اخبارها حکایت از تخصیص بودجه ۱۵ میلیاردی برای تجهیز منطقه به وسایل ضد حریق و کنترل آتش دارد که این بودجه به سازمان جنگل‌ها اختصاص داده شده‌است. حال باید منتظر ماند و دید که این بودجه چگونه هزینه می‌شود؟ آیا به مثابه نوشدارو بعد از مرگ سهراب است یا می‌تواند دردی دوا کند؟
نکته‌ای که در این میان جای تامل دارد، این است که سال گذشته هم ۱۵۰ هکتار از مراتع منطقه حفاظت‌شده خاییز شهرستان کهگیلویهوبویراحمد طعمه حریق شده بود. علاوه‌برآن، چندروز پیش بود که آتش‌سوزی دیگری دهرود و خاییز تنگستان را سوزانده بود. اگر همان موقع بودجه‌ای به این منطقه اختصاص می‌یافت و یا حداقل منطقه در حالت آماده‌باش درمی‌آمد شاید اکنون شاهد این حجم عظیم خسارات در این منطقه نبودیم. متاسفانه در این فصل سال که با موج گرما مواجهیم و خبری از بارندگی نیست باید منتظر سوختن حجم گسترده‌ای از طبیعت این منطقه باشیم.
موقعیت جغرافیایی خاییز
براساس این گزارش، خاییز ٢۶هزار و ٨۶٠ هکتار است و بین دو استان خوزستان و کهگیلویهوبویراحمد قرار گرفته‌است. حفاظت محیط زیست خاییز با کهگیلویهوبویراحمد است و مدیریت منابع طبیعی، دام و امور و عشایر و میراث‌فرهنگی آن با بهبهان.
روستای خاییز بهبان
این منطقه زیستگاه جانواران و گیاهان کمیاب و کم‌نظیر کشور از جمله پلنگ، کفتار، روباه، گرگ، کبک، تیهو، بهری، دلیجه، کاراکال، تشی و شغال است. همچنین، پوشش گیاهی منطقه نیز شامل بلوط (گونه غالب) بنه، کلخنگ، بادام وحشی، ارژن، خوشک، گون، گیاهان‌دارویی و گونه‌هایی از خانواده گندمیان است.
شاخص‌ترین گونه جانوری منطقه حفاظت شده خاییز کل و بز است که این منطقه را از مطلوب‌ترین زیستگاه‌های کل و بز کشور قرار داده است.
نیاز به تجهیزات اطفای حریق هوایی
نکته تاسف‌بار ماجر این است که در هفته‌ای که گذشت، نزدیک به ۶٠ فقره آتش‌سوزی در سطح کشور اتفاق افتاده، اما هیچ کس این بحران را درک نکرده و چاره‌ای برای آن نیندیشیده است.
در قسمتی از گزارش روزنامه شهروند به نقل از علی عباس‌نژاد، فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری آمده است: «تعداد بالای موارد آتش‌سوزی باعث شده نیروها در استان‌های مختلف ٢۴ساعته درگیر آتش باشند.» او از سه، چهار آتش‌سوزی می‌گوید که دامنه گسترده‌ای پیدا کرده و وزش باد سبب شده به صخره‌ها و مناطق کوهستانی کشیده شوند؛ این اتفاق نیاز به تجهیزات اطفای حریق هوایی را بار دیگر مطرح کرده است و انتقاد به سازمان برنامه‌وبودجه و نبود بالگرد آبپاش را سر زبان‌ها انداخته است.
عده‌ای معتقدند که در مناطق صخره‌ای و کوهستانی به اطفای حریق هوایی و هلی‌برد نیرو نیاز است که این تجهیزات را باید وزارت دفاع در اختیار بگذارد.
این درحالیست که وزارت دفاع معتقد است سازمان‌های جنگل‌ها و حفاظت محیط زیست در این رابطه مقصرند و آنها هم نبود این تجهیزات را ناشی از کم‌کاری سازمان برنامه‌وبودجه می‌دانند.
در هرحال مقصر هر نهاد و سازمانی که باشد برای هر انسانی در هر جایگاه و شان اجتماعی و هر نژاد و مسلکی دیدن اینکه منابع طبیعی پیش چشمش می‌سوزد و کاری از دست کسی برنمی‌آید سخت و دردناک است. کاش برای یک بار هم که شده هر کداممان در هر جایگاه و مرتبه‌ای که قرار داریم به مسئولیت اجتماعی خود عمل کنیم.
