امروزه گردشگری به‌عنوان یک صنعت نوین نقش بسزایی در رونق اقتصاد و انتقال فرهنگ جوامع ایفا می‌کند. به‌گونه‌ای که گردشگری بزرگترین صنعت خدماتی جهان ازنظر اقتصادی محسوب می‌شود و رشد آن باعث ارتقای وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشورهای می‌شود. با آگاهی جوامع از این پتانسیل، این حوزه مفهوم بسیار گسترده‌ای یافت و به‌صورت یک صنعت در سرتاسر جهان مطرح شد. اما به نظر می‌رسد که ایران این روزها در حال از دست دادن پتانسیل‌های این حوزه است. برای حل این بحران چه باید کرد؟ آیا مسئولان در این مورد تدبیری اندیشیده‌اند؟
صنعت گردشگری در عصر حاضر، در زمره مهمترین بخش‌های اقتصادی هر کشور قرار دارد و ازآنجاکه پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ تعداد گردشگران جهان به یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون نفر برسد، موجب شده دولت‌ها و دست اندرکاران امر به زیرساخت‌ها، اولویت‌ها، استانداردها و مسائل مربوط به این حوزه توجه شایانی کنند.
با توجه به نقش صنعت گردشگری در جوامع و با توجه به اینکه ایران در این حوزه پتانسیل‌های فراوانی دارد، چندسالی است که مسئولان و درست اندرکاران مربوط به این حوزه در کشورمان بر بازدهی این صنعت سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
توجه به این نکته ضروری است که گردشگری به‌راحتی می‌تواند در ایران به‌عنوان یک صنعت مطرح شود. چراکه این حوزه از ظرفیت‌های بسیار بالایی برای رشد و توسعه برخوردار است.
به‌گونه‌ای که بر اساس گزارش سازمان جهانی جهانگردی، گردشگری ایران رتبه دهم جاذبه‌های باستانی و تاریخی و رتبه پنجم جاذبه‌های طبیعی را در جهان دارا است و تا قبل از اتفاقات اخیری که با آن مواجه شدیم، در زمره یکی از امن‌ترین کشورهای منطقه و جهان به شمار می‌رفت.
چرا ایران پتانسیل ارتقای صنعت گردشگری را دارد؟
احتمالا با گران شدن ارز و کاهش یافتن ارزش پول ملی، بارها و بارها این جمله را شنیده‌اید که ایران ارزانترین مقصد برای سفر است. رقابت‌‌پذیری قیمت و مقصد ارزان یکی از مهمترین ویژگی های کشورمان در حوزه گردشگری است.
ضمن اینکه، ایران کشوری است با جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی بسیار بالا که به دلیل برخورداری از جاذبه های اقلیمی، فرهنگی، تاریخی، مذهبی و همچنین با در اختیار داشتن ظرفیت بالای نیروی کار جوان پتانسیل عظیمی را در این حوزه دارد.
البته تمام این ظرفیت ها در کنار وجود زیرساخت‌های مناسب و امنیت معنا پیدا می کند. اتفاقا این موضوع از مهمترین موضوعاتی است که در حال حاضر صنعت گردشگری کشور با آن مواجه است.
صنعت گردشگری ایران در وضعیت بحران
با توجه به اینکه توسعه صنعت گردشگری با دستاوردهایی که برای کشورها به همراه دارد، برای کشور درحال‌توسعه ای مانند ایران که با معضلاتی از قبیل نرخ بیکاری بالا، محدودیت منابع ارزی، صادرات تک‌محصولی و… دست به گریبان هستند، بسیار حائز اهمیت است؛ گردشگری می‌تواند به‌عنوان یک صنعت اقتصادی توانمند، در درازمدت تأثیر بسزایی بر شرایط بگذارد.
با توجه به اینکه ایران با اغلب معضلات کشورهای درحال‌توسعه روبه‌روست و از سوی دیگر، پتانسیل عظیمی در حوزه گردشگری در اختیار دارد، سیاست‌گذاران، برنامه ریزان و دست‌اندرکاران توسعه صنعت گردشگری در کشور تصمیم به تأسیس وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در کشور گرفتند تا به‌صورت جدی به این امر بپردازند.
پس از تاسیس این وزارتخانه در کشور تصمیم بر آن شد تا با در نظر گرفتن پتانسیل هایی که در این حوزه در اختیار داریم، برای ارتقای این صنعت در راستای تامین زیرساخت های لازم برای جذب گردشگر بیش از گذشته تلاش شود.
اما دیری نپایید که با بروز اتفاقاتی در ایران همه رشته‌ها پنبه شده و حوزه گردشگری ایران وارد بحرانی اساسی شد که به نظر می‌رسد خروج از آن نیازمند سازوکار ویژه‌ای باشد. به‌گونه‌ای که با تبلیغات منفی که پیرامون گردشگری ایران صورت گرفت همه تورهای گردشگری و گردشگران خارجی سفر خود به کشورمان را لغو کردند و این برای کشوری که در حال برنامه‌ریزی برای بهره‌برداری از این صنعت بود، قطعا تبعات منفی به همراه داشت.
برای حل بحران چه باید کرد؟
حال با پشت سر گذاشتن آن روزها و با توجه به اینکه سال نو و عید نوروز را پیش روداریم سوالی که در اینجا پیش می‌آید این است که مسئولان و دست‌اندرکاران وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری چه تمهیداتی برای مقابله با این بحران اندیشیده‌اند؟
معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با بیان اینکه همه تلاشمان را کرده‌ایم که اثر اخبار منفی را کنترل کنیم، گفت: اتفاقات اخیر تصویر ایران را به‌عنوان مقصد گردشگری مخدوش کرده است. اما درصدد هستیم با اقدام فوری به این بحران‌ها پایان دهیم.
ولی تیموری با بیان اینکه در این راستا یکسری هم‌افزایی‌ها با دیگر دستگاه‌های اجرایی نیز تعریف‌شده، خاطرنشان کرد: ازاین‌رو، با بومی‌سازی تجربیات کشورهایی مانند هند، اندونزی، مصر و ترکیه که چنین شرایطی را تجربه کرده‌اند و با یاری گرفتن از نظرات و پیشنهادات کارشناسان در تلاشیم تا این معضل پیش‌آمده را مدیریت کنیم.
وی برگزاری نمایشگاه‌های ویژه و اختصاصی، صدور بیانیه‌های مرتبط و پیام‌های توئیتری و رونمایی از پوستر نمایشگاه بین‌المللی گردشگری را ازجمله دیگر اقدامات در این حوزه دانست و تصریح کرد: با این ابزارها در نظر داریم به حفظ گردشگر داخلی و خارجی کمک کنیم.
تیموری دعوت از چهره‌های سرشناس برای سفر به ایران با هدف انتقال پیام امن بودن کشور را از دیگر برنامه‌های این وزارتخانه دانست و گفت: این یک موضوع ملی است. ازاین‌رو، همه باید تلاش کنیم در راستای رفع مشکلات مربوط به آن بکوشیم.
براساس این گزارش و با توجه به نقش گردشگری در اقتدار کشورها از جهات مختلف و از سوی دیگر با تاکید بر بحران‌های پیش‌آمده که این حوزه را با چالشی جدی روبه‌رو کرده است، به نظر می‌رسد با طراحی برنامه‌ریزی دقیق بتوانیم بیش از گذشته از پتانسیل‌های این صنعت برای دستیابی به اهداف کشور استفاده کنیم.
حال که در این مسیر متحمل هزینه‌های بسیاری شده‌ایم نباید با بروز مشکلات و چالش‌های پیش رو میدان را خالی کنیم و این حجم از موهبت خدادادی را نادیده بگیریم. ازاین‌رو، می‌توان با برنامه‌ریزی دقیقی مانند کشورهای ترکیه، مصر و… با کمترین هزینه با مدیریتی صحیح بحران‌ها را پشت سر گذاشته و از پتانسیل‌های درآمدی این بخش در جهت رشد اقتصادی کشور بهره برد.
بنابراین، لازم است با یک مدیریت بحران فوری و کارآمد هرچه سریع‌تر درصدد رفع این مشکل بربیاییم. چراکه، تمامی کارشناسان، مسئولان و متخصصان امر بر سر این موضوع اتفاق نظر دارند که ایران به‌دلیل در اختیار داشتن ویژگی‌های متنوع فرهنگی، تاریخی و طبیعی قابلیت استفاده از ظرفیت گردشگری خلاق را داراست.
