از تمدن کهن ایران آثار زیادی باقی نمانده، اما همان بقایای محدود را هم از اعماق جان دوست داریم؛ یکی از این آثار گور دختر است. قرعه نوشتن این برگ از کتاب علی بابا به نام من افتاده و خوشحالم که قرار است با کلمات و قلم من به بازدید از گور دختر برویم. در این سفر مجازی به قلب گرم بوشهر، بررسی می‌کنیم گور دختر کجاست، چه داستانی در پس آن نهفته و پیش از بازدید آن چه نکاتی را باید بدانید.
آرامگاه گوردختر کجاست؟
بهترین مسیر دسترسی به آرامگاه گوردختر کدام است؟
بهترین مسیر سفر به آرامگاه گوردختر چه وقت است؟
چند کلام درباره گور دختر
به نظرم آرامگاه گور دختر مظلوم‌ترین و عاشقانه‌ترین صحنه‌ای است که می‌توانید ببینید. مقبره‌ای که در میانه دشتی وسیع از خاک ایران زمین قرار گرفته و نشان می‌دهد جسمی در آغوش وطن آرمیده است. شباهت این مقبره کوچک به پاسارگاد هر بیننده‌ای را به یاد شکوه پرسپولیس و سرزمین پارس در دوران باستان می‌اندازد؛ انگار که گور دختر نقشه‌ای ابتدایی از همان شکوه باستانی است.
عکس از: سایت Wikipedia
گور دختر تنهاتر از چیزی است که تصورش را می‌کنید و هیچ محافظی جز مادر ایران ندارد. حجم این تنهایی تا زمانی که به مقبره خیره نشده باشید، مشخص نمی‌شود.
این آرامگاه از دیدنی‌های شهر برازجان است و در قلب دشتستان قرار دارد. این آرامگاه به رسم زرتشتیان ساخته شده تا سرپناهی برای جسد بانویی از ایران باشد. در دوران هخامنشی اجساد در دخمه‌هایی در قلب دشت یا کوه قرار می‌گرفت تا ناپاکی جسم مرده، خاک مقدس را آلوده نکند.
عکس از: سایت Araas
نگاهی به تاریخچه گور دختر
هخامنیشان آنقدر قدیمی هستند که حساب زمان حکومتشان با سال هم برای ذهنمان قابل اندازه‌گیری نیست. در کتاب‌ها نوشته شده است آن‌ها حدود ۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بر ایران حکومت می‌کردند. گور دختر هم در همان سال‌های قدیمی ساخته شده است. چه کسی باور می‌کند همین بنای ساده که امروز باد در آن زوزه می‌کشد، سرد و گرم روزگار چشیده و ۲۵۰۰ سال آزگار است که محکم و استوار ایستاده است.
عکس از: سایت Itto
شباهت این مقبره به پاسارگاد کوروش بزرگ اولین نشانه از تعلق آن به دوران هخامنشی است، اما کسی نمی‌داند این آرامگاه را چه کسی ساخته، چرا در این نقطه ساخته شده و چه داستان‌هایی در پس آن قرار دارد. این ندانسته‌ها رازهای سر به مُهری هستند که قرار است برای همیشه در قلب تاریخ مدفون بمانند.
مقبره آنقدر ساده است که در نگاه اول تصور می‌کنید چند تکه سنگ روی هم قرار گرفته است و با یک نسیم ساده همه چیز خراب می‌شود! باور اینکه چنین ساختار ساده‌ای ۲۵۰۰ سال باد و طوفان و زلزله را از سر گذرانده باشد، آسان نیست.
عکس از: سایت Araas
سادگی گور دختر نشان می‌دهد قبل از آرامگاه کوروش بزرگ ساخته شده است. این پاسارگاد کوچک تنها مقبره‌ای است که به مدفن کوروش شباهت دارد.
لویی واندنبرگ، باستان شناسی بلژیکی بود که در سال ۱۳۳۹ به ایران آمد و نام خود را به عنوان کاشف مقبره گور دختر و دشتستان ثبت کرد. مقبره قدیمی این روزها حال و روز خوبی ندارد و جزء آن دسته از جاهای دیدنی بوشهر است که سازمان میراث فرهنگی به آن بی‌توجهی می‌کند.
عکس از: سایت Ribnews
نام آرامگاه گور دختر در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است، اما این ثبت نام چیزی جز کاغذ نیست. زندگی مرغ وخروس‌ها در عمارت و تیر برقی که در ۴ متری مقبره ساخته شده، شاهدی بر حال ناخوش عمارت باستانی هستند!
گور دختر آرامگاه کیست؟
روایت‌های بسیاری درباره اینکه در مقبره گور دختر چه کسی آرمیده، وجود دارد. شباهت این پاسارگاد کوچک به آرامگاه کوروش نشان می‌دهد شخصی که در این مقبره آرمیده باور، سبک زندگی و فرهنگی نزدیک به پادشاه بزرگ ایران داشته و احتمالا در دوره‌ای نزدیک به او زندگی می‌کرد.
عکس از: سایت Araas
کاشف سوئدی این مورد از جاذبه های تاریخی بوشهر گفته بود در این مقبره چیش‌پیش دفن شده است. او اولین کوروش جهان و پدربزرگ کوروش بزرگی است که می‌شناسیم. بعد از واندنبرگ، علیرضا شاپوری شهبازی، باستان شناس ایرانی هم در این منطقه تحقیق کرد. او با نظریه واندنبرگ مخالف است و می‌گوید کوروش کوچک در این مقبره دفن شده؛ کوروش کوچک یکی از پسران داریوش بزرگ، دیگر پادشاه مشهور هخامنشی است.
باستان‌شناس‌های دیگری هم درباره این موضوع نظر داده‌اند. با توجه به نظر احتمال می‌رود ماندانا، مادر کوروش یا آتوسا، دختر کوروش و یا خواهر کوروش بزرگ در این مقبره دفن شده است.
عکس از: سایت Araas
معماری گور دختر
همانطور که گفتم آرامگاه گور دختر به ساده‌ترین شیوه ممکن ساخته شده و حتی در ساخت آن ملات هم به کار نرفته است. ۲۲ تکه سنگ کرمی ساده و بدون نقش و نگار که با بست‌هایی به نام بست دم چلچله‌ای به یکدیگر متصل می‌شوند. این بست‌ها فلزی و توکار هستند و از نمای بیرونی نمی‌توان متوجه وجود آن‌ها شد. قبل از ساخت مقبره هم در قسمت زیرین آن با شن‌های رودخانه‌ای، شفته‌ریزی انجام شده تا سکوی زیر آن استحکام کافی داشته باشد.
عکس از: سایت Wikipedia
مقبره روی یک سکوی سنگی قرار دارد که با نام مصبطه هم شناخته می‌شود. بعضی باستان‌شناسان می‌گویند این سکو برای مقبره گور دختر ساخته شده است، اما بعضی دیگر بر این باورند که این سکو بقایای آرامگاهی بوده که به سبک رومیان باستان ساخته شده است و هخامنشیان برای ساخت مقبره خودشان، سکو را بازسازی کرده‌اند.
در قسمت بالایی یکی از دیوارهای مقبره، یک فضای مستطیل شکل خالی دیده می‌شود. این قسمت برای قرار دادن کتیبه بوده است، اما یا هیچوقت کتبیه‌ای در آن قرار نگرفته یا در این ماجرای ۲۵۰۰ ساله، از ساختمان جدا شده است.
ورودی اصلی بنا
سکو یا مصبطه سه پله دارد و بعد از بالا رفتن از آن‌ها می‌توانید قسمت داخلی مقبره را ببینید. ورودی آرامگاه ابعادی ۷۰ در ۹۰ سانتی‌متر دارد و تقریبا به اندازه درب یک ماشین شاسی بلند است. ورودی مقبره درگاهی ندارد و به شیوه‌ای کاملا ساده طراحی شده است.
عکس از: سایت Tabnak
سقف بنای گور دختر
سقف مقبره به شکل شیروانی ساخته شده است. قسمت شیروانی سقف نزدیک به یک متر ارتفاع دارند، در زیر آن‌ها یک قطعه سنگ قرار دارد و در زیر سنگ هم فضای داخلی مقبره قرار گرفته است. ضخامت سنگ‌های به کار رفته در ساخت این مکان، حدود ۷۵ سانتی‌متر است. سبک معماری سقف گور دختر هم مانند آرامگاه پاسارگاد است و فقط ساختار ساده‌تری دارد.
عکس از: سایت Tabnak
داخل بنای گور دختر
داخل بنا آنقدر بزرگ نیست که بتوانید وارد شوید یا به دنبال جاذبه‌ای دیدنی در آن بگردید. بسیاری از افراد به قسمت بیرونی فضا بسنده می‌کنند و کاری به داخل آن ندارند، به خصوص که ورودی مقبره هم بسیار کوچک است و برای وارد شدن باید چهار دست و پا به داخل رفت.
عکس از: سایت Tabnak
در قسمت داخلی اتاقکی به ابعاد ۲.۲× ۱.۵۵ متر می‌بینید. ارتفاع اتاقک ۲.۵ متر است؛ اگر ارتفاع اتاق را با ضخامت سنگ‌ها و ارتفاع سقف شیروانی جمع کنیم، متوجه می‌شویم که پاسارگاد کوچک ۴.۵ متر ارتفاع دارد. ارتفاع آرامگاه کوروش تقریبا سه برابر گور دختر است و به بیش از ۱۱ متر می‌رسد.
داخل اتاقک یک حوضچه کوچک قرار دارد که البته چندی قبل میزبان مرغ‌ها و خروس‌ها بود و هنوز هم آثار دانه‌های این پرندگان در حوضچه دیده می‌شود.
هوای داخل آرامگاه بخاطر ضخامت زیاد سنگ‌ها و جنس آن‌ها بسیار خنک است و حتی اگر در ظهرهای تابستان به بازدید از این مقبره بروید، باز هم در قسمت داخلی خنکای هوا را احساس می‌کنید.
عکس از: سایت Tabnak
نکات بازدید از گور دختر
گور دختر یکی از ساده‌ترین جاهای دیدنی بوشهر است، چون با ماشین می‌توانید تا نزدیکی مقبره بروید و هیچ مسیر صعب‌العبوری پیش رویتان نیست. در ادامه به نکاتی اشاره می‌کنیم که هنگام سفر به این منطقه باید توجه کنید.
- بازدید از گور دختر رایگان است.
- در این منطقه پارکینگ و نگهبانی وجود ندارد و خودتان باید از دارایی‌هایتان محافظت کنید.
- بازدید از این منطقه محدودیت زمانی ندارد، اما به یاد داشته باشید که این مقبره میان دشت قرار گرفته است. بهتر است در روشنایی روز برای بازدید بروید.
- این عمارت پیر ۲۵۰۰ ساله، خسته‌تر از آن است که تاب آسیب‌های بیشتر را داشته باشد. مراقبش باشید و از ضربه زدن به سنگ‌ها یا نوشتن یادگاری روی دیواره‌های آن خودداری کنید.
عکس از: سایت Tabnak
بهترین زمان بازدید از گوردختر
استانهای جنوبی کشور هوای گرمی دارند و بهترین زمان برای بازدید از آن‌ها در زمستان است. اگر آب‌وهوا را در نظر بگیریم، بهترین زمان برای بازدید از جاذبه های تاریخی بوشهر اسفند و فروردین است، اما در صورتی که دوست دارید در زمان‌های خلوت‌تر به این استان سفر کنید، بهتر است زمانی به غیر از تعطیلات نوروز را برای بازدید در نظر بگیرید.
البته گور دختر جاذبه‌ای همیشه خلوت است و احتمال اینکه فقط خودتان در این منطقه حضور داشته باشید، کم نیست.
عکس از: سایت Tabnak
مقبره گوردختر روی گوگل مپ
این مقبره در استان بوشهر، شهرستان دشتستان قرار دارد و جزئی از دشت میانکوهی پشت پر است. در ادامه موقعیت مکانی این منطقه در نقشه را قرار داده‌ایم.
دسترسی به گور دختر
برای پیدا کردن بهترین راه برای رسیدن به این منطقه می‌توانید از نقشه و مسیریاب استفاده کنید. همه مسیرهای دسترسی به جاده جره- تنگه ارم منتهی می‌شوند. در میانه این جاده یک دو راهی وجود دارد که یکی از راه‌های آن ادامه جاده جره- تنگ ارم است و دیگر به سمت گور دختر می‌رود.
عکس از: سایت Ribnews
بعد از اینکه وارد جاده گور دختر شدید، باید مسیر خود را تا انتها ادامه بدهید و از روستای پشت پر (با نام بز پر هم شناخته می‌شود) عبور کنید و در نهایت به آرامگاه برسید. این مسیر آسفالت است و می‌توانید با ماشین تا نزدیکی مقبره بروید.
در ادامه به مسیرهایی که برای رسیدن به جاده جره- تنگه اهرم وجود دارد، اشاره می‌کنیم.
عکس از: سایت Tabnak
مسیر گوردختر از سمت بوشهر و برازجان
اگر از سمت بوشهر به گور دختر می‌روید، اول باید وارد بوشهر- برازجان شوید. بعد از آن در چغادک از سمت راست خارج شوید و به سمت بزرگراه اهرم- چغادک بروید. مسیر خود را تا رسیدن به روستای اهرم ادامه دهید و بعد از آن وارد جاده اهرم- فراشبند شوید.
بعد از عبور از روستای کلمه و خون هم به مسیر خود ادامه دهید تا به فرعی برسید که به سمت دهرود سفلی و دهرود علیا می‌رود. وارد جاده فرعی شوید و هر دو روستا را رد کنید تا به تنگ ارم برسید. از اینجا می‌توانید وارد جاده جره- تنگ ارم شوید و مطابق با آنچه قبلا گفتم به گور دختر برسید.
عکس از: سایت Tabnak
اگر از سمت برازجان به گور دختر می‌روید، باید از جاده اهرم- برازجان به روستای اهرم برسید. بعد از آن وارد روستای اهرم- فراشبند شوید و مسیر خود را طبق چیزی که پیش از این گفتم، به سمت آرامگاه ادامه بدهید.
مسیر گور دختر از سمت استان فارس
اگر از سمت استان فارس به گور دختر می‌روید، باید خود را به روستای جره برسانید. جره در میانه جاده نوجین- بالاده قرار دارد. برای دسترسی به این جاده می‌توانید از فراشبند به سمت نوجین بروید.
مسیر دیگر هم از سمت کازرون است. اگر از سمت کازرون به بالا ده بروید و بعد از بالاده هم به مسیر ادامه بدهید، به جره می‌رسید. در جره هم باید وارد جره- تنگ اهرم شوید و به سمت گور دختر بروید.
عکس از: سایت Ribnews
گوردختر باستانی‌ترین جاذبه استان بوشهر
بوشهر جزو استان‌هایی است که انواع جاذبههای گردشگری را در خود جای داده است. بعضی از این آثار مثل گنبد نمکی شاهکار طبیعت هستند، بعضی از آن‌ها مثل گور دختر در دوران خیلی قدیم ساخته شده‌اند و خیلی‌ها هم جدیدتر هستند و در دوران معاصر ساخته شده‌اند.
عکس از: سایت Cgieorg
این مقاله به یکی از کهن‌ترین جاهای دیدنی بوشهر اختصاص داشت؛ با وجود اینکه اطلاعات زیادی درباره آن نداریم، اما همچنان با دیدن آن اصالت و تمدن کهن ایران را تحسین و درباره شکوه آن دوران رویاپردازی می‌کنیم.
علی بابا مثل همیشه همراه سفرهای شما به همه نقاط ایران و حتی جهان است. مجله علی بابا راهنمای گردشگری دیدنی‌های ایران را در اختیارتان قرار می‌دهد و پلتفرم رزرواسیون هم امکان رزرو بلیط اتوبوس، قطار و هواپیما و همچنین رزرو اقامتگاه را برایتان فراهم می‌کند.
